Karp jest to ryba ciesząca się w Polsce dużą popularnością. Trudno wyobrazić sobie bez niego wigilijny stół. Co warto wiedzieć o karpiu? Jakie wartości odżywcze posiada ta ryba? Czy istnieją jakieś przeciwwskazania do spożywania karpia?
Czym jest karp?
Karp jest to ryba żyjąca w wodach słodkich, zaliczana do rodziny karpiowatych. Zazwyczaj osiąga on do jednego metra długości i trzydziestu kilogramów wagi (jednocześnie najsmaczniejsze są karpie, których waga nie przekracza dwóch i pół kilograma). W sprzyjających warunkach jest w stanie dożyć nawet czterdziestu pięciu lat. Ciało ryby jest wydłużone, wrzecionowate, w przekroju poprzecznym – prawie okrągłe. Ryba posiada duże, mocno osadzone w skórze łuski cykloidalne, a także bardzo dużą płetwę grzbietową. Mięsisty otwór gębowy zaopatrzony jest w dwie pary wąsików. Grzbiet karpia jest ciemny (zazwyczaj przybiera on barwę szarozieloną lub zielonkawo-brązową). Boki ryby są zdecydowanie jaśniejsze, a brzuch kremowo-biały. Karp żywi się mięczakami, skorupiakami, glonami, larwami owadów, a także innymi roślinami i drobnymi zwierzętami. W stanie naturalnym występuje on w głębokich rzekach, dorzeczach, rozlewiskach. Karp nie jest w Polsce gatunkiem rodzimym. Został on sprowadzony na przełomie dwunastego i trzynastego wieku przez czeskich lub morawskich mnichów. W okresie powojennym stał się on jednym z podstawowych dań wigilijnych. Między innymi z tego powodu karp jest dziś jedną z ważniejszych ryb hodowlanych (występuje współcześnie w około sześćdziesięciu krajach na wszystkich kontynentach). Możemy spotkać wiele odmian karpia (w tym również odmian ozdobnych.
Jakie wartości odżywcze ma karp?
Wielu z nas spożywa karpia tylko raz w roku – w Wigilię. To zdecydowanie zbyt rzadko, jeżeli weźmiemy pod uwagę jego bogate wartości odżywcze. Ryba ta zaliczana jest do średniotłustych. W jej składzie znajdziemy pokaźne ilości nienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3 i omega-6. Są one ważne dla prawidłowego funkcjonowania naszego układu immunologicznego, układu krążenia, a także nerwowego (poprawiają pamięć i koncentrację, chronią przed udarem mózgu). Karp dostarcza nam również kompletu witamin z grupy B – są one potrzebne między innymi do sprawnego funkcjonowania układu nerwowego.
Karp jest ważnym elementem diety również ze względu na fakt, że dostarcza nam dobrze przyswajalnego białka (zawierającego wszystkie niezbędne aminokwasy).
Popularna ryba jest zasobna także w składniki mineralne takie jak:
- żelazo,
- potas,
- wapń,
- fosfor,
- i sód.
W karpiu znajdziemy pewne ilości witaminy A, która znakomicie wpływa na kondycję naszej skóry, jest też niezbędna do prawidłowego funkcjonowania narządu wzroku. Obecna w rybie witamina D (razem z wapniem) wzmacnia zęby i kości, a w dłuższej perspektywie czasu jest w stanie zapobiegać osteoporozie.
Należy zdawać sobie sprawę, że wartości odżywcze karpia nie zawsze będą takie same. Wiele zależy od tego z jaką odmianą mamy do czynienia, a także tym, czym karmiona była ryba. W przypadku, kiedy pasza była słabej jakości – ryba będzie zawierała więcej tłuszczu niż białka.
Wartościowy karp to taki, który przez trzy sezony karmiony był dobrej jakości paszą. Pamiętajmy, że taka ryba nie będzie rosła zbyt szybko, pokaźne wymiary karpia powinny więc wzbudzić nasze podejrzenia.
Karp na odchudzanie
Karp to ryba, której nie powinno zabraknąć z menu osób odchudzających się. Zawiera on wiele substancji odżywczych, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania naszego organizmu, a przy tym nie dostarcza nam zbyt wielu kalorii. W 100 g ryby znajdziemy około 162 kcal, a także około 18 g pełnowartościowego białka. Karp świetnie sprawdzi się na dietetyczny obiad lub kolację. Pamiętajmy, że najzdrowszy jest pieczony lub gotowany na parze. Osoby odchudzające się powinny unikać smażenia ryby na głębokim tłuszczu.
Karp – odmiany
Na świecie występuje kilka odmian karpia. Jedną z nich jest karp królewski, który został wyhodowany w Polsce. Jego cechą charakterystyczną jest mocny grzbiet i szerokie ciało. Łuski karpia królewskiego są rozmieszczone w specyficzny sposób – wzdłuż linii grzbietu, w linii środkowej i na płetwach dolnych.
Karp-Sazan to odmiana występująca w stanie dzikim. Jego ciało cechuje się walcowatym kształtem i niskim grzbietem, dzięki czemu jest on znakomicie przystosowany do pływania w nurcie rzek. Ryba ta różni się od gatunków hodowlanych ubarwieniem. Jej grzbiet jest ciemny (zazwyczaj szarozielony lub zielono-brązowy), boki są zdecydowanie jaśniejsze. Całe ciało ryby pokryte jest efektownymi łuskami. Odmiana ta lubi ciepło, dlatego często można spotkać ją na płyciznach rzek.
Karp lustrzeń to odmiana, którą można spotkać niezwykle rzadko. Jego łuski mają podobne umiejscowione jak w przypadku karpia królewskiego. Jednocześnie sprawiają one wrażenie porozrzucanych (u karpia królewskiego są one ułożone idealnie).
Karp koi jest to odmiana hodowlana karpia. Bardzo często można ją spotkać w przydomowych oczkach wodnych, a także w stawach hodowlanych. Ryby te odznaczają się bardzo ciekawym ubarwieniem. Niektóre są jednokolorowe – na przykład czerwone lub pomarańczowe. Często spotykamy wielokolorowe karpie koi. Odmiana ta została wyhodowana w Japonii (jej pełna nazwa to nishiki-goi, czyli karp brokatowy).
Inna odmiana to karp bezłuski (nazywa się go niekiedy golcem). Posiada on niewielkie ilości łusek, które zlokalizowane są przy ogonie i na grzbiecie. Od innych odmian różni się on bardzo grubą skórą.
W sklepach pojawia się również karp zatorski – jest to handlowa odmiana pochodząca ze stawów rybnych w okolicach Zatora.
Czy karp jest zdrowy?
Karp sam w sobie jest bezpieczny dla naszego zdrowia. Jednocześnie wiele zależy od miejsca, w którym został on wyhodowany. Część ryb dostępnych w polskich sklepach może być zanieczyszczona dioksynami i metalami ciężkimi. Powinniśmy jednak pamiętać, że zazwyczaj ilości substancji szkodliwych nie są na tyle duże, żeby rezygnować z karpia. Nie należy jednak jeść go bez opamiętania. Trzy porcje w ciągu tygodnia do ilość zdecydowanie bezpieczna. Większą ostrożność powinny zachować jedynie kobiety w ciąży.
Karp w kuchni
Żeby karp zachwycił nas swoim smakiem, powinniśmy wybrać odpowiednie okazy. Choć ryba ta jest w stanie osiągnąć wagę nawet trzydziestu kilogramów, najlepiej jest wybierać te, które nie ważą więcej niż dwa i pół kilograma (większe są zazwyczaj zbyt tłuste, mniejsze natomiast zbyt ościste). Chociaż karp może żyć nawet przez czterdzieści pięć lat, najlepsze walory smakowe mają osobniki trzyletnie. Odpowiedni karp powinien mieć okrągły brzuch, a także gładką i wilgotną skórę (niedopuszczalne są wszelkiego rodzaju uszkodzenia, czy warstwy śluzu). Ryba powinna mieć szkliste, wyraźne i wypukłe oczy, kolor skrzeli musi być czerwony, skrzela i łuski muszą dobrze przylegać do tuszy karpia. Ryba odpowiednia do spożycia musi mieć sprężyste i zwarte mięso. Jej zapach nie może być nieprzyjemny, jednak pamiętajmy, że zapach mułu jest dla karpia naturalny. Podczas zakupów unikajmy ryb najtańszych (bardzo niska cena często oznacza, że ryba jest nieświeża).
Część osób rezygnuje z karpia, gdyż przeszkadza im posmak mułu, który może mieć mięso tej ryby. Warto zdawać sobie sprawę, że posmak ten można usunąć. Wystarczy zalać rybę mlekiem i włożyć na kilka godzin do lodówki.
Jeżeli pomysł z mlekiem nie przypadł nam do gustu, możemy obtoczyć rybę pokrojoną cebulą, a dodatkowo posypać ją majerankiem (można użyć także czosnku, marchwi, pietruszki lub selera). Taką rybę również wstawiamy na kilka godzin do lodówki.
Karpia można przygotowywać na wiele sposobów. W Wigilię często decydujemy się na karpia smażonego. Możemy przygotować także rybę faszerowaną lub rybę w galarecie. Dobrym pomysłem jest także gotowanie na parze, grillowanie, duszenie i pieczenie.
Czy wiesz, że:
- Największy karp, który został złowiony w Polsce ważył 34,5 kilograma.
- W Chinach karp uważany jest za symbol szczęścia.
- Karp w tradycji ludowej jest symbolem płodności i nowego życia.
- W tradycji chrześcijańskiej karp jest symbolem odradzania się do życia i chrztu.
