Gujawa to egzotyczna roślina, którą mało kto z nas miał okazję spróbować. Obecnie można ją kupić w niektórych polskich sklepach i zdecydowanie warto skorzystać z tej okazji. Owoc ten charakteryzuje się bowiem nie tylko ciekawymi walorami smakowymi, ale posiada bogate wartości odżywcze. Co jeszcze warto wiedzieć o gujawie?
Co to jest gujawa?
Gujawa (nazywana także gruszlą) to niemal sto gatunków roślin tropikalnych, które zaliczane są do rodziny mirtowatych. Rośnie ona przede wszystkim w Ameryce Środkowej, na Karaibach, a także w Ameryce Południowej (w północnej jej części). Gruszla może być krzewem lub drzewem, które w sprzyjających warunkach osiąga do dziesięciu metrów wysokości. Jej liście są owalne i osiągają do piętnastu centymetrów długości. Kwiaty gujawy są białe, mają pięć płatków i wiele pręcików. Jadalny owoc charakteryzuje się kulistym, ewentualnie okrągłym kształtem. Waży on zazwyczaj do 500 g. Owoc gruszli posiada cienką i delikatną skórkę, która może przybierać barwę żółtą, jasnozieloną, różową lub czerwoną. Pod skórką znajduje się czerwonawy (czasem przybiera też inne odcienie, w Azji spotykane są nawet odmiany z białym miąższem) miąższ z niewielkimi nasionami. Jego unikalny zapach jest dość intensywny. Gujawa ma pozytywny wpływ na zdrowie. Substancje o działaniu prozdrowotnym obecne są zarówno w owocach, jak i liściach, czy korze rośliny.
Jakie wartości odżywcze ma gujawa?
Jeżeli chodzi o wartości odżywcze gujawy, mogą się różnić w zależności od odmiany. Zazwyczaj owoce tej rośliny zawierają duże ilości witaminy C (jest jej tu nawet pięć razy więcej niż w pomarańczach). Są one ponadto zasobne w witaminy z grupy B (są potrzebne między innymi do prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego), witaminę A i witaminę E. Aromatyczne owoce to znakomite źródło błonnika (jeden owoc gujawy pokrywa nawet dwanaście procent dziennego zapotrzebowania na błonnik), likopenu, polifenoli (przede wszystkim kwercetyny, kwasu kawowego, kwasu galusowego, ferulowego, czy protokatechowego). Zawierają one także nienasycone kwasy tłuszczowe, czy minerały takie jak:
– żelazo,
– cynk,
– potas,
– miedź.
Korzystny wpływ na nasze zdrowie mają także liście gujawy, które posiadają bardzo duże ilości związków posiadających działanie antyoksydacyjne.
Gujawa – wpływ na zdrowie
Jeżeli mamy dostęp do owoców gujawy powinniśmy jeść je często, gdyż są bardzo zdrowe. Dzięki ogromnej ilości antyoksydantów gruszla wspiera nasz układ immunologiczny. Jej regularne spożywanie może chronić przed infekcjami, a nawet bardziej poważnymi chorobami (w tym także nowotworami). Zawarte w gujawie związki mają zdolność do wychwytywania i usuwania z organizmu wolnych rodników, które odpowiadają za wiele ciężkich schorzeń, a także za przedwczesne starzenie się. Owoce posiadają działanie przeciwzapalne, dlatego można je z powodzeniem stosować w profilaktyce chorób autoimmunologicznych.
Gujawa okazuje się skuteczna również w leczeniu dolegliwości żołądkowo-jelitowych. W krajach tropikalnych panuje przekonanie, że jest ona pomocna nawet w leczeniu malarii.
Dzięki zawartości karotenoidów gujawa wykazuje bardzo pozytywny wpływ na funkcjonowanie narządu wzroku. Chroni ona przed takimi schorzeniami jak jaskra, zaćma, zwyrodnienie plamki żółtej, a także kurza ślepota (schorzenie objawiające się niemożnością widzenia po zmroku).
Za sprawą zawartości potasu soczyste owoce regulują ciśnienie krwi i zmniejszają prawdopodobieństwo zachorowania na choroby układu sercowo-naczyniowego.
Miąższ gruszli to bardzo dobre źródło witamin z grupy B, które wspierają pracę układu nerwowego – ich jedzenie poprawia humor, pozwala lepiej radzić sobie ze stresem, ułatwia zasypianie, poprawia też pamięć, koncentrację i funkcje poznawcze.
Owoce gujawy wzmacniają kości, dlatego ich regularne spożywanie może zmniejszyć prawdopodobieństwo zachorowania na osteoporozę (z tego względu poleca się je osobom starszym i kobietom po menopauzie).
Gruszla ma ponadto pozytywny wpływ na stan naszej skóry, włosów i paznokci (między innymi za sprawą zawartości cynku).
Z kolei napar z liści gujawy pozwala utrzymać prawidłowy poziom cukru we krwi (z tego względu powinny się nim zainteresować osoby zmagające się z cukrzycą typu II). Obniża on także poziom złego cholesterolu i trójglicerydów we krwi. Co więcej reguluje ciśnienie tętnicze. Jego picie pozwala poprawić kondycję skóry i włosów. Ze względu na działanie antybakteryjne często używa się go do przemywania skóry, czy płukania gardła. W medycynie ludowej liście gujawy stosowane były jako środek antybakteryjny.
Czy gujawa jest odpowiednia na diecie odchudzającej?
Choć gujawa nie jest najbardziej kalorycznym owocem (w 100 g zawiera około 68 kcal), osoby odchudzające się powinny pamiętać, że ma ona wysoki indeks glikemiczny (równy 78), dlatego po jej spożyciu poziom cukru we krwi podnosi się bardzo szybko (co nie zawsze jest zjawiskiem korzystnym). Na gujawę możemy pozwolić sobie przed i po treningu, jednak nie powinno się przesadzać ze spożyciem tego owocu.
Jako, że gujawa zawiera potas, może pomóc w usuwaniu nadmiaru wody z organizmu. Jest to ważne, gdyż osoby z nadwagą i otyłością często cierpią z powodu obrzęków i nieestetycznego wodnego cellulitu.
Przeciwwskazania do spożywania gujawy
Przeciwwskazań do jedzenia gujawy nie ma wiele. Roślina ta jest bezpieczna dla większości osób. Jednak ze względu na wysoki indeks glikemiczny nie powinny spożywać jej osoby chore na cukrzycę (jednak picie naparów z liści gujawy jest już jak najbardziej wskazane).
Oczywistym przeciwwskazaniem jest także alergia na tę roślinę.
Jak jeść gujawę?
Gujawa ma bardzo przyjemny smak, niektórym przypomina on gruszkę, figę i pigwę. Z tego względu często spożywa się owoce na surowo. Przed spożyciem zaleca się obrać owoc ze skórki (jest ona dość kwaśna). Można też przekroić go na pół i jeść miąższ przy łyżeczką. Surowy owoc jest najzdrowszy. Pamiętajmy, że obróbka termiczna pozbawia go części wartości odżywczych.
Owoce gujawy mogą być dodawane do sałatek, deserów, kompotów, drinków, a także wykorzystywane do produkcji przetworów (dżem z gujawy cieszy się dużą popularnością na Kubie).
Bardzo ważny jest wybór odpowiednich owoców. Kiedy są one dojrzałe charakteryzują się bardzo intensywnym, przyjemnym zapachem, a ich skórkę można lekko wcisnąć. Jego skórka ma jednolity kolor, nie powinno być na nie żadnych przebarwień. Guawa niedojrzała jest twarda i nie wydziela praktycznie żadnego zapachu. Z kolei gdy owoc jest przejrzały 0 charakteryzuje się nieprzyjemną miękkością, jest też nadmiernie soczysty.
Uprawa gujawy w Polsce
Uprawa gujawy w Polsce jest bardzo trudna, gdyż jest to roślina, która w naturalnych warunkach rośnie w krajach tropikalnych. Często jednak udaje się uprawa w doniczce. Do uprawy można wykorzystać nasiona, które znajdują się w miąższu owoców.
W przypadku uprawy gruszki trzeba użyć specjalnej ziemi do uprawy roślin egzotycznych (zawiera ona między innymi torf, piasek i związki mineralne).
Żeby nasiona wykiełkowały powinniśmy zapewnić im dużo wilgoci i ciepła. Doniczkę należy postawić w słonecznym miejscu, na przykład na parapecie. Gujawa wymaga regularnego i obfitego podlewania (ziemia w doniczce musi być przez cały czas umiarkowanie wilgotna). Pamiętajmy, że temperatura w pomieszczeniu, w którym rośnie gruszla nie powinna spadać poniżej piętnastu stopni Celsjusza (roślina nie jest odporna na mróz, czy nawet niższe temperatury).
Kiedy gujawa osiągnie wysokość około jednego metra, warto jest przyciąć jej czubek. Dzięki takiemu zabiegowi zacznie się ona rozgałęziać. Jeżeli uprawa przebiega prawidłowo, pierwsze kwiaty gujawy pojawiają się po około trzech, czterech latach od posadzenia rośliny.
Czy wiesz, że:
– W medycynie ludowej kora i liście gujawy były wykorzystywane do leczenia takich chorób jak czerwonka.
– Z owoców i liści gujawy przygotowuje się herbatę.
– Współcześnie gruszla uprawiana jest w ponad pięćdziesięciu krajach.
– Inne nazwy gujawy to gwajawa, gojaw, psydia, czy guawa.
– Współcześnie w sklepach można często kupić napoje i soki z dodatkiem gujawy. W supermarketach dostępna jest też gujawa suszona, czy kandyzowana.
– Gujawa jest rośliną, która występuje w ponad stu odmianach. Mogą się one różnić kolorem miąższu, proporcjami składników odżywczych, a także smakiem.
– Roślina ta kwitnie wiosną i wczesnym latem.
– Gujawa często wykorzystywana jest jako dodatek do kosmetyków (zarówno ze względu na swoje działanie pielęgnacyjne, jak i przez atrakcyjny zapach).
