Kminek zwyczajny – charakterystyka, skład, wpływ na zdrowie, kminek zwyczajny w kuchni

0

Kminek zwyczajny to popularna przyprawa, a zarazem zioło, które pomaga w leczeniu wielu dolegliwości. Jaki jest skład kminku zwyczajnego? W jaki sposób kminek zwyczajny wpływa na nasze zdrowie? Czy przyprawa ta może komuś zaszkodzić?

Czym jest kminek zwyczajny?

Kminek zwyczajny (Carum carvi L.) jest to dwuletnia roślina, którą zaliczamy do rodziny selerowatych. Charakteryzuje go rozgałęziona, wzniesiona, bruzdkowana łodyga, która w sprzyjających warunkach osiąga do 100 centymetrów wysokości. Kminek posiada zarówno liście długoogonkowe, jak i bezogonkowe. Białe (zdarzają się także okazy różowe) i drobne kwiaty są zebrane w baldachy. Białawy korzeń kminku zwyczajnego jest mięsisty i wrzecionowaty. Owocem jest rozłupnia składająca się z dwóch oddzielnych niełupek o długości do 6 milimetrów. Dojrzałe owoce są barwy brunatnej, nieco wydłużone, zgięte do wewnątrz, z pięcioma żeberkami. Kminek zwyczajny jest rośliną obcopylną – zapylają go przede wszystkim pszczoły. Roślina ta występuje w Afryce, Azji i Europie. Jest pospolity na terenie Polski (można spotkać go w uprawie, a także w formie zdziczałej). Kminek wykorzystywany jest jako roślina lecznicza. Znajduje też szerokie zastosowanie w kuchni.

Kminek zwyczajny – wartości odżywcze

Owce kminku zwyczajnego charakteryzują się doskonałymi walorami odżywczymi. W ich składzie znajdziemy sporo białka, olejki eteryczne (owoce mogą zawierać nawet do 7% olejku eterycznego – znajduje się w nim karwon, limonen oraz aldehyd kuminowy), kumarynę, garbniki, poliacetyleny, fenolokwasy (kwas kawowy), flawonoidy (przede wszystkim kwercetynę i kemferol).

Kminek jest ponadto źródłem błonnika, witamin z grupy B, witaminy E, minerałów:

– wapnia,

– fosforu,

– potasu,

– magnezu,

– żelaza,

– sodu,

– i cynku.

W jego składzie znajdziemy nienasycone kwasy tłuszczowe.

Korzeń kminku zwyczajnego jest bardzo dobrym źródłem witaminy C. Zawiera też olejki eteryczne. Korzeń jest bogaty w furanokumaryny, furanochromony, żywice i kwasy fenolowe. Z kolei kwiaty tej rośliny zawierają flawonoidy oraz olejek lotny. Liście to źródło chlorofilu, flawonoidów i olejków eterycznych.

Kminek zwyczajny – jak wpływa na zdrowie?

Owoce kminku zwyczajnego cenione są za dobroczynny wpływ na zdrowie. Posiadają one właściwości moczopędne, co oznacza, że zwiększają ilość wydzielanego moczu. Chronią w ten sposób nerki i przyspieszają oczyszczanie organizmu z toksyn. Dodatkowo zmniejszają tendencje do tworzenia się obrzęków.

Kminek zwyczajny w medycynie tradycyjnej polecany (w formie naparu) jest kobietom karmiącym piersią, gdyż pobudza laktację (należy jednak zdawać sobie sprawę z faktu, że zawarte w kminku związki przenikają do mleka matki). Sprawdza się również u niemowląt, które cierpią z powodu kolki. Roślina ta działa rozkurczowo na mięśnie gładkie brzucha dziecka, co łagodzi dolegliwości. Warto wykorzystać go także w leczeniu dolegliwości układu pokarmowego u dorosłych. Kminek zwyczajny reguluje dopływ soku trzustkowego i żółci do dwunastnicy, pomaga pozbyć się wzdęć i zaparć, pobudza apetyt, zmniejsza bóle brzucha. Jest pomocny w przypadku takich schorzeń jak choroba wrzodowa żołądka, nerwica wegetatywna, atonia jelit.

Kminek posiada właściwości przeciwzapalne, które mogą przydać się w leczeniu zapalenia zatok. Zaleca się, żeby w przypadku problemów z zatokami sporządzić miksturę z prażonych nasion kminku i masła klarowanego (składniki te należy dokładnie wymieszać), a następnie przyjmować jedną lub dwie łyżeczki dziennie do momentu ustąpienia objawów.

Kminek znakomicie łagodzi zgagę. Może być pomocny podczas bolesnego miesiączkowania (ze względu na właściwości rozkurczowe). Badania na zwierzętach sugerują, że kminek zwyczajny może mieć działanie przeciwcukrzycowe – obniża poziom glukozy we krwi.

Pozyskiwane z kminku zwyczajnego ekstrakty wykazują działanie przeciwbakteryjne. Są skuteczne miedzy innymi przeciwko bakteriom: E. coli , Shigella Spp., a także gronkowca S.aureus. Mają też działanie przeciwdrożdżakowe przeciwko Candida albicans. Napary z kminku mogą okazać się skuteczne w walce z pasożytami układu pokarmowego.

Regularne spożywanie kminku może zmniejszać prawdopodobieństwo zachorowania na miażdżycę i inne choroby układu sercowo-naczyniowgo, gdyż jest on w stanie obniżać poziom złego cholesterolu we krwi.

Kminek znajduje zastosowanie w aromaterapii – działa kojąco na układ nerwowy. Kminek wykorzystywany jest w preparatach przeciwświądowych przeznaczonych do stosowania zewnętrznego.

Kminek zwyczajny na odchudzanie

Choć w kminku zwyczajnym nie znajdziemy substancji, które w wyjątkowo skuteczny sposób spalają tkankę tłuszczową, nie należy o nim zapominać w czasie diety redukcyjnej. Kminek wspomaga trawienie, zapobiega często występującym podczas odchudzania wzdęciom i zaparciom. Natomiast olejek kminkowy wmasowywany w skórę zmniejsza cellulit i działa ujędrniająco.

Kminek zwyczajny w kuchni

blankNasiona kminku zwyczajnego posiadają charakterystyczny aromat, który zapada w pamięć. Są osoby, które go uwielbiają, ale i takie, które go nie znoszą. Kminek zwyczajny wykorzystywany jest w kuchni niemieckiej, islandzkiej, skandynawskiej, bałkańskiej, a także w kuchniach bliskowschodnich.

Kminek doskonale podkreśla smak kapusty (jest ważnym składnikiem bigosu), różnego rodzaju past, pieczywa, serów, zup (pasuje do zupy ziemniaczanej, grochówki, zupy grzybowej, czy kapuśniaku), makaronów, pasztetów, kasz, ryżu.

Dobrą praktyką jest dodawanie go do tłustych mięs i potraw, gdyż sprawia on, że organizm łatwej je trawi. Kminek pasuje do dziczyzny, baraniny i wieprzowiny.

Kminek zwyczajny wchodzi w skład wielu mieszanek przyprawowych. Używa się go do aromatyzowania niektórych napojów alkoholowych.

Pamiętajmy, że kminek zwyczajny powinien być dodawany do potraw dopiero pod koniec gotowania. Dodanie go na początku sprawi, że danie będzie miało nieprzyjemny, gorzki posmak.

Przeciwwskazania do spożywania kminku zwyczajnego

Kminek zwyczajny powszechnie uważa się za bardzo bezpieczne zioło. Świadczy o tym chociażby fakt, że podaje się go niemowlętom i kobietom karmiącym piersią. Ostrożność przy spożywaniu kminku powinny jednak zachować osoby mające alergię na rośliny z rodziny baldaszkowatych (do rodziny baldaszkowatych zaliczamy między innymi marchew, seler, koper, czy pasternak).

Ze względu na działanie rozkurczowe kminku nie powinny spożywać go kobiety w ciąży.

Przyprawa ta nie powinna być stosowana w bardzo dużych ilościach – może wówczas doprowadzić do uszkodzenia wątroby.

Olejek kminkowy

Olejek kminkowy pozyskuje się z owoców kminku zwyczajnego. W jego składzie znajdują się takie związki jak kawon i limonen (nawet 98% olejku), a także: dihydrokarwon, karweol, alfa-tujon, beta-pinen, czy alfa-pinen. Olejek pozyskiwany jest w procesie destylacji parą wodną. Jest on przezroczysty, żółty, z czasem wykazuje tendencję do ciemnienia. W smaku jest słodki, pikantny z wyraźną nutą pieprzu.

Pozyskiwany z kminku zwyczajnego olejek jest często dodawany do preparatów przeznaczonych do higieny jamy ustnej (działa przeciwdrobnoustrojowo). Może być on pomocny w leczeniu niektórych schorzeń dermatologicznych, na przykład ropnego zapalenia mieszka włosowego.

Zaleca się dodawanie olejku z kminku do kremów, balsamów, szamponów i odżywek do włosów, w celu łagodzenia stanów zapalnych skóry (niezależnie od tego czy są one pochodzenia bakteryjnego, grzybicznego, czy alergicznego). Popularne jest stosowanie go do inhalacji, masażu, kąpieli i aromaterapii.

Olejek kminkowy jest preparatem na tyle bezpiecznym, że można go śmiało aplikować na skórę bez rozcieńczenia. Pomimo to nie powinno się stosować olejku kminkowego (nawet po rozcieńczeniu) w okolicach oczu, błon śluzowych, a także przy niezagojonych ranach. Olejek kminkowy dobrze łączy się z olejkiem rumiankowym, bazyliowym, kolendrowym, imbirowym, pomarańczowym, a także lawendowym.

Uprawa kminku zwyczajnego

blankKminek zwyczajny powinien znaleźć się w każdym ziołowym ogrodzie. Jest on rośliną dwuletnią, która w pierwszym roku tworzy rozetę liściową. Dopiero w kolejnym roku pędy osiągają właściwą wysokość i pojawiają się kwiaty.

Roślina ta najlepiej czuje się na stanowiskach słonecznych (będzie od rósł również na stanowiskach półcienistych, jednak dostęp do słońca spowoduje wytworzenie się większej ilości olejków eterycznych). Idealne podłoże dla kminku jest żyzne (najlepiej, gdy mają dużo wapnia), wilgotne (nie może być jednak zbyt mokre) i przepuszczalne.

Odpowiedni czas na wysiew nasion to kwiecień. Kminek powinno się sadzić w rządkach, które oddalone są od siebie o około 30 centymetrów. Ogrodnicy odradzają sadzenia kminku zwyczajnego w sąsiedztwie fenkułu, czy kopru.

Kminek zwyczajny jest rośliną bardzo odporną na chłód, dlatego można wysiewać go wiosną wprost do gruntu bez obaw, czy zniesie przymrozki.

Bardzo ważnym zabiegiem w przypadku kminku zwyczajnego jest regularne podlewanie. Roślina ta potrzebuje dużej ilości wody i wyjątkowo źle znosi suszę.

Kminek zwyczajny zbierany jest w lipcu, drugiego roku uprawy. Jego łodygi powinno się suszyć w przewiewnym i suchym pomieszczeniu.

Czy wiesz, że:

– Rośliną podobną do kminku zwyczajnego jest trujący szalej jadowity. Szalej jadowity posiada mniej pierzaste liście z charakterystycznym ostro ząbkowanym brzegiem blaszki.

– Z leczniczych właściwości kminku zwyczajnego korzystano już w starożytnym Egipcie, Grecji i Rzymie (wiemy, że Rzymianie dodawali go do mięs, sosów, a także potraw z grochu i bobu). Ciekawostką jest fakt, że Pedanius Dioskurydes, botanik i farmakolog rzymski, żyjący w I w. n.e. w swoim pięciotomowym dziele „De Materia Medica” opisuje właśnie korzystne działanie olejku kminkowego.

– Kminek zwyczajny znaleziono w trakcie wykopalisk z młodszej epoki kamiennej.

– Po kminek powszechnie sięgano w czasach średniowiecza. Istniał wówczas zwyczaj spożywania go z cukrem po zakończeniu uroczystego posiłku.

– Współcześnie głównymi eksporterami kminku zwyczajnego są Holandia i Węgry.

– Olejek pozyskiwany z kminku jest popularnym dodatkiem zapachowym i smakowym do wielu leków. Olejek kminkowy pochodzi zazwyczaj z terenów Islandii, ale i krajów azjatyckich Litwy, Polski i Niemiec, gdzie znajdują się jedne z największych terenów uprawnych kminku zwyczajnego.

– Kminku zwyczajnego nie należy mylić z kminem rzymskim. Są to dwie zupełnie różne przyprawy.

– Żucie owoców kminku to niezawodny sposób na zneutralizowanie przykrego zapachu z ust.

4.8/10 - (3 votes)
reklama

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Please enter your comment!
Please enter your name here