Krwawnik pospolity to roślina, którą możemy spotkać na terenie całej Polski. Jesteśmy przyzwyczajeni do jego widoku i nie zawsze zdajemy sobie sprawę, że posiada one cenne walory lecznicze? Co warto wiedzieć o krwawniku pospolitym? Czy istnieją jakieś przeciwwskazania do jego stosowania?
Czym jest krwawnik pospolity?
Krwawnik pospolity jest to wieloletnia bylina lub krzewinka, którą zaliczamy do rodziny astrowatych. Może ona rosnąć pojedynczo lub tworzyć całe kępy. W sprzyjających warunkach osiąga do 80 centymetrów wysokości. Jest owłosiona na całej powierzchni. Zielona łodyga ma grubość nie przekraczającą 3 milimetrów, jasno zabarwiony rdzeń, a także brunatny lub fioletowy nalot. Podwójnie lub potrójnie pierzastosieczne liście mają barwę zieloną lub szaro- zieloną. Rurkowate kwiaty w formie koszyczków zebrane są w baldachgrono na szczycie pędu. Najczęściej przybierają one barwę białą. Choć możemy spotkać także okazy żółte, różowe czy jasnobrunatne. Owocem jest srebrzysto-szara, wąsko oskrzydlona, spłaszczona niełupka. Krwawnik pospolity rośnie na łąkach, przy drogach, na polach, zarówno na terenach nizinnych, jak i w górach (łatwo dostosowuje się do rozmaitych warunków). Okres kwitnienia krwawnika rozpoczyna się w lipcu i trwa do października. Cała roślina charakteryzuje się specyficznym, intensywnym zapachem. Jest on popularny nie tylko w Polsce, ale także w Ameryce Północnej i Eurazji. Często traktowany jest jako chwast. Krwawnik pospolity wykorzystywany jest jako roślina lecznicza (surowcem zielarskim są wysuszone kwiaty i ziele krwawnika), ozdobna, surowiec kosmetyczny, a także jako przyprawa.
Krwawnik pospolity – skład
Krwawnik pospolity zawiera wiele substancji, które wykazują korzystny wpływ na nasze zdrowie. Jest on bogaty w witaminy A, C i K, witaminy z grupy B, sole mineralne, miedź, kobalt, cynk, mangan, żelazo, siarkę. Za jego charakterystyczny zapach odpowiadają olejki eteryczne, które występują tu w wysokim stężeniu. Roślina dostarcza nam również dużych ilości flawonoidów, garbników, kwasów organicznych, żywic, czy triterpenów. W skład ziela krwawnika wchodzą kwasy octowy, mrówkowy, izowalerianowy i salicylowy.
Krwawnik pospolity – wpływ na zdrowie
Krwawnik pospolity wykazuje silne działanie przeciwzapalne, antybakteryjne, antyseptyczne, żółciotwórcze, spazmolityczne, wiatropędne, przeciwkrwotoczne, grzybobójcze, osłaniające błony śluzowe przewodu pokarmowego.
Roślina nadaje się zarówno do stosowania zewnętrznego, jak i wewnętrznego. Z krwawnika można przygotować napar, nalewkę, a także olej, maści i kremy (które sprawdzą się do stosowania zewnętrznego)
Z właściwości krwawnika warto korzystać, gdy zmagamy się z jakimikolwiek dolegliwościami zapalnymi. Napar wykonany z tej rośliny pomoże przy bólu gardła, a także kaszlu. Warto płukać nim gardło gdy zmagamy się ze stanami zapalnymi jamy ustnej, czy chorobami dziąseł. Przemywanie oczu naparem z krwawnika pomoże osobom zmagającym się z zapaleniem spojówek.
Dzięki niemu można skutecznie i w naturalny sposób leczyć stany zapalne pochwy, macicy i jajników.
Krwawnik pospolity stosowany zewnętrznie może przyspieszać gojenie się ran – poleca się stosowanie okładów (a także maści i kremów) z tej rośliny na podrażnioną skórę i (niewielkie) oparzenia.
Picie naparów z krwawnika pospolitego może być pomocne w obniżaniu ciśnienia krwi, w efekcie sprawdzi się on w profilaktyce chorób układu sercowo-naczyniowego. Może on również przyspieszać gojenie się wrzodów.
Inne schorzenia, które leczy się przy pomocy krwawnika pospolitego to hemoroidy, gorączka, zaburzenia miesiączkowania, krwawienia z przewodu pokarmowego, czy trądzik. Dzięki wysokiej zawartości flawonoidów wspiera on funkcjonowanie układu immunologicznego. Dodatkowo przy jego pomocy możemy pozbyć się z organizmu toksyn.
Jak zrobić napar z krwawnika pospolitego?
Przygotowanie naparu z krwawnika pospolitego jest bardzo proste. Do tego celu będziemy potrzebować jednej łyżki suszonego ziela krwawnika (jeżeli napar przeznaczony jest do stosowania zewnętrznego – wykorzystujemy dwie łyżki surowca), a także około 300 ml wrzącej wody. Ziele wsypujemy do naczynia, zalewamy wrzątkiem, przykrywamy i odstawiamy na około 15 minut do zaparzenia. Po upływie tego czasu odcedzamy krwawnik.
Jeżeli chcemy oczyścić organizm z toksyn pijemy 2/3 szklanki naparu 3 razy dziennie. Gdy zmagamy się z dolegliwościami trawiennymi – wystarczy nam 1/3 szklanki 3 razy dziennie.
Jak zrobić macerat z krwawnika pospolitego?
Macerat z krwawnika pospolitego posiada doskonałe właściwości lecznicze (może łagodzić podrażnienia i przyspieszać gojenie się ran), a także kosmetyczne. Do jego przygotowania potrzebujemy kwiatów krwawnika (dowolna ilość), a także oleju migdałowego lub oleju z pestek winogron.
Jeżeli posiadamy kwiaty świeże – wypełniamy nimi cały słoik. W przypadku, gdy dysponujemy surowcem suszonym – wypełniamy słoik do połowy. Następnie zalewamy kwiatostany olejem (powinien je całkowicie pokryć). Słoik należy szczelnie zakręcić i postawić w słonecznym miejscu na około trzy tygodnie. Po upływie tego czasu przecedzamy nasz olej przez gazę i przelewamy go do naczynia wykonanego z ciemnego szkła. Gotowy olej należy przechowywać w suchym, chłodnym i ciemnym miejscu.
Jak zrobić nalewkę z krwawnika pospolitego?
Nalewkę z krwawnika pospolitego możemy przygotować bardzo szybko. Do tego celu będziemy potrzebować kwiatów tej rośliny (można użyć zarówno tych suszonych, jak i świeżych), a także czystej wódki. Kwiaty krwawnika (jeżeli mamy suszone – potrzeba nam 100 g, jeśli świeże – 200 g) wsypujemy do słoja i zalewamy je około pół litra wódki. Składniki dokładnie mieszamy, słój szczelnie zakręcamy i odstawiamy na trzy tygodnie (od czasu do czasu warto jest nim zamieszać). Po upływie tego czasu alkohol przecedzamy przez gazę i przelewamy go do butelki wykonanej z ciemnego szkła.
Jeżeli chcemy wykorzystać nalewkę w leczeniu dolegliwości menstruacyjnych pijemy po pół łyżeczki (około 2.5 g) trzy razy dziennie. Dobrze jest rozpuścić alkohol w wodzie celem złagodzenia jego smaku.
Krwawnik pospolity – zastosowanie w kosmetyce
Krwawnik pospolity od dawna znajduje zastosowanie w kosmetyce. Działa on przeciwzapalnie i antybakteryjnie, dlatego jest skuteczny ze schorzeniami skóry, takimi jak na przykład trądzik. Kosmetyki z dodatkiem wyciągów z krwawnika pospolitego zmniejszają przetłuszczanie się skóry.
Olejek z krwawnika pospolitego zmniejsza zaczerwienienia skóry, ujędrnia, działa wybielająco i ściągająco, likwiduje przebarwienia, redukuje widoczność skóry, niweluje także zmarszczki mimiczne. Dzięki ogromnej zawartości przeciwutleniaczy spowalnia on procesy starzenia się skóry.
Krwawnik pospolity nadaje się także do pielęgnacji włosów – zmniejsza on ich przetłuszczanie, chroni przed nadmiernym wypadaniem, pomaga zwalczać łupież. Regularnie stosowany sprawia, że włosy stają się mocniejsze i błyszczące.
Krwawnik pospolity – zastosowanie w kuchni
Krwawnik pospolity może być wykorzystywany w kuchni. W celach kulinarnych wykorzystuje się jedynie liście tej rośliny, które charakteryzują się gorzkawo-słonym, lekko ostrym smakiem. Ich atutem jest również balsamiczny zapach, który przez większość osób określany jest jako przyjemny.
Świeżych liści krwawnika możemy dodać do sałatek (warto jest połączyć je z inną zieleniną – na przykład ze szczypiorkiem, koperkiem, rzeżuchą, pokrzywą, liśćmi rzodkiewki, melisą, czy ogórecznikiem. Pasuje on do białych i żółtych serów, jajek, a także różnego rodzaju wędlin.. Niewielkich jego ilości można dodawać do zup, sosów, czy kanapek.
Krwawnik pospolity może być dodawany do dań zimnych, gorących, smażonych i gotowanych. Możliwości zastosowanie go w kuchni są naprawdę szerokie.
Pamiętajmy, że krwawnik pospolity nie może być spożywany w dużych ilościach – traktujmy go raczej jako dodatek do potrawy niż jej bazę.
Przeciwwskazania do stosowania krwawnika pospolitego
Spożywanie krwawnika pospolitego nie jest polecane kobietom w ciąży, a także kobietom karmiącym piersią. Ziela krwawnika, a także preparatów, które go zawierają nie podaje się dzieciom, które nie ukończyły dwunastego roku życia. Bezwzględnym przeciwwskazaniem do stosowania wewnętrznego i zewnętrznego tej rośliny jest alergia na nią.
Krwawnik pospolity spożywany w dużych ilościach może być toksyczny dla ludzkiego organizmu – wywołuje on bóle głowy, sprawia również, że skóra staje się szczególnie wrażliwa na światło.
Krwawnik pospolity – popularne odmiany
Krwawnik pospolity to roślina, która uprawiana jest ze względu na swoje właściwości lecznicze, a także ozdobne.
W polskich ogrodach dużą popularnością cieszą się takie odmiany krwawnika pospolitego jak:
– ’Rosea’ – jest to nazwa zbiorcza dla siewek różnych odmian. Wydaje ona kwiaty w kolorach od różowych do lila-fioletowych.
– ’Sammetriese’ – jest to odmiana, której kwitnienie przypada na okres o dwa tygodnie późniejszy od pozostałych odmian krwawnika. Jest ona w stanie osiągnąć wysokość do 75 centymetrów. Wydaje kwiaty w barwie intensywnej czerwieni.
– ’Terracotta’ – to odmiana posiadająca kwiaty w kolorze pomarańczowym, które z czasem przebarwiają się na kolor kremowy.
– ’Walther Funcke’ – to odmiana krwawnika pospolitego charakteryzuje się kwiatami w rdzawo-pomarańczowym kolorze.
– ’Lilac Beauty’ – ta odmiana posiada delikatne kwiaty o różowej barwie, ewentualnie w kolorze liliowo-fioletowym, z białymi środkami.
– ’Paprika’ – charakteryzuje się ona szaro-zielonymi liśćmi, a także kwiatami pomarańczowo-czerwonymi i żółtymi.
– ’Red Beauty’ – posiada kwiaty różowo-czerwone, a także srebrzyste liście.
– ’Red Velvet’ – to odmiana o kwiatach w krwisto-czerwonym kolorze.
–’ Cassis’ – jej kwiaty posiadają wiśniowy kolor.
– ’Cerise Queen’ – to odmiana wysoka z ciemno-zielonymi liśćmi, osiągająca wysokość do jednego metra, jej koszyczki kwiatowe są jasno-czerwone z białymi środkami.
Czy wiesz, że:
– Hipokrates wykorzystywał ziele krwawnika pospolitego w leczeniu hemoroidów.
– Achilles (według mitologii greckiej) miał wykorzystywać ziele krwawnika do leczenia ran Telefosa.
– Pedanios Dioskurydes (lekarz grecki) odkrył, że ziele krwawnika jest skutecznym środkiem wspomagającym leczenie choroby wrzodowej żołądka.
– W województwie lubelskim krwawnik pospolity określany jest jako złocień krwawnik, w województwie podlaskim – tysiąclist, natomiast w województwie świętokrzyskim – żeniszek krwawnik.
– Pierwsze drukowane wzmianki o krwawniku pospolitym pochodzą z 1554 roku – ich autorem był flamandzki botanik Carolus Clusius.
– Krwawnik pospolity posiada wiele ozdobnych kultywatorów, które przeznaczone są do uprawy na rabatach kwiatowych.
– Krwawnik pospolity jest rośliną całkowicie odporną na mróz.
– Inne stosowane nazwy krwawnika pospolitego to: renisz, zeniszeń, złotnia, drętwik, krfawczyk, krwawnica, śmietanka, pokrętnik, stolist, złocień.
– W czasach średniowiecza krwawnik był bardzo ceniony przez dominikanów i benedyktynów.
