Właściwości lecznicze lipy były znane człowiekowi już w czasach starożytnych. Pomimo upływu tysięcy lat nic się nie zmieniło. Picie lipowych naparów pomaga w leczeniu przeziębienia, kłopotach trawiennych, a także w stanach wzmożonego napięcia nerwowego. Lipa naprawdę działa, dlatego warto rozważyć zastąpienie nią popularnych leków. Jakie prozdrowotne substancje zawiera lipa? W czym jeszcze może nam pomóc ta roślina? Czy będzie ona odpowiednia dla każdego? Czy istnieją jakieś przeciwwskazania do jej stosowania?
Kilka słów o lipie
Doskonale znana nam lipa to długowieczne (może dożyć nawet tysiąca lat) drzewo rosnące na półkuli północnej, w strefie klimatu umiarkowanego. Na świecie rośnie około czterdziestu gatunków tego lipy. Polsce występują jedynie dwa gatunki lipy:
- lipa drobnolistna, osiągająca wysokość do trzydziestu metrów, o regularnej kulistej koronie. Jej liście po górnej stronie przybierają żywy, intensywny zielony kolor, pod spodem są znacznie jaśniejsze. Ich średnica waha się pomiędzy 3 a 7 cm, mają one kształt serca. Kwiaty lipy drobnolistnej charakteryzują się długą szypułką i podługowatą podsadkę. Cechują się one jasnożółtym kolorem i intensywnym, charakterystycznym zapachem. Mogą wyrastać pojedynczo ponad liście, równie często pojawiają się pęczki składające się z dwóch do dwunastu kwiatów.
- lipa szerokolistna, która może osiągnąć nawet czterdzieści metrów wysokości, a obwód jej pnia szesnaście metrów. Korona tego drzewa jest niezwykle gęsta i rozłożysta. Kolor kory ma odcień brązu zmieszanego z szarością. Liście lipy szerokolistnej jak sama nazwa wskazuje są znacznie większe niż w odmianie drobnolistnej – osiągają one od 7 do 12 cm. Ich czubek jest spiczasty, a brzegi blaszki liściowej są mocniej (w porównaniu do poprzedniej odmiany) postrzępione. Kwiaty natomiast mają długą szypułkę i podługowatą podsadkę. Ich cechą charakterystyczną jest jasnożółty kolor i intensywny, miodowy zapach.
Sporadycznie możemy się spotkać także z lipą srebrzystą (węgierską), warszawską i krymską. Obydwie polskie odmiany lipy posiadają podobne właściwości lecznicze, dlatego nie ma wielkiego znaczenia, którą z nich wybierzemy. Okres ich kwitnienia przypada na przełom czerwca i lipca. Do celów leczniczych pozyskiwany jest właśnie kwiatostan tej rośliny. Pozyskiwany jest z niej także miód lipowy, który uchodzi na niezwykle smaczny i wartościowy.
W Polsce lipa jest sadzona głównie ze względu na swoje walory ozdobne. Często zdobi parki, place, czy aleje. Drzewo to ma duże znaczenie w kulturze – pojawia się ona między innymi na fladze prezydenta Czech, pisali o niej polscy poeci. Lipa było bardzo ważnym symbolem pogańskich religii słowiańskich. Nasi praprzodkowie wierzyli, że lipa może chronić przed porażeniem piorunem, a osoby, które dotkną jej pnia doświadczają łaski uzdrowienia. Polska nazwa miesiąca lipiec wywodzi się właśnie od kwitnienia lip.
Lipa – właściwości
Nasi przodkowie doskonale zdawali sobie sprawę, że lipa posiada prozdrowotne właściwości. Współczesny rozwój nauki sprawia, że możemy to potwierdzić. Jej kwiatostany zawierają między innymi:
- witaminę C,
- witaminę PP,
- rutynę,
- kwercetynę,
- garbniki,
- kwasy organiczne,
- sole mineralne,
- fitosterole,
- beta-karoten,
- terpeny,
- znajdziemy w nich także substancje śluzowe.
Obecna w kwiatostanach lipy rutyna to flawonoid, który wykazuje silne właściwości przeciwutleniające. Ma ona także zdolność do wzmacniania naczyń krwionośnych, wspiera działanie witaminy C.
Kwercetyna to flawonoid posiadający właściwości antyoksydacyjne. Chroni nas ona przed nowotworami, alergiami, chorobami układu krwionośnego, a nawet wspomaga redukcję tkanki tłuszczowej. Lipa zawiera także terpeny, czyli substancje, które mają ją bronić przed szkodnikami. Terpeny mają również wpływ na nasz organizm, a w szczególności na układ nerwowy – działają one na neuroprzekaźniki w mózgu. To między innymi dzięki ich obecności herbata z lipy pomaga się nam wyciszyć i zrelaksować.
Kwiatostany lipy są źródłem fitosteroli, czyli substancji roślinnych przypominających cholesterol pochodzenia zwierzęcego. Wpływają one korzystnie na gospodarkę lipidową naszego organizmu. Dzięki nim ludzki organizm wydala zły cholesterol (LDL), a dodatkowo przestaje go wchłaniać z przewodu pokarmowego. Innym atutem fitosteroli jest fakt, że działają one antyoksydacyjne, i co więcej pomagają w usunięciu toksyn z organizmu.
W herbacie z lipy znajdziemy garbniki (nazywane też taninami), które wykazują pozytywny wpływ na funkcjonowanie naszego organizmu. Mają one właściwości antybakteryjne, przeciwzapalne, zwalczają także infekcje o podłożu grzybiczym. Są one ważne dla układu pokarmowego.
Pijąc herbatę z lipy możemy wyczuć substancje śluzowe, które są trudne do przecenienia dla naszego zdrowia. Osłaniają one błony śluzowe, mają właściwości przeciwzapalne, łagodzą uporczywy kaszel.
Herbata z lipy – zastosowanie
Jako, że lipa zawiera wiele substancji aktywnych, jej oddziaływanie na ludzki organizm jest wszechstronne. Najczęściej rekomenduje się ją jako:
- środek łagodzący przeziębienia,
- napar uspokajający,
- naturalny lek na dolegliwości trawienne,
- preparat do stosowania zewnętrznego,
- środek wspierający odchudzanie,
- napar chroniący przed nowotworami i chorobami krążenia.
Herbata z lipy na przeziębienia
Większości z nas herbata z lipy kojarzy się przede wszystkim z leczeniem przeziębień domowymi metodami. Trzeba przyznać, że te tradycyjne sposoby okazują się niezwykle skuteczne. Znały je i z powodzeniem stosowały nasze prababcie. Napar z lipy zawiera wiele substancji, które mogą chronić nas przed infekcjami.
Jedną z nich jest witamina C (kwas askorbinowy), która większości z nas znana właśnie jako witamina wspierająca funkcjonowanie układu immunologicznego. Witamina C jest silnym antyoksydantem, co oznacza, że wymiata z naszego organizmu wolne rodniki. Dodatkowo przyspiesza ona gojenie się ran, skraca czas choroby, chroni przed alergiami i dolegliwościami układu oddechowego.
Jeżeli cierpimy na uporczywy kaszel, pomogą nam substancje śluzowe obecne w lipie. Działają one osłaniająco i łagodząco na błony śluzowe, co automatycznie zapobiega atakom kaszlu. Dodatkowo wykazują działanie przeciwzapalne, sprawiając, że nasz organizm szybciej zwalcza infekcję. Napar z lipy warto wypić bezpośrednio przed snem – unikniemy wówczas męczącego kaszlu w nocy.
Kolejnym atutem herbaty z lipy jest obecność rutyny, która wspomaga działanie witaminy C. Rutyna obecna jest w wielu lekach na przeziębienie, jednak znacznie lepiej jest przyjmować ją w naturalnej postaci. Rutyna pomoże nam wzmocnić odporność, a także pozbyć się kataru. Jest ona ponadto silnym przeciwutleniaczem, dlatego pomaga nam w pozbyciu się wolnych rodników z naszego organizmu.
Przeciwzapalne działanie wykazują także kwercetyna i garbniki.
Lipa ma silne właściwości napotne, dlatego też warto sięgać po nią wieczorem lub wtedy, kiedy mamy pewność, że w najbliższym czasie nie będziemy wychodzić z domu. W przeciwnym razie możemy jedynie pogorszyć nasz stan.
Herbata z lipy na odchudzanie
Choć samo picie herbaty z lipy nie sprawi, że automatycznie zaczniemy chudnąć, może wspomóc procesy odchudzania. Duże znaczenie ma tu fakt, że roślina ta działa moczopędnie, pomagając nam tym samym pozbyć się wody z organizmu. W efekcie pozbywamy się także nieprzyjemnego uczucia opuchnięcia, a nasze ciało wydaje się jędrniejsze i szczuplejsze.
Lipa wspomaga odchudzanie również dzięki kwercetynie. Ten flawonoid jest w stanie zahamować proces tworzenia się komórek tłuszczowych, a także usuwać z organizmu tłuszcz już istniejący.
Co więcej napar z lipy wspomaga trawienie – jest pomocny w łagodzeniu zaburzeń trawiennych, które często pojawiają się na dietach redukcyjnych.
Herbata z lipy na święty spokój
Herbata z lipy wspomaga działanie ludzkiego układu nerwowego. Zawarte w niej terpeny mogą łagodzić napięcie nerwowe, niwelować negatywne efekty chronicznego stresu, a nawet ułatwiać zasypianie.
Lipa w profilaktyce chorób krążenia i nowotworów
Napar z lipy jest bogatym źródłem antyoksydantów, dlatego może chronić nas przed wieloma chorobami – w tym chorobami nowotworowymi i schorzeniami układu krążenia.
Obecna w niej kwercetyna korzystnie działa na układ krążenia – jest ona pomocna w zmniejszaniu poziomu złego cholesterolu (LDL) i zwiększeniu poziomu cholesterolu dobrego (HDL). Co więcej substancja ta obniża ciśnienie krwi.
Jej działanie antyoksydacyjne sprawia, że jest ona w stanie zapobiegać także rozwojowi nowotworów – wywołuje ona apoptozę (samobójstwo) komórek nowotworowych.
W zmniejszaniu poziomu złego cholesterolu pomocne są także fitosterole, które zmniejszają prawdopodobieństwo wystąpienia takich chorób jak miażdżyca, nadciśnienie tętnicze, choroba wieńcowa. Substancje te są niezastąpione także w walce z wolnymi rodnikami.
Bardzo ważna zarówno dla układu krążenia, jak i w profilaktyce przeciwnowotworowej jest obecna w lipie rutyna. Flawonoid ten uszczelnia naczynia krwionośne (rutynę znajdziemy w niemal wszystkich lekach przeciwżylakowych), działa przeciwzapalnie, zmniejsza obrzęki. Jako, że jest ona flawonoidem, wykazuje działanie antyoksydacyjne.
Herbata z lipy do stosowania zewnętrznego
Herbata z lipy doskonale nadaje się do stosowania zewnętrznego. Można robić z niej okłady, dodawać do kąpieli, warto zastosować ją także do pielęgnacji cery.
Lipa działa łagodząco, dlatego polecana jest jako środek łagodzący podrażnienia skóry. Co więcej regeneruje ona skórę, sprawia, że staje się ona bardziej jędrna. Napar z lipy może niwelować przebarwienia – używa się go między innymi do wybielania piegów. Jego właściwości przeciwbakteryjne i przeciwzapalne sprawiają, że mogą po niego sięgać osoby mające problem z trądzikiem.
Naparu z lipy można używać również do przemywania skóry po ukąszeniach owadów. Okłady z niego są polecane w przypadku zapalenia spojówek i powiek, mogą też zredukować obrzęki i cienie wokół oczu.
Niezwykła lipa doskonale sprawdza się także do pielęgnacji włosów, szczególnie tych zniszczonych i przesuszonych. Długotrwale stosowana płukanka z lipy zapewnia włosom piękny połysk, a także złocisty odcień. Roślina może okazać się pomocna także w walce z łupieżem.
Herbata z lipy – przeciwwskazania
Herbata pozyskiwana z kwiatostanów lipy jest produktem naturalnym, jednak nie oznacza to, że możemy pić ją bez umiaru. Poważnym przeciwwskazaniem do jej spożywania jest alergia, która jednak zdarza się stosunkowo rzadko.
Przy spożywaniu naparu z lipy należy zachować umiar, jako, że ma on działanie moczopędne i napotne. Znaczne przekroczenie zalecanych dawek może skończyć się poważnym w skutkach odwodnieniem. Co więcej wypicie nadmiernych jej ilości może wpłynąć negatywnie na pracę mięśnia sercowego.
Herbata z lipy w ciąży, dla dziecka
Obecnie nie dysponujemy dostatecznymi badaniami, które potwierdzałyby, że herbata z lipy jest bezpieczna dla dzieci i kobiet w ciąży. Z tego względu kobiety spodziewające się dziecka i karmiące nie powinny sięgać po napar z lipy bez wcześniejszej konsultacji z lekarzem. Nie powinno się jej podawać również dzieciom poniżej dwunastego roku życia.
Jak zaparzyć herbatę z lipy?
Przygotowanie herbaty z lipy jest bardzo proste. Jednym z najbardziej popularnych sposobów jest zalanie półtorej łyżeczki wysuszonych kwiatów lipy około 0,5 litra wrzącej wody. Napar przykrywamy i odstawiamy na około piętnaście minut. Po tym czasie odcedzamy go. Lipę warto dokładnie odcedzić – dzięki temu w naszej filiżance znajdzie się więcej cennych związków śluzowych. Taki napar można posłodzić miodem lipowym lub sokiem malinowym, a także dodać do niego cytrynę. Popijamy go nie częściej jednak niż trzy razy dziennie.
Jak wybrać herbatę z lipy?
Współcześnie najłatwiej jest nam zaopatrzyć się w herbatę z lipy odwiedzając sklep zielarski lub aptekę. Warto wybierać lipę pochodzącą z pewnego źródła – tylko wówczas mamy gwarancję, że jest ona wolna od zanieczyszczeń.
Jeżeli mamy czas i możliwości, możemy samodzielnie zebrać kwiatostany. Należy pamiętać, że drzewa, z których pozyskujemy surowiec powinny rosnąć z dala od ruchliwych dróg i zabudowań. Bardzo ważne jest także, żeby drzewa lipy nie były pryskane.
Kwiaty lipy należy zbierać jedynie w suche i słoneczne dni. Następne muszą one zostać wysuszone – koniecznie w miejscach zacienionych i przewiewnych.
