O konieczności ograniczenia soli słyszymy na każdym kroku. Znacznie mniej mówi się o hiponatermii, czyli niedoborze sodu we krwi. Warto zdawać sobie sprawę, że jest on dla człowieka niebezpieczny i może doprowadzić nawet do śmierci. Jak może dojść do wystąpienia hiponatermii? Jakie są objawy tego schorzenia? Jak wygląda proces leczenia?
Co to jest hiponatermia?
Mianem hiponatermii określamy zaburzenie gospodarki wodno-elektrolitowej organizmu, a konkretnie niedobór sodu. O hiponatermii możemy mówić wówczas, gdy poziom tego pierwiastka we krwi spada poniżej 135 mmol/l. Sód jest ważny dla naszego organizmu, gdyż współodpowiada za utrzymanie równowagi kwasowo-zasadowej, a także wodno-elektrolitowej. Co więcej ma on wpływ na przewodzenie bodźców w komórkach nerwowych, regulację napięcia mięśniowego. Jest on ponadto potrzebny do transportu cukrów i aminokwasów. Sód ma zdolność do zatrzymywania wody w organizmie. To między innymi dzięki niemu ciśnienie krwi utrzymuje się na stabilnym poziomie.
Jakie są przyczyny hiponatermii?
Hiponatermia to schorzenie, które może mieć wiele przyczyn. Jedną z nich jest przewodnienie organizmu. Ma ono miejsce wówczas, gdy pijemy bardzo duże ilości wody ubogiej w sód. Często dzieje się tak podczas długodystansowych biegów, czy choćby w szpitalu, kiedy przeprowadzany jest zabieg płukania pęcherza.
Niebezpieczna dolegliwość może pojawić się także w momencie, kiedy przez długi czas przyjmujemy określone leki – do tej grupy możemy zaliczyć leki moczopędne, przeciwbólowe, czy przeciwdepresyjne.
Na hiponatermię cierpią często osoby, które uprawiają bardzo forsujące sporty. Długotrwały i często powtarzany wysiłek fizyczny sprawia, że wraz z potem z ludzkiego organizmu wydalane są ważne minerały, w tym również sód.
Niedobór sodu może być wywołany także przez takie choroby jak niewydolność serca, niedoczynność tarczycy, niedoczynność kory nadnerczy, marskość wątroby, zespół nieadekwatnego wydzielania hormonu antydiuretycznego (SIADH), czy różnego rodzaju schorzenia nerek.
Do innych oczywistych przyczyn hiponatermii należą biegunka i wymioty. Niedobór sodu obserwuje się o osób, które doznały rozległych oparzeń.
Hiponatermia pojawia się także u osób, które przez długi czas stosują dietę bardzo ubogą w sód (zdarza się to rzadko, współcześnie istnieje tendencja do spożywania nadmiernych ilości sodu). W niektórych przypadkach schorzenie jest wynikiem zawartości w moczu takich substancji jak mocznik, czy glukoza. Są one niebezpieczne, gdyż działają silnie moczopędnie.
W jaki sposób objawia się hiponatermia?
Jeżeli chodzi o objawy hiponatermii – nie zawsze będą one jednakowe. Dużo zależy od tego jak szybko doszło do utraty sodu, a także jakie ilości tego pierwiastka straciliśmy.
W sytuacji, kiedy utrata sodu postępowała przez dłuższy czas, mamy do czynienia z hiponatermią łagodną (poziom sodu wynosi tu 130-135 mmol/l) . Zazwyczaj nie daje ona żadnych objawów.
Objawy typowe dla hiponatermii umiarkowanej (poziom sodu 120-130 mmol/l) to ogólne osłabienie organizmu, nudności, a także zawroty głowy. Objawy te są jednak mało charakterystyczne, co bardzo utrudnia diagnozę.
O ciężkiej hiponatermii mówimy, kiedy poziom sodu spada poniżej wartości 125 mmol/l. W takiej sytuacji obserwuje się najczęściej bóle głowy, nudności i wymioty, problemy z orientacją przestrzenną, a także uczucie splątania.
Jeżeli poziom sodu spadnie poniżej 110 mmol/l istnieje poważne zagrożenie dla życia. Tak niski poziom sodu doprowadza do pojawienia się obrzęków mózgu, zaburzeń oddychania, a następnie śmierci. Śmiertelność z powodu hiponatermii wynosi niemal sześćdziesiąt procent.
Jak wygląda leczenie hiponatermii?
Kluczem do wyleczenia hiponatermii jest prawidłowa diagnoza, co może przysporzyć wielu problemów, zwłaszcza, gdy mamy do czynienia z łagodną odmianą choroby.
Leczenie powinno polegać na uzupełnianiu sodu, jednak nie należy postępować tu zbyt pochopnie. W sytuacji, kiedy choroba rozwijała się powoli, również poziom sodu należy uzupełniać stopniowo. Nie należy robić tego na własną rękę, a pod kontrolą lekarza. Optymalna ilość sodu, którą powinniśmy spożywać w ciągu dnia to 5 g. Przekroczenie tej ilości również jest niewskazane, gdyż może doprowadzić do nadciśnienia tętniczego, a w dłuższej perspektywie czasu także innych chorób układu krążenia.
Zbyt szybkie uzupełnienie sodu może doprowadzić do ciężkich powikłań – między innymi mielinozy środkowej mostu, która powoduje uszkodzenia osłonek mielinowych włókien nerwowych w mózgu.
W większości przypadków niedobory sodu uzupełnia się spożywając określone produkty spożywcze. Często zaleca się także ograniczenie płynów.
W przypadku, kiedy dana osoba cierpi jednocześnie na hiponatermię i nadciśnienie tętnicze, zaleca się jej picie specjalnych napojów elektrolitowych. Jednocześnie istnieją sytuacje, kiedy zachodzi konieczność podania sodu dożylnie. W trakcie uzupełniania niedoborów sodu, często uzupłenia się także niedobory potasu (o ile jest to konieczne).
