Kurkuma jest jedną z najpopularniejszych przypraw. Łączymy ją przede wszystkim z kuchnią azjatycką, gdzie jest wykorzystywana od kilku tysięcy lat. Kurkumą warto się zainteresować nie tylko ze względu na ciekawe walory smakowe, ale przede wszystkim z uwagi na jej spektakularne właściwości lecznicze. Kto szczególnie powinien wypróbować tę przyprawę? W jaki sposób kurkuma wpływa na ludzkie zdrowie?
Co to jest kurkuma?
Kurkuma (nazywana również szafranem indyjskim) to indyjska przyprawa, którą otrzymuje się korzenia ostryżu długiego – byliny zaliczanej do rodziny imbirowatych. Ostryż rośnie w klimacie tropikalnym. Jego prosta, wzniesiona łodyga jest w stanie osiągnąć wysokość jednego metra. Jajowate kłącze – będące jednocześnie surowcem zielarskim jest zazwyczaj krótko rozgałęzione. Ma ono najczęściej długość do sześciu centymetrów, a szerokość około piętnastu milimetrów. Wnętrze kłącza jest pomarańczowo-żółte. Obejmujące łodygę liście osiągają długość do pięćdziesięciu centymetrów. Kwiaty wyrastają na pędzie kwiatowym. Są one żółte, posiadają rurkowaty kielich. Popularna przyprawa jest to wysuszona i zmielona bulwa. Zawiera ona substancję o nazwie kurkumina, która jest silnym antyoksydantem. Przyprawa w wielu daniach stosowana jest samodzielnie. Jest również ważnym dodatkiem do takich mieszanek przyprawowych jak gram masala czy curry.
Wartości odżywcze kurkumy
Kurkuma zawiera kilka substancji, które niezwykle korzystnie oddziałują na ludzki organizm. Jedną z nich jest tumeron – związek, który jest odpowiedzialny za wspomaganie namnażania i różnicowania się komórek macierzystych w mózgu.
Innym niezwykle ważnym składnikiem indyjskiej przyprawy jest kurkumina – polifenol o silnym działaniu przeciwzapalnym i przeciwutleniającym. Dodatkowo kurkumina wykazuje właściwości przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe, przeciwgrzybicze i antynowotworowe. To jej przyprawa zawdzięcza swój intensywny żółto-pomarańczowy kolor.
Kurkuma dostarcza nam ponadto witamin z grupy B (B1, B2, B3, B6, B9), a także witaminy E i K. Żółto-pomarańczowy proszek jest ponadto źródłem pewnych ilości minerałów:
- wapnia,
- żelaza,
- potasu,
- manganu,
- magnezu,
- cynku,
- fosforu,
- sodu,
- czy miedzi.
Jako, że używamy przyprawy w minimalnych ilościach, nie wystarcza ona na pokrycie zapotrzebowania organizmu na te witaminy i minerały.
Inne składniki aromatycznej przyprawy to między innymi liczne olejki eteryczne (stanowią one nawet siedem procent), arabonoza, glukoza czy fruktoza.
Kurkuma zawiera duże ilości skrobi, białko, tłuszcz, a także pokaźne ilości błonnika. 100 g sproszkowanego kłącza ostryżu długiego to około 354 kcal.
Wpływ kurkumy na zdrowie
Kurkuma jest ceniona między innymi za niezwykle silne właściwości przeciwnowotworowe i przeciwzapalne. Wykazuje ona korzystny wpływ na układ nerwowy – jest pomocna między innymi w walce z depresją. Spożywanie kurkumy może mieć dobroczynny wpływ także na układ krążenia (może ona zapobiegać tworzeniu się zatorów w tętnicach, a także zmniejszyć prawdopodobieństwo wystąpienia wad serca). Przeciwzapalne właściwości sprawiają, że jest ona skutecznym lekiem na reumatoidalne zapalenie stawów. Przyprawa ta obniża stężenie cukru we krwi, dlatego jest bardzo pomocna w walce z cukrzycą. Indyjska przyprawa pozytywnie wpływa też na kondycję naszej skóry.
Sproszkowane kłącze ostryżu długiego działa przeciwbólowo, wspiera również procesy odchudzania.
Kurkuma – działanie przeciwnowotworowe
Szafran indyjski zdobył rozgłos na całym świecie przede wszystkim jako przyprawa, która zapobiega występowaniu i sprzyja leczeniu nowotworów. Liczne badania potwierdzają, że kurkuma jest w stanie spowalniać rozwój nowotworów, a nawet powodować autodestrukcję komórek nowotworowych. Jej spożywanie zapobiega powstawaniu przerzutów. Co więcej zawarte w niej związki mogą potęgować działanie leków przeciwnowotworowych. W Indiach, gdzie przyprawa ta stosowana jest na szeroką skalę liczba zachorowań na nowotwory jest znacznie niższa niż w wielu innych rejonach świata.
Współcześnie uważa się, że kurkuma jest skuteczna w walce z takimi chorobami jak rak: piersi, płuc, żołądka, wątroby, jamy ustnej, przełyku, głowy i szyi, szyjki macicy, pęcherza moczowego, trzustki, okrężnicy, prostaty, czy skóry.
Należy zdawać sobie sprawę, że choć kurkuma może wspomagać leczenie nowotworów, sama w sobie nie jest lekiem na raka i nie może go zastąpić. Zdecydowanie warto natomiast wykorzystać ją w profilaktyce przeciwnowotworowej.
Kurkuma – wpływ na układ nerwowy
Współcześnie uważa się, że szafran indyjski może być niezwykle skuteczny w walce z chorobami układu nerwowego, takimi jak między innymi depresja. Jej działanie porównuje się do popularnych leków antydepresyjnych. Regularne spożywanie kurkumy w wyraźny sposób poprawia samopoczucie, a dodatkowo ma ona pozytywny wpływ na funkcje poznawcze. Obecne w niej związki przyczyniają się do poprawy pamięci i koncentracji, dzięki czemu przeciwdziałają takim chorobom jak demencja, czy choroba Alzheimera.
Zawarty w przyprawie tumeron powoduje, że komórki w mózgu namnażają się i różnicują szybciej, co jest niezwykle pomocne po urazach lub chorobach tego narządu. Kurkuma może okazać się skuteczna także w przypadku zaburzeń osobowości.
Kurkuma na poprawę odporności
Codzienne spożywanie niewielkich ilości kurkumy może wspomóc pracę układu immunologicznego. Nie należy o niej zapominać zwłaszcza wczesną wiosną i jesienią, kiedy większość z nas jest podatnych na różnego rodzaju infekcje. Aromatyczna przyprawa może okazać się skuteczniejsza od wielu leków na grypę i przeziębienie. Dobre efekty kuracji kurkumą wynikają z jej silnego działania przeciwbakteryjnego, przeciwwirusowego, przeciwzapalnego i przeciwgrzybiczego. Co istotne zdaje ona egzamin również w walce z poważniejszymi chorobami, takimi jak na przykład gruźlica.
Kurkuma znakomicie sprawdzi się do dezynfekcji ran i uśmierzania bólu, co jest szczególnie pomocne, kiedy infekcja już nas dopadła. Jej działanie przeciwbólowe jest porównywane do ibuprofenu, czy aspiryny.
Szafran indyjski może być niezastąpiony także podczas alergii sezonowych, a jest to spowodowane faktem, że kurkumina blokuje wydzielanie histaminy.
Kurkuma na reumatoidalne zapalenie stawów
Właściwości przeciwzapalne szafranu indyjskiego warto wykorzystać w walce z reumatoidalnym zapalaniem stawów. Jest ono przewlekłą chorobą, która w zaawansowanych stadiach uniemożliwia choremu prowadzenie normalnego życia. Współcześnie uważa się, że kurkuma działa silniej niż wiele popularnych leków przeciwzapalnych.
Istnieją badania, które potwierdzają, że spożywanie kurkumy przynosi wyraźną poprawę u chorych na reumatoidalne zapalenie stawów. Łagodzi ona ból i zatrzymuje procesy degradacji stawów. Przewagą kurkumy nad tradycyjnymi lekami jest fakt, że jest ona w stu procentach naturalna i nie powoduje żadnych efektów ubocznych.
Kurkuma w profilaktyce chorób układu krążenia
Również osoby cierpiące na dolegliwości układu krążenia docenią lecznicze właściwości kurkumy. Przyprawa ta jest w stanie zmniejszać poziom złego cholesterolu (LDL) we krwi, co więcej pobudza ona krążenie i rozrzedza krew, co minimalizuje ryzyko powstawania zakrzepów. Kurkuma chroni przed miażdżycą i zmniejsza ciśnienie tętnicze.
Kurkuma na cukrzycę
Indyjski szafran bardzo pozytywnie wpływa na stan zdrowia osób chorych na cukrzycę, a to ze względu na zawartość kurkuminy. Jest ona odpowiedzialna między innymi za zmniejszenie produkcji glukozy i glikogenu w wątrobie. Co więcej jest ona w stanie sprawić, że komórki zaczną pobierać glukozę. Warto zdawać sobie sprawę, że hiperglikemia i insulinoodporność powodują w organizmie stany zapalne. Natomiast kurkuma jest przyprawą o silnie przeciwzapalnym działaniu.
Szafran indyjski poprawia jakość życia diabetyka na wielu płaszczyznach, a w przeciwieństwie do znacznej ilości leków nie powoduje skutków ubocznych. Choćby z tego względu dobrze jest go włączyć do codziennego menu.
Zastosowanie kurkumy w kosmetyce
Silne działanie przeciwzapalne, przeciwgrzybicze i przeciwbakteryjne kurkumy sprawia, że ma ona wyjątkowo korzystny wpływ również na kondycję naszej skóry. Jest ona zalecana do pielęgnacji zarówno skóry młodej, jak i dojrzałej. Osoby młode często zmagają się z takimi problemami jak trądzik, z którym kurkuma radzi sobie znacznie lepiej niż większość drogeryjnych kosmetyków.
Z kolei osoby dojrzałe docenią kurkumę za wysoką zawartość antyoksydantów, które spowalniają procesy starzenia się skóry.
Szafran indyjski sprawdzi się bardzo dobrze jako baza domowych kosmetyków – warto wykonać maseczkę na jego bazie. Do jej przygotowania potrzebujemy:
- łyżki kurkumy,
- łyżeczki miodu,
- jogurtu naturalnego.
Wszystkie składniki mieszamy do momentu uzyskania pożądanej konsystencji. Nakładamy na dobrze oczyszczoną twarz, a następnie pozostawiamy na około dwadzieścia minut. Po tym czasie dokładnie myjemy twarz. Kosmetyków zawierających kurkumę nie należy używać przed wyjściem z domu, gdyż mają one jedną wadę – silnie barwią skórę. Maseczki bezpieczniej jest aplikować na noc.
Kurkuma na dolegliwości trawienne
Szafran indyjski może nam pomóc, kiedy cierpimy na różnego rodzaju dolegliwości trawienne. Ma ona właściwości rozkurczowe, działa także żółciopędnie. Roślina ta pomoże nam przy biegunkach, zespole jelita drażliwego, grypie żołądkowej, wzdęciach i nadmiernych gazach.
Aromatyczna przyprawa pobudza wydzielanie sekretyny, gastryny i enzymów trzustkowych. Pozytywne oddziaływanie kurkumy zauważą również osoby cierpiące na wrzody żołądka i dwunastnicy, gdyż przyprawa ta działa przeciwbólowo, przeciwzapalnie i antybakteryjnie. Już niewielkie ilości szafranu indyjskiego mogą przynieść zadowalające efekty.
Kurkuma na odchudzanie
Osoby, którym zależy na zrzuceniu kilku nadprogramowych kilogramów powinny zainteresować się kurkumą. Przyprawa ta jest nawet nazywana naturalnym spalaczem tłuszczu, gdyż poprawia trawienie i przyspiesza metabolizm. Szafran indyjski hamuje tworzenie się nowych komórek tłuszczowych, może się również przyczyniać do niszczenia tych już istniejących.
Dodawanie szafranu indyjskiego do potraw sprawi, że zawarty w nich tłuszcz będzie słabiej przyswajalny przez organizm. Co więcej kurkuma pozytywnie wpływa na nasze samopoczucie, dlatego może pomóc wyeliminować problem objadania się spowodowanego stresem. W celu spotęgowania właściwości przyprawy dobrze jest ją połączyć z pieprzem i imbirem.
Zastosowanie kurkumy w kuchni
Kurkuma znajduje szerokie zastosowanie w kuchni. Pierwotnie wykorzystywana była przede wszystkim w kuchniach azjatyckich, jednak za sprawą walorów leczniczych można ją obecnie spotkać w domach na całym świecie. Aromatyczna kurkuma jest przyprawą uniwersalną – znakomicie komponuje się z daniami mięsnymi, rybnymi, czy warzywnymi.
Jej korzenny zapach i gorzki smak nie przypadnie do gustu każdemu, dlatego warto łączyć ją z innymi przyprawami. Jest to tym bardziej wskazane, gdyż na przykład zawarta w pieprzu piperyna zwiększa jej wchłanianie.
Przeciwwskazania do spożywania kurkumy
Choć kurkuma dla większości osób jest w pełni bezpieczna, należy zdawać sobie sprawę, że niekiedy jej spożywanie może mieć negatywne konsekwencje. Z kurkumy powinny zrezygnować przede wszystkim kobiety w ciąży. Jest ona dla nich niebezpieczna, gdyż nasila skurcze macicy, co w skrajnych sytuacjach może doprowadzić do poronienia. Kurkuma ma niekorzystny wpływ na osoby chorujące na kamicę żółciową.
Rezygnacja z tej przyprawy jest konieczna również, gdy przyjmujemy leki przeciwzakrzepowe. Szafran indyjski może bowiem nasilać ich działanie.
Jak dawkować kurkumę?
Już niewielkie ilości kurkumy wystarczą, żeby poprawić stan naszego zdrowia. Dawkowanie jest uzależnione od tego w jakiej z jaką formą kurkumy mamy do czynienia. W przypadku kurkumy sproszkowanej – odpowiednia dawka to od jednej czwartej do pół łyżeczki dziennie. Jeżeli mamy dostęp do świeżego kłącza – spożywamy kawałek o długości około sześciu milimetrów.
Czy wiesz, że:
- Inne nazwy kurkumy to szafranica, żółcień, żółty imbir.
- Kurkuma od wieków wykorzystywana jest w Indiach i w kuchniach Bliskiego Wschodu.
- Kurkuma jest niekiedy wykorzystywana jako tańszy zamiennik szafranu.
- Wzmianki na temat kurkumy znajdziemy w Pieśni nad Pieśniami.
- W dawnych czasach kurkumę wykorzystywano do barwienia tkanin.
- Współcześnie szafran indyjski znajduje zastosowanie w przemyśle kosmetycznym (produkcja szminek, podkładów), a także perfumeryjnym (perfumy o zapachu orientalnym).