Kadm jest pierwiastkiem chemicznym, który występuje powszechnie na całej kuli ziemskiej. Znajdziemy go w wodzie, glebie, a także żywności pochodzenia roślinnego i zwierzęcego. Problemy z kadmem wiążą się z tym, że jest on bardzo toksyczny dla ludzkiego organizmu. Jednocześnie jest nam całkowicie zbędny, dlatego warto zrobić wszystko, żeby wyeliminować go z naszej diety. Jakie są źródła kadmu? W jaki sposób pierwiastek ten wpływa na ludzkie zdrowie?
Czym jest kadm?
Mianem kadmu określamy pierwiastek chemiczny, który zaliczany jest do grupy metali przejściowych. Jest on obecny w powietrzu, glebie i żywności. Co więcej kadm jest łatwo przyswajalny przez ludzki organizm. Rozpowszechnienie kadmu w przyrodzie w dużej mierze wiąże się z działalnością człowieka – pierwiastek ten jest bowiem chętnie wykorzystywany w różnych gałęziach przemysłu, jak również w rolnictwie. Kadm nie ulega degradacji, co oznacza, że raz wprowadzony do środowiska będzie pozostawał w ciągłym obiegu. Zatrucia kadmem są bardzo częstym i poważnym problemem. W skrajnych wypadkach zatrucie tym metalem prowadzi do niewydolności oddechowej i śmierci.
Zastosowanie kadmu w przemyśle
Rozpowszechnienie kadmu wynika z faktu, że jest ona na szeroką skalę wykorzystywany w przemyśle. Znajduje on zastosowanie jako powłoka ochronna innych metali, stosuje się go także w stopach łożyskowych. W medycynie kadmu używa się między innymi do produkcji plomb zębowych. Malarze wykorzystują barwnik produkowany z kadmu – żółcień kadmową.
Pierwiastek ten znajduje zastosowanie także w akumulatorach niklowo-kadmowych, w reaktorach jądrowych – służy tu między innymi do produkcji prętów, których zadaniem jest kontrola przebiegu reakcji łańcuchowej. Fizyka jądrowa natomiast wykorzystuje kadm w charakterze filtra pochłaniającego neurony termiczne.
Kadm znajduje zastosowanie w produkcji fajerwerków, a w przypadku rolnictwa – nawozów sztucznych.
Wykorzystanie kadmu na tak szeroką skalę sprawiło, że stał się on jednym z głównych czynników zanieczyszczających środowisko.
Jak dochodzi do zatrucia kadmem?
Kadm ma szansę przedostać się do ludzkiego organizmu różnymi drogami. Przede wszystkim wdychamy go wraz z powietrzem. Kadm w powietrzu jest obecny szczególnie w wielkich miastach, choć duże jego ilości zawiera również dym tytoniowych. Na niebezpieczny kontakt z kadmem narażone są również osoby pracujące w niektórych zakładach przemysłowych. Metal ten obecny jest w mleku palących matek.
Pewne ilości kadmu znajdują się również w wodzie (ulega ona zanieczyszczeniu w wyniku kontaktu z odpadami produkcyjnymi i rolniczymi) i żywności, które spożywamy na co dzień.
Warto podkreślić, że zatrucia wysoką dawką kadmu zdarzają się stosunkowo rzadko. Częściej przyczyną zatrucia jest długoletni kontakt z niewielkimi ilościami tej substancji.
W przypadku dorosłej osoby tak zwana bezpieczna ilość kadmu to od 51 do 71 mikrogramów w ciągu dnia.
Obecność kadmu w żywności
Kadm jest niekiedy obecny w produktach spożywczych, które powszechnie uważane są za zdrowe. Może występować w owocach i warzywach, a także w rybach, mięczakach, skorupiakach czy ostrygach. Jednocześnie uważa się, że ogromna większość tego pierwiastka (ponad dziewięćdziesiąt procent) pochodzi z produktów pochodzenia roślinnego.
Jeżeli chodzi o warzywa – duże ilości kadmu mogą znajdować się przede wszystkim w ziemniakach i marchewce, a także innych warzywach korzeniowych (kadm występuje w glebie, dlatego łatwo kumulowany jest przez części podziemne roślin). Pewne jego ilości mogą być obecne w liściach szpinaku, czy też sałaty. Obecność kadmu wynika przede wszystkim ze stosowania nawozów sztucznych, a także podlewania roślin wodą, której czystość znacznie odbiega od przyjętych standardów.
Niebezpieczny dla zdrowia metal może znajdować się również w produktach zbożowych (w tym też ryżu i orzeszkach ziemnych). Dużym zagrożeniem są też podroby (przede wszystkim wątroba i nerki), w których kadm kumuluje się w znacznych ilościach. Pewne ilości tego pierwiastka zawierają grzyby.
Jak kadm wpływa na ludzki organizm?
Kadm kumulowany jest w narządach, których zadaniem jest oczyszczanie organizmu z toksyn. Metal ma również skłonność do odkładania się w jądrach i kościach. Kadm jest przyczyną demineralizacji i deformacji kości. Długotrwały kontakt z nim zwiększa prawdopodobieństwo zachorowania na osteoporozę, a także krzywicę.
Pierwiastek ma destrukcyjny wpływ na męski układ rozrodczy – zaburza funkcjonowanie układu hormonalnego (zaburza syntezę testosteronu), może przyczynić się do bezpłodności, gdyż wywołuje martwicę kanalików nasiennych.
Kadm jest zagrożeniem również dla układu sercowo-naczyniowego, gdyż przyczynia się do uszkodzenia śródbłonka naczyń krwionośnych. W efekcie dochodzi do odkładania się blaszek miażdżycowych, co jest bezpośrednią przyczyną miażdżycy.
Obecność kadmu utrudnia, a czasem nawet uniemożliwia wchłanianie przez organizm wapnia, miedzi, cynku i żelaza, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania ludzkiego organizmu.
Metal upośledza funkcjonowanie układu immunologicznego, jest też przyczyną stresu oksydacyjnego i stanów zapalnych, przez co może sprzyjać rozwojowi nowotworów. Zwiększa ryzyko zachorowania na raka płuc, nerek, wątroby, jąder i prostaty.
Objawy zatrucia kadmem
W przypadku przyswojenia przez organizm wysokiej dawki kadmu, pojawiają się objawy zatrucia. Najczęściej ma to miejsce po dwudziestu czterech godzinach. Charakterystycznymi objawami zatrucia kadmem u większości ludzi są wysoka gorączka, a także ogólne osłabienie organizmu. W niektórych przypadkach pojawia się metaliczny posmak w ustach, uczucie suchości w jamie ustnej, brak łaknienia, obrzęk i stan zapalny płuc (co niekiedy prowadzi do niewydolności oddechowej). Warto zdawać sobie sprawę, że przyjęcie wysokiej dawki kadmu może doprowadzić nawet do śmierci.
