Hyzop lekarski to roślina powszechnie wykorzystywana w ziołolecznictwie, jednak w Polsce mało znana. Jakie wartości odżywcze posiada hyzop lekarski. W jaki sposób roślina ta oddziałuje na ludzkie zdrowie? Jak wygląda jej uprawa? Jak stosować olejek hyzopowy? Czy istnieją jakieś przeciwwskazania do stosowania hyzopu lekarskiego?
Co to jest hyzop lekarski?
Hyzop lekarski jest to półkrzew, który zaliczamy do rodziny jasnotowatych. Możemy spotkać go w wielu rejonach świata. Występuje w Europie Środkowej i Południowej, Afryce Północnej, Azji Zachodniej. Jest on niewielki, bo osiąga zaledwie trzydzieści centymetrów wysokości. Jego łodygi są cienkie i wznoszą się ku górze. Posiada on lancetowate liście. Kwiaty są bardzo drobne, koloru białego, różowego, niebieskiego lub lila, wyrastają z kątów liści. Owocem jest natomiast rozłupka. Surowcem zielarskim jest ziele, w którego składzie znajdziemy duże ilości olejków eterycznych, flawonoidy, czy fitosterole. Hyzop lekarski ma pozytywny wpływ na funkcjonowanie układu immunologicznego, oddechowego i trawiennego. Znajduje on również zastosowanie w kuchni. Wykorzystuje się go również w kosmetyce.
Hyzop lekarski – skład
Jednym z ważniejszych składników hyzopu lekarskiego jest olejek eteryczny, który odpowiada za przyjemny, intensywny zapach rośliny. W skład olejku hyzopowego wchodzą między innymi kamfen, cyneol i pinen.
Innym ważnym składnikiem jest marubina – organiczny związek chemiczny o gorzkim smaku i właściwościach żółciopędnych. Ziele hyzopu jest bogate ponadto we flawonoidy, garbniki, fitosterole, sole mineralne, kwasy triterpenowe, a także żywice.
Hyzop lekarski – wpływ na zdrowie
Ziele hyzopu lekarskiego posiada liczne prozdrowotne właściwości. Roślina wspiera funkcjonowanie układu immunologicznego, a to dlatego, że posiada właściwości przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe, przeciwgrzybicze, przeciwzapalne i rozkurczowe. Z tego względu warto sięgać po niego w sezonie jesienno-zimowym, a także wówczas, kiedy nasz organizm jest osłabiony, szczególnie podatny na infekcje.
Roślina pomaga też w przypadku dolegliwości układu trawiennego. Powszechnie wykorzystuje się ją w leczeniu przewlekłych biegunek. Hyzop warto stosować również wtedy, gdy mamy problemy z wzdęciami i zaparciami. Jest on pomocny, gdyż reguluje cykl wypróżnień (prowokuje skurcze mięśni gładkich jelit, zwiększa wydzielanie soku żołądkowego).
Hyzop lekarski jest bardzo skuteczny w leczeniu chorób układu oddechowego. Działa on wykrztuśnie, przeciwkaszlowo, dlatego warto wykorzystać go w przypadku przewlekłego kaszlu, czy zapalenia oskrzeli.
Hyzop lekarski może być skuteczny w leczeniu i profilaktyce cukrzycy.
W celach leczniczych zaleca się stosowanie okładów i naparów, a także wykorzystywanie olejku hyzopowego. Przygotowanie naparu jest bardzo proste. Wystarczy zalać łyżeczkę sproszkowanego ziela szklanką wrzątku, a następnie odstawić pod przykryciem na piętnaście minut.
Uprawa hyzopu lekarskiego
Hyzop lekarski warto jest uprawiać w przydomowym ogródku. Należy przygotować dla niego stanowisko nasłonecznione, gdyż najlepiej czuje się on w pełnym słońcu – wówczas bardzo szybko się rozwija i wydaje obfite plony. Charakteryzuje się on bardzo wysoką odpornością na mróz.
Gleba, w której sadzimy hyzop lekarski powinna być dość lekka, zawierająca pokaźne ilości wapnia, sucha, a także przepuszczalna. Podlewanie powinno być regularne jedynie w pierwszych tygodniach od posadzenia rośliny. Później można z niego zrezygnować lub podlewać okazjonalnie.
Roślinę można sadzić z nasion lub z zakupionych wcześniej sadzonek (tak jest zdecydowanie szybciej). Jeżeli zdecydujemy się na wysiewanie z nasion, powinniśmy pamiętać, żeby odstępy pomiędzy rzędami były nie mniejsze niż czterdzieści centymetrów (roślina intensywnie się rozrasta). Od czasu do czasu warto zdecydować się na nawożenie (wykorzystujemy do tego celu nawozy wapniowe).
Należy zdawać sobie sprawę, że hyzop lekarski może rosnąć na jednym stanowisku nie dłużej niż pięć lat. Po upływie tego czasu trzeba go przesadzić na inne stanowisko.
Okres kwitnienia hyzopu lekarskiego trwa od lipca do sierpnia. Roślina przyciąga pszczoły.
Jeżeli zależy nam na zbiorach surowca zielarskiego, powinniśmy ścinać rośliny w początkowej fazie kwitnienia (ścinamy kilka centymetrów nad ziemią). Następnie ziele suszymy – do tego celu warto jest wybrać miejsce przewiewne, bez dostępu do słońca.
Po wysuszeniu hyzop powinno się przechowywać w torbach papierowych (ważne jest, żeby przepuszczały powietrze). Należy je umieścić w suchym i ciemnym miejscu.
Zastosowanie olejku hyzopowego
Olejek hyzopowy produkuje się z hyzopu lekarskiego (z kwiatostanów i liści tej rośliny) metodą destylacji parowej. Jest on polecany przy alergiach i chorobach układu oddechowego. Warto po niego sięgnąć, kiedy cierpimy na astmę, przewlekły katar i kaszel. Jest on tak pomocny, gdyż rozkurcza oskrzela, a także oczyszcza i udrażnia drogi oddechowe.
Olejek warto wykorzystywać w aromaterapii, a także w pielęgnacji skóry. Charakteryzuje się on działaniem przeciwbakteryjnym, przeciwzapalnym i ściągającym. Przyspiesza gojenie się ran. Może pomóc w przypadku zmian alergicznych, różnego rodzaju wysypek, czy stłuczeń. Zastosowany do aromaterapii – rozjaśnia umysł, łagodzi stres i uspokaja.
Olejek hyzopowy można wymieszać z oliwką i użyć do masażu – taki zabieg pomoże w przypadku bólów mięśni i stawów. Masaż okolic brzucha może złagodzić dolegliwości układu pokarmowego, a także przyspieszyć miesiączkę (właściwości rozkurczające).
Jeżeli zdecydujemy się użyć olejku do masażu – do 50 ml oleju bazowego dodajemy piętnaście kropli olejku hyzopowego i dokładnie mieszamy.
W przypadku kąpieli wystarczy od trzech do dziesięciu kropli na wannę gorącej wody.
Osoby, które chcą zrobić inhalacje z wykorzystaniem olejku hyzopowego, powinny dodać dwie, maksymalnie trzy krople do miski z gorącą wodą.
Wystarczająca ilość olejku hyzopowego do kominka aromaterapeutycznego to cztery krople.
Przeciwwskazania do stosowania hyzopu lekarskiego
Choć hyzop lekarski posiada wiele prozdrowotnych właściwości, nie jest bezpieczny dla każdego. W żadnym wypadku nie mogą go stosować osoby cierpiące na epilepsję, gdyż może on spowodować atak padaczki. Przeciwwskazaniem do jego stosowania jest również ciąża (w dużych dawkach może on spowodować nawet poronienie) i nadciśnienie tętnicze.
Nie zaleca się stosowania dużych ilości olejku hyzopowego, gdyż w nadmiarze jest on toksyczny.
Zastosowanie hyzopu lekarskiego w kuchni
Hyzop lekarski jest często stosowany w kuchni francuskiej i śródziemnomorskiej. Stanowi on cenną przyprawę, która charakteryzuje się cierpkim, goryczkowatym smakiem i korzennym aromatem.
Zaleca się dodawanie hyzopu lekarskiego szczególnie do ciężkostrawnych dań – pobudza on trawienie. Dodaje się go również do potraw z drobiu, jaj, pasztetów, sałatek twarogów, a niekiedy też masła. Przyprawa nadaje się do aromatyzowania alkoholi.
Czy wiesz, że:
- Olejek hyzopowy jest produkowany na skalę przemysłową przez takie kraje jak Francja, Włochy, Ukraina i Węgry.
- Inne nazwy hyzopu lekarskiego to józefek, święte ziele, izap lekarski, józefka.
- Pozyskiwany z hyzopu lekarskiego olejek wykorzystywany jest w przemyśle perfumeryjnym. Wykorzystuje się go także do produkcji alkoholi.
- W Biblii często wspomina się o roślinie nazywanej hyzop. Jest on błędnie interpretowany jako hyzop lekarski. W rzeczywistości chodzi o lebiodkę syryjską.
- Z właściwości leczniczych hyzopu lekarskiego korzystał już Hipokrates.
- Za czasów wiktoriańskich hyzop lekarski symbolizował czystość (zarówno wewnętrzną, jak i zewnętrzną).
- W dawnych czasach kobiety wkładały gałązki hyzopu lekarskiego do książeczek modlitewnych. Kiedy zasypiały, a książeczka się zamknęła, zaczynał wydzielać się intensywny zapach, który je budził.
- Hyzop lekarski świetnie sprawdza się w różnego rodzaju mieszankach ziołowych.
- Największą popularnością hyzop lekarski cieszył się w dwunastym wieku.
- Olejek z hyzopu lekarskiego zwalcza pasożyty, w tym również wszy.
- W dawnych czasach używano hyzopu lekarskiego do rytualnego oczyszczania.
- Starożytni Rzymianie używali hyzopu lekarskiego między innymi do aromatyzowania wina.
- Na północ Europy hyzop lekarski przywędrował prawdopodobnie za sprawą starożytnych Rzymian. Później jego uprawą zajmowali się mnisi.
- Pozyskiwany z hyzopu lekarskiego olejek jest w Polsce dość trudno dostępny. Z tego względu jest też dość drogi.
