Kamica nerkowa to poważna choroba układu moczowego, która w wielu wypadkach wiąże się z silnymi dolegliwościami bólowymi. Problem kamieni w nerkach znacznie częściej dotyczy mężczyzn niż kobiet. Jakie są przyczyny występowania kamieni nerkowych? W jaki sposób objawia się ta dolegliwość? Jak przebiega leczenie kamicy nerkowej?
Jak powstają kamienie nerkowe?
Kamienie nerkowe są wynikiem krystalizowania się związków mineralnych i ich soli. Pojawiają się one w chwili, kiedy stężenie tych związków jest bardzo duże – do tego stopnia, że nie są one w stanie rozpuścić się w organizmie. Biorąc pod uwagę skład chemiczny złogów, możemy mówić o kamieniach fosforanowych, moczanowych, szczawianowych, cystynowych. W niektórych przypadkach są one zlokalizowane w nerce, mogą również się przemieszczać z nerek do moczowodów, a następnie do pęcherza moczowego.
Jakie są przyczyny kamicy nerkowej?
Przyczyny kamicy nerkowej mogą być zróżnicowane. Z pewnością dużą rolę odgrywają kwestie genetyczne. Jeżeli nasi rodzice cierpieli na kamicę nerkową, istnieje duże prawdopodobieństwo, że w przyszłości problem dotknie również nas. Przyczyną mogą być także wady w budowie układu moczowego.
Zagrożenie wystąpieniem kamieni nerkowych wzrasta, kiedy przyjmujemy niektóre leki (przykładem mogą być kortykosteroidy), przedawkujemy witaminę D. W grupie zwiększonego ryzyka znajdują się także osoby chorujące na osteoporozę, nadczynność przytarczyc. Niebezpieczne jest także leczenie choroby wrzodowej przy pomocy środków alkalizujących.
Warto zdawać sobie sprawę, że do wystąpienia kamieni nerkowych w dużej mierze możemy przyczynić się sami. Czynnikiem, który zdecydowanie zwiększa ryzyko zachorowania jest picie zbyt małych ilości wody. Najgorsze, co możemy zrobić to zastąpienie wody mrożoną herbatą lub słodzonymi napojami gazowanymi. Mrożona herbata jest niewłaściwym wyborem, gdyż zawiera duże ilości szczawianów. Może też przyczynić się do odwodnienia organizmu. Ryzyko zachorowania na kamicę nerkową u osób regularnie pijących napoje gazowane wzrasta o jedną piątą.
Okazuje się, że do zachorowania na kamicę nerkową przyczynia się dieta zawierająca zbyt małe ilości wapnia. Początkowo może wydawać się to dziwne, gdyż wapń jest jednym z minerałów tworzących kamienie nerkowe. Jednocześnie należy mieć świadomość, że jego obecność w pożywieniu hamuje wchłanianie się szczawianów.
Zagrożeniem dla naszych nerek jest również spożywanie nadmiernej ilości produktów zawierających szczawiany – są one obecne w warzywach liściastych (takich jak choćby szpinak, czy rukola), które powszechnie uważane są za zdrowie. Nie należy rezygnować z icj spożycia, warto jednak je kontrolować. Niezalecana jest również dieta zawierająca duże ilości soli. Sól jest potrzebna do prawidłowego funkcjonowania ludzkiego organizmu, jednak nie w takich ilościach w jakich spożywa ją przeciętny Polak. W ciągu dnia powinniśmy poprzestać na pięciu gramach soli. Warto zdawać sobie sprawę, że występuje ona w licznych produktach spożywczych – takich jak wędliny, sosy, fast foody.
Rozwojowi kamieni nerkowych sprzyja również nadmiar mięsa w diecie. Niebezpieczne dla naszych nerek jest zarówno mięso drobiowe, jak i czerwone. Nie należy również przesadzać ze słodyczami, ostrymi przyprawami, czy orzechami (należy je ograniczyć ze względu na wysoką zawartość szczawianów).
Badania statystyczne pokazują, że na kamienie w nerkach w większym stopniu narażone są osoby z nadwagą i otyłością, żyjące w ciągłym stresie (wazopresyna zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia kamieni nerkowych), a także prowadzący siedzący tryb życia (kiedy chronicznie brakuje nam ruchu, zwiększa się stężenie wapnia w naszej krwi).
Zagrożeniem dla nerek są także wysokie temperatury. Latem powinniśmy zwracać szczególną uwagę na prawidłowe nawodnienie organizmu.
Jakie są objawy kamicy nerkowej?
Kamica nerkowa w pewnych przypadkach może przebiegać bezobjawowo lub powodować dolegliwości bólowe. Wszystko zależy tu od tego gdzie zlokalizowane są kamienie.
Jeżeli kamienie znajdują się w nerkach, możemy mówić o kamicy nerkowej. W większości wypadków nie daje ona żadnych objawów. Mogą towarzyszyć jej bóle w okolicy brzusznej lub lędźwiowej, jednak ich nasilenie jest niewielkie.
W sytuacji, kiedy kamienie zaczynają przemieszczać się z nerek do moczowodów, mamy do czynienia z kamicą moczowodową. Tu często pojawia się bardzo silny ból (nazywamy go kolką nerkową). Co więcej kamienie mogą utrudniać odpływ moczu, urazy moczowodu, a także poszerzenie układu kielichowo-miedniczkowego.
Osoby zmagające się z kolką nerkową doświadczają bólu w okolicy lędźwi. Co charakterystyczne ma on tendencje do promieniowania do okolicy biodrowej i podbrzusza. Dolegliwościom bólowym często towarzyszy pieczenie podczas oddawania moczu, częstomocz, krwiomocz, uczucie, że podczas oddawania moczu pęcherz nie został całkowicie opróżniony. Inne charakterystyczne objawy to nudności i wymioty, odwodnienie organizmu, a niekiedy także bezmocz.
Jak leczyć kamienie w nerkach?
Jeżeli podejrzewamy u siebie kamienie w nerkach, koniecznie udajmy się do lekarza. W takich sytuacjach wykonuje się USG, dzięki któremu można wykryć praktycznie każdy rodzaj kamieni. Podczas diagnostyki dowiemy się, czy cierpimy na kamicę cieniującą (kamienie są widoczne na zdjęciu), czy bezcieniującą (kamienie moczanowe).
Prawidłowa diagnoza pozwala na wybór właściwych leków. Często leczenie farmakologiczne jest w stanie rozpuścić nawet kamienie pokaźnej wielkości.
W przypadku kamicy cieniującej konieczne jest podjęcie leczenia zabiegowego. Dawniej polegało ono na rozcięciu moczowodu (ewentualnie nerki) i wyjęciu kamienia. Współcześnie stosuje się zabiegi mało inwazyjne, takie jak litotrypsja (ESWL), zabieg przezskórny (PCNL), a także ureterorenoskopia (URSL).
Zabieg litotrypsji polega na rozkruszaniu kamieni. Można rozkruszyć kamienie zlokalizowane w nerce, a także moczowodach. Zabieg przeprowadza się z użyciem fali ultradźwiękowej. Do jego wykonania nie jest koniczne użycie znieczulenia. Już po kilku godzinach rozkruszony kamień zaczyna być wydalany z organizmu. Niekiedy istnieje konieczność powtórzenia zabiegu.
Zabieg przezskórny polega na wysysaniu kamieni z organizmu. W tym przypadku konieczne jest podanie znieczulenia dolędźwiowego. Lekarz dociera do kamienia przy pomocy specjalnej igły, następnie rozkrusza go i wyciąga. W przypadku mniejszych kamieni nie ma konieczności rozkruszania. Po zabiegu pacjent musi zostać w szpitalu przez około pięć dni.
Ureterorenoskopia to zabieg polegający na wyciąganiu kamieni przez cewkę moczową. W ten sposób można pozbyć się małych kamieni, ewentualnie odłamków kamieni, które zostały wcześniej rozkruszone. W tym przypadku również konieczne jest podanie znieczulenia dolędźwiowego. URSL również wymaga hospitalizacji.
Kamienie w nerkach – jaką dietę stosować?
Nie ma jednej sprawdzonej diety, która sprawdzi się w przypadku kamicy nerkowej. Nasze postępowanie powinno być uzależnione od tego z jakim rodzajem kamicy nerkowej mamy do czynienia.
Zawsze jednak zalecane jest zwiększenie spożycia wody. Dwa litry dziennie to niezbędne minimum. Podczas upalnych dni należy pić znacznie więcej. Pamiętajmy również o piciu przed snem. Bardzo ważna jest rezygnacja z żywności wysoko przetworzonej, a także ograniczenie soli.
Z oczywistych przyczyn ograniczamy spożycie żywności, która jest szczególnie bogata w kwas szczawiowy.
Osoby zmagające się z kamicą fosforanowo-wapniową powinny spożywać więcej produktów zbożowych, mięsa, ryb. W tym przypadku niezalecane jest mleko, a także jego przetwory. Unikamy też jaj i roślin strączkowych.
Jeżeli cierpimy na kamicę szczawianowo-wapniową jemy duże ilości kasz gruboziarnistych (na przykład kaszy gryczanej). Pozytywny wpływ na nasze zdrowie mają owoce cytrusowe, warzywa. Można pozwolić sobie na umiarkowane ilości mleka i jego przetworów, mięsa, jaj, czy ryb.
Osoby z kamicą moczanową (podobnie należy postępować przy kamicy ksantanowej) powinny ograniczyć spożycie mięsa (ze względu na zawarte w nim związki purynowe). Należy natomiast postawić na mleko i jego przetwory, a także warzywa i owoce.
Kamica fosforanowo-wapniowo-magnezowa wymaga od nas ograniczenia produktów, które zawierają fosforany. Znajdują się one w mleku i jego przetworach, mięsie, pełnoziarnistych produktach zbożowych, podrobach, żółtkach jaj, orzechach, kakao, warzywach strączkowych.
Kamica cystynowa wymaga zwiększenia ilości spożywanych płynów (trzy litry dziennie to podstawa), a także ograniczenia spożycia produktów zawierających aminokwas siarkowy.
Kamienie nerkowe – jakie zioła okażą się pomocne?
W przypadku kamicy nerkowej dobrze jest postawić na zioła. Przy ich wyborze należy kierować się rodzajem kamieni nerkowych.
Jeżeli posiadamy kamienie wapniowe lub szczawianowe, dobrym wyborem będzie dla nas rdest ptasi, skrzyp polny, mniszek lekarski, rumianek, czy kłącze perzu.
Zioła, które okażą się pomocne w przypadku kamieni moczanowych to liść brzozy, ziele glistnika, nawłoć i mącznica.
W przypadku kamieni cystynowych dobrze jest postawić na rumianek, korzeń lukrecji, kłącze perzu, borówkę brusznicę.
