Kukurydza wywodzi się z Ameryki Południowe, gdzie jest podstawą diety do dziś. Obecnie możemy spotkać ją w wielu miejscach na świecie, gdyż obok ryżu i pszenicy jest jedną z najpopularniejszych roślin uprawnych. Co warto wiedzieć o kukurydzy?
Czym jest kukurydza?
Mianem kukurydzy określamy jednoroczną roślinę uprawną zaliczaną do rodziny wiechlinowatych. Na świecie występuje pięć gatunków kukurydzy, przy czym najważniejszy z nich to kukurydza zwyczajna. Kukurydza zwyczajna wywodzi się z Meksyku i jest zaliczana do zbóż. Roślina zazwyczaj osiąga do dwóch i pół metra wysokości (w sprzyjających warunkach nawet sześć metrów). Jej łodyga wypełniona jest gąbczastym rdzeniem. Korzenie są wiązkowe. Mogą sięgać nawet dwa metry w głąb gleby. Liście mają szeroką blaszkę i krótki języczek, są sfalowane, skrętoległe, omszone z wierzchu. Roślina posiada kwiatostany męskie i żeńskie. Owoc to ziarniak, który w zależności od odmiany może różnić się ubarwieniem i kształtem. Kukurydza znajduje szerokie zastosowanie w sztuce kulinarnej, a także w wielu dziedzinach przemysłu (służy między innymi do produkcji biogazu).
Jakie wartości odżywcze posiada kukurydza?
Kukurydza jest bardzo dobrym źródłem witamin z grupy B, zawiera także witaminy A, E, D i K i antyoksydanty. Dostarcza nam ona także związków mineralnych niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu – wapnia, potasu, magnezu, sodu, żelaza, manganu, miedzi, fosforu, selenu, cynku, a także jodu.
Kolba kukurydzy w siedemdziesięciu procentach złożona jest ze skrobi, w jej składzie znajdziemy także pokaźne ilości błonnika. W ziarnach kukurydzy są obecne karotenoidy – luteina i zeaksantyna.
Ziarna kukurydzy zawierają nienasycone kwasy tłuszczowe omega-3.
Kukurydza zawiera białko, jednak jest to białko niepełnowartościowe (ma zbyt małe ilości tryptofanu i lizyny). Z tego względu kukurydza nie może być jedynym źródłem białka w diecie.
Produkowana z ziaren kukurydzy mąka nie zawiera glutenu, dlatego polecana jest osobom stosującym dietę bezglutenową.
Kukurydza – wpływ na zdrowie
Znamiona kukurydzy charakteryzują się działaniem przeciwzapalnym i moczopędnym. Co więcej posiadają właściwości rozkurczowe i żółciopędne. Z tego względu będą pomocne przy dolegliwościach układu pokarmowego, a także stanach zapalnych wątroby i nerek.
Kukurydza zawiera antyoksydanty, które wychwytują i usuwają z organizmu wolne rodniki, efektem czego jest opóźnienie procesów starzenia i ochrona przed chorobami nowotworowymi. Za sprawą zawartości nienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3 działa ona przeciwzapalnie i wspiera pracę układu immunologicznego.
Dzięki zawartości luteiny i zeaksantyny kukurydza chroni przed chorobami oka, między innymi przed zwyrodnieniem plamki żółtej.
Zawartość witamin z grupy B, a także licznych minerałów sprawia, że ziarna kukurydzy pozytywnie oddziałują na nasz nastrój. Pomagają zredukować stres, spożywane regularnie poprawiają pamięć i koncentrację.
Obecność błonnika wpływa korzystnie na pracę układu trawiennego, pomaga także w oczyszczaniu organizmu z toksyn.
Jako, że kukurydza nie zawiera glutenu, będzie odpowiednia dla osób cierpiących na celiakię.
Ziarna kukurydzy są bogate w witaminy i minerały, a także inne ważne substancje odżywcze, dlatego ich spożywanie może chronić przed niebezpiecznymi w skutkach nowotworami.
Kukurydza na odchudzanie
Świeże ziarna kukurydzy zawierają w 100 g 365 kcal. Taka sama ilość kukurydzy konserwowej to średnio 100 kcal. Ze względu na obecność witamin, minerałów i błonnika ziarna kukurydzy mogą być pomocne w odchudzaniu. Nie należy jednak spożywać ich w nadmiarze. Jeżeli stosujemy dietę roślinną, pamiętajmy, że kukurydza nie może być naszym jedynym źródłem białka.
Jako, że kukurydza obfituje w witaminy z grupy B – możemy liczyć na to, że poprawi nasz nastrój, pozwala się wyciszyć i zrelaksować. Wbrew pozorom ma to duży wpływ na odchudzanie – ogromna ilość osób nie potrafiących schudnąć ma problemy z emocjami. Ich wyciszenie zdecydowanie ułatwi wytrwanie na diecie.
Błonnik zapewnia nam uczucie sytości przez wiele godzin. Co więcej pomaga on w oczyszczaniu organizmu z toksyn. Należy zdawać sobie sprawę, że nadmiar toksyn powoduje często, że waga (pomimo restrykcyjnego przestrzegania diety) stoi w miejscu.
Uwaga na kukurydzę w puszce
Choć kukurydza należy do produktów zdrowych, powinniśmy zdawać sobie sprawę, że w wersji konserwowej (z puszki) może nam ona nawet zaszkodzić. Dzieje się tak dlatego, że większość puszek pokrywana jest związkiem o nazwie bisfenol (BPA). Jego budowa jest zbliżona do estrogenu, czyli żeńskiego hormonu płciowego. W efekcie BPA może oddziaływać na ludzki układ hormonalny. Przypuszcza się, że doprowadza on do zaburzeń pracy tarczycy, cukrzycy typu II, nadwagi i otyłości, zaburzeń funkcjonowania układu nerwowego, a nawet problemów z płodnością u mężczyzn.
Jeżeli już musimy kupić kukurydzę gotową, wybierajmy tą w szklanych słoikach.
Zastosowanie kukurydzy w kuchni
Kukurydza znajduje szerokie zastosowanie w kuchni. Szczególne znaczenie ma w kuchni meksykańskiej, gdzie jest ważnym składnikiem dużej ilości tradycyjnych potraw. Z ziaren kukurydzy wytwarza się kaszę kukurydzianą, mąkę kukurydzianą, olej, popularne płatki śniadaniowe. Z ziaren specjalnych odmian kukurydzy wytwarza się popcorn. W większości sklepów bez problemów kupimy kukurydzę konserwową i mrożoną.
W przypadku gdy kupujemy kukurydzę żółtą, zwróćmy uwagę, czy jej ziarna są jasnożółte, miękkie i soczyste. Kukurydza, która jest świeża posiada kolby pokryte zielonymi liśćmi. Do spożycia nadają się kolby gładkie, w których ziarna ściśle do siebie przylegają. Nie kupujmy kolb z żółtymi liśćmi, gdyż są one już za stare. Nie najlepszym wyborem są też takie, których ziarna są ciemno-żółte. Są one twarde i mączyste, ponieważ obecny w nich cukier uległ przekształceniu w skrobię.
Kolby kukurydzy znakomicie smakują solo – można doprawić je tylko solą, pieprzem i masłem. Zanim przystąpimy do gotowania kukurydzy, dobrze jest ją włożyć na kilkadziesiąt minut do bardzo zimnej wody. Czas gotowania to maksymalnie piętnaście minut.
Kolby kukurydzy nadają się do marynowania, mrożenia, a także konserwowania. Ziarna są bardzo dobrym dodatkiem do sałatek, surówek, sosów, farszów, zup, a także zapiekanek. Kukurydza dobrze smakuje z mięsem, a także samymi warzywami. Ze świeżych ziaren kukurydzy można nawet upiec ciasto.
W krajach Ameryki kukurydza jest tak popularna, że często sprzedaje się ją na ulicy.
Również mąka kukurydziana znajduje szerokie zastosowanie w gastronomii. W Stanach Zjednoczonych i krajach Ameryki Łacińskiej wyrabia się z niej chleb i różnego rodzaju placki. Wykorzystuje się ją także do produkcji tortilli (placek charakterystyczny dla kuchni meksykańskiej). W wielu krajach przyrządza się z niej kluski, kopytka, czy bliny. Na bazie mąki kukurydzianej gotuje się włoską polentę i rumuńską małmygę.
Kukurydza – uprawa
Kukurydza nie należy do roślin trudnych w uprawie, dlatego z powodzeniem możemy posadzić ją w przydomowym ogrodzie.
Zanim jednak zdecydujemy się na uprawę kukurydzy, powinniśmy mieć świadomość, że może ona osiągnąć nawet dwa metry wysokości – trzeba jej zapewnić miejsce, gdzie będzie miała możliwość wzrostu.
Kukurydza najlepiej rośnie na stanowiskach dobrze nasłonecznionych. Pamiętajmy jednak, żeby jej stanowisko było osłonięte od wiatru. Korzenie rośliny są długie, dlatego gleba pod jej uprawę musi być głęboko przekopana. Dobrym wyborem będzie spulchniona gleba gliniasto-piaszczysta o pH od 6 do 6.5.
Zabiegami, o których trzeba pamiętać jest regularne odchwaszczanie i podlewanie.
Najlepszy czas na wysiew kukurydzy to maj (nie wcześniej, gdyż potrzebuje ona do wzrostu dużo ciepła). Zbiory najczęściej mają miejsce od września do października.
Kukurydzę warto nawozić. Należy wybierać nawozy, które są bogate w potas i azot. Zaleca się, żeby przed posadzeniem tej rośliny użyźnić glebę kompostem lub obornikiem. Istotne jest, żeby nie sadzić kukurydzy w tym samym miejscu przez okres co najmniej czterech lat.
Po zbiorach można przechowywać kolby kukurydzy w lodówce nawet przez czternaście dni. Poza lodówką zachowują one świeżość jedynie przez kilka dni. Jeżeli chcemy przechowywać je dłużej – warto je zamrozić. Przed zamrożeniem należy usunąć z nich liście i wąsy, także odciąć końcówki z obu stron. Następnie wkładamy je na siedem minut do gorącej i lekko osolonej wody (blanszowanie). Kiedy kukurydza wyschnie i wystygnie, wkładamy ją do foliowych torebek i mrozimy. Mrożona kukurydza zachowuje większość wartości odżywczych.
Kukurydza – jakie odmiany uprawiać?
Na świecie występuje wiele odmian kukurydzy. Do uprawy w polskich warunkach dobrze sprawdzą się takie odmiany jak:
– Landmark, czyli bardzo wczesna odmiana, która charakteryzuje się słodkim ziarnem.
– Złota Karłowa to niska, bardzo wczesna odmiana, która jest mocno rozkrzewiona. Jej kolby posiadają jasno-żółte ziarno, które cenione jest za walory smakowe.
– Mini Pop to odmiana, która osiąga maksymalnie półtora metra wysokości. Wydaje ona bardzo małe kolby (zazwyczaj dwie lub trzy), które można konserwować w całości.
– Płomyk jest odmianą mieszańcową, średnio plenną, osiąga maksymalnie sto sześćdziesiąt centymetrów wysokości. Należy on do odmian, które idealnie nadają się na popcorn.
– Ambrozja F1 jest to odmiana wczesna, mieszańcowa, osiągająca do dwóch metrów wysokości. Jej kolby są duże (nawet do dwudziestu dwóch centymetrów długości), a ziarna bardzo słodkie.
– Dobosz F1 jest odmianą mieszańcową, średnio wczesną. Należy do odmian pękających, czyli takich, z których można przygotować popcorn.
– Golden Bantam jest odmianą bardzo plenną, cenioną za walory smakowe. Jego ziarna są słodkie, a kolby duże (nawet dwadzieścia cztery centymetry długości).
– Comanche F1 to odmiana mieszańcowa, bardzo wczesna, osiągająca sto osiemdziesiąt centymetrów wysokości. Jej kolby są bardzo duże (nawet dwadzieścia pięć centymetrów długości), a ziarna słodkie. Odmiana ta nadaje się do spożycia po lekkiej obróbce termicznej, może być mrożona i konserwowana.
Najważniejszym czynnikiem, który brany jest pod uwagę przy wyborze konkretnej odmiany kukurydzy jest wysokość plonu. Warto uwzględnić również warunki, którymi dysponujemy. Niektóre odmiany radzą sobie w trudnych warunkach lepiej, inne gorzej.
Czy wiesz, że:
– Starożytni Majowie wierzyli, że pierwsi ludzie zostali ulepieni przez bogów z ciasta kukurydzy.
– Kukurydza należała do podstawowych pokarmów Azteków, Majów i Inków.
– Mąka kukurydziana nie zawiera wszystkich potrzebnych człowiekowi aminokwasów, dlatego bardzo często miesza się ją z mąką sojową.
– Na świecie najbardziej rozpowszechnione są białe i żółte odmiany kukurydzy.
– Nigdy nie odnaleziono dzikiej formy kukurydzy.
– Kukurydza została przywieziona do Europy przez Krzysztofa Kolumba.
– Kukurydza cukrowa traktowana jest jako warzywo.
– Część odmian kukurydzy wykorzystuje się jako paszę dla zwierząt.
– Stany Zjednoczone są największym producentem kukurydzy na świecie. Drugie miejsce zajmują Chiny, trzecie natomiast – Brazylia.
