Żylaki kończyn dolnych to coraz powszechniej występujący problem. Według niektórych szacunków to schorzenie może dotyczyć nawet około 70% kobiet i 50% mężczyzn. [1] Żylaki to nie tylko defekt kosmetyczny, ale także zdrowotny. Jak sobie z nimi radzić?
Czym są żylaki?
Żylaki to opuchnięte, poszerzone i poskręcane żyły, które znajdują się tuż pod skórą. Mają niebieskie lub fioletowe zabarwienie. Ich powierzchnia jest pokryta licznymi zgrubieniami, wybrzuszeniami, co przypomina sznur z pękami. Żylaki występują przede wszystkim na kończynach dolnych.
Objawy, które mogą towarzyszyć obecności żylaków, to:
- obrzęk podudzi, kostek i stóp;
- uczucie ciężkości nóg;
- skurcze mięśni łydek;
- zmiana zabarwienia skóry wokół żylaków;
- ból.
Objawy mają tendencję do nasilania się w ciepłe dni oraz po dłuższym przebywaniu w pozycji stojącej.
Żylaki – czy to poważny problem?
Większość osób traktuje żylaki jedynie jako estetyczny defekt – coś, co można ukryć pod długimi nogawkami spodni lub długą spódnicą. Chociaż duża część osób z żylakami nie odczuwa z tego powodu większych dolegliwości, to warto pamiętać, że pojawienie się poszerzonych żył jest objawem niewydolności żylnej. Nieleczona niewydolność żylna może prowadzić do powikłań, takich jak: trudne do zatamowania krwawienie z poszerzonego naczynia czy zapalenie żył oraz zakrzepica żył, która może doprowadzić do groźnej zatorowości płucnej.
Sposoby leczenia żylaków
Metody leczenia żylaków są dobierane do pacjenta – do stanu zaawansowania choroby, wieku, ogólnego stanu zdrowia i preferencji. Im wcześniej rozpoznane schorzenie, tym większe prawdopodobieństwo, że wystarczą mało inwazyjne zabiegi. Do nieoperacyjnych metod walki z żylakami zaliczamy:
- leki;
- kompresjoterapię;
- laserowe usuwanie żylaków;
- klejenie żylaków;
- skleroterapię.
Preparaty z apteki
Popularne leki na opuchliznę nóg to m.in. żele zawierające heparynę. Heparyna ma działanie przeciwobrzękowe, przeciwzakrzepowe i przeciwzapalne. Żel stosuje się do 3 razy dziennie, nakładając na powierzchnię skóry pasek preparatu o długości 3-10 cm. Następnie żel należy delikatnie wmasować w skórę aż do całkowitego wchłonięcia się leku. Działanie przeciwobrzękowe mają także żele i maści z kasztanowca. Czasami lekarz może także zalecić preparaty do stosowania doustnego.
Kompresjoterapia
Terapia uciskowa (kompresjoterapia, pressoterapia) polega na używaniu pończoch lub rajstop z odpowiednio dobranego materiału, który powodując ucisk na kończyny dolne, poprawia krążenie krwi, a tym samym znosi uciążliwe objawy choroby żylakowej. Kompresjoterapia jest często stosowana jako metoda wspomagająca przed lub po zastosowaniu innych sposobów na walkę z żylakami. Czasem może być zalecona jako główna metoda leczenia – np. u kobiet w ciąży.
Laserowe usuwanie żylaków
Laserowe usuwanie żylaków (ablacja żylaków) to procedura nie wymagająca pobytu w szpitalu – wykonuje się ją podczas jednodniowej wizyty w gabinecie lekarskim. Zabieg trwa zazwyczaj do godziny. Lekarz miejscowo znieczula miejsce, które będzie poddane zabiegowi. Następnie do żył wprowadzany jest cienki cewnik – w ten sposób laser może działać bezpośrednio na żylakowo zmienione naczynia. Dzięki laserowi możliwe jest termiczne uszkodzenie naczynia. Dochodzi do zwłóknienia żyły, a następnie do jej zarośnięcia.
Dużą zaletą laserowego usuwania żylaków jest brak blizn po zabiegu. Lekarz używa skalpela jedynie do nacięcia miejsca, w którym wprowadzi cewnik z laserem do żyły, a reszta procedury wykonywana jest wewnątrznaczyniowo. Zabieg jest małoinwazyjny i niemal bezbolesny dla pacjenta, chociaż niektórzy odczuwają dyskomfort spowodowany termicznym działaniem lasera. Po zabiegu mogą powstać siniaki, które powinny zniknąć w okresie do dwóch tygodni. Rekonwalescencja jest szybka – niemal od razu można wrócić do wykonywania codziennych mało obciążających aktywności. Czasem, jeśli to będzie konieczne, lekarz zaleci stosowanie pończoch uciskowych przez kilka dni/tygodni po zabiegu.
Klejenie żylaków
Ta procedura nie wymaga hospitalizacji – zabieg wykonywany jest podczas jednodniowego pobytu w placówce medycznej. Zabieg jest minimalnie inwazyjny, a cała procedura trwa około pół godziny. Lekarz miejscowo znieczula tkanki w okolicy chorobowo zmienionych żył, a następnie robi małe wkłucie, przez które może wprowadzić do żył cewnik. Za pomocą urządzenia przypominającego pistolet lekarz wprowadza przez cewnik do żyły specjalistyczny klej tkankowy. Klej spaja ściany żyły, co z czasem powoduje ich zarośnięcie. Przepływ krwi w żylakach zatrzymuje się, a następnie jest kierowany do zdrowych żył.
Klejenie żylaków powoduje minimalny dyskomfort u pacjenta. Procedura jest praktycznie bezbolesna i już kolejnego dnia po zbiegu można wrócić do codziennych aktywności. Najczęściej nie ma konieczności noszenia pończoch uciskowych. Na końcowy, ostateczny efekt klejenia żylaków trzeba zazwyczaj poczekać kilka tygodni.
Skleroterapia
Jest to jedna ze starszych małoinwazyjnych metod usuwania żylaków. Polega na wykonaniu nakłucia na skórze za pomocą cienkiej igły i wstrzyknięciu bezpośrednio do żylaka substancji chemicznej powodującej miejscowy stan zapalny tkanek. Z czasem dochodzi do obliteracji (zamykania się), zwłóknienia i zarastania żył. Zabieg trwa około pół godziny.
Korzyścią tej metody jest krótki pobyt w placówce wykonującej procedurę. Dodatkowe atuty to brak blizn oraz szybki powrót do codziennych aktywności. Po zabiegu lekarz często zaleca noszenie pończoch uciskowych przez jakiś czas. Na efekt końcowy trzeba czekać kilka tygodni. Efektem ubocznym zabiegu może być powstawanie przebarwień. [2]
Która metoda jest najlepsza?
Na to pytanie nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Wybór odpowiedniego sposobu walki z żylakami zależy od wielu czynników, które zawsze są brane pod uwagę przez lekarza decydującego się na wykonanie zabiegu. Pewnym ograniczeniem dla skorzystania z niektórych metod jest ich kosztowność. Dotyczy to skleroterapii, laserowego usuwania żylaków oraz usuwania żylaków przy użyciu kleju tkankowego.
Bibliografia
[1] S. Elamrawy, I. Darwish, S. Moustafa, N. Elshaer, i N. Ahmed, „Epidemiological, life style, and occupational factors associated with lower limb varicose veins: a case control study”, Journal of the Egyptian Public Health Association, t. 96, nr 1, s. 19, lip. 2021, doi: 10.1186/s42506-021-00075-0.
[2] J. Raetz, M. Wilson, i K. Collins, „Varicose Veins: Diagnosis and Treatment”, afp, t. 99, nr 11, s. 682–688, cze. 2019.
