Glukoza to cukier prosty będący głównym źródłem energii dla naszego organizmu. W kontakcie z tlenem glukoza rozkładana jest na dwutlenek węgla, wodę i energię. Część komórek jest zbudowana w taki sposób, żeby przyswajać glukozę bezpośrednio z krwi. Należą do nich komórki mózgu, włókna nerwowe, nerki, nadnercza, naczynia krwionośne, czerwone ciałka krwi, a także siatkówka w oku. W większości wypadków jednak do transportu glukozy potrzebny będzie jednak hormon produkowany przez trzustkę – insulina. Już podczas posiłku, a także do trzech godzin po jego spożyciu glukoza dostarcza komórkom energii. Niekorzystne dla naszego zdrowia są zarówno takie sytuacje, kiedy brakuje nam glukozy, jak i stany, kiedy we krwi jest jej za dużo. Poziom glukozy sprawdza się w badaniu biochemicznym krwi, w sytuacji, gdy występuje podejrzenie cukrzycy.
Kiedy glukozy jest zbyt mało
Już cztery – pięć godzin po ostatnim posiłku poziom glukozy zaczyna gwałtownie się obniżać. Jeżeli nie nastąpi jej ponowny dopływ, zatrzymana zostanie produkcja insuliny. Następnie wątroba uwalnia glukozę z zapasów glikogenu, który dostarczany jest w pierwszej kolejności do mózgu.
W przypadku dalszego postu adrenalina zacznie rozkładać tłuszcz na kwasy tłuszczowe i glicerol. To właśnie glicerol zostanie przemieniony w wątrobie w glukozę. Przy dłuższym okresie głodu w glukozę zostaną przemienione również białka. Warto zdawać sobie sprawę, że ludzki organizm nie jest w stanie zgromadzić dużych ilości glikogenu – wystarczają one średnio na dwadzieścia cztery godziny postu.
Organizm broni się przed spadkiem glukozy, w efekcie zbyt niski jej poziom może spowodować takie dolegliwości jak:
- drżenie rąk,
- nadmierna drażliwość,
- niepokój,
- drżenie warg.
Z czasem mogą pojawić się:
- zaburzenia koncentracji,
- drgawki,
- czy utrata przytomności.
Hipoglikemia, czyli zbyt niski poziom glukozy nie zawsze jest wywołana przez brak pożywienia. Niekiedy zdarza się, że jej przyczyną są poważne choroby – na przykład:
- choroba Addisona,
- guzy wątroby,
- niedoczynność kory nadnerczy,
- może być wynikiem niedoczynności hormonalnej przysadki mózgowej i nadnerczy.
Obniżenie poziomu glukozy we krwi może być również wynikiem przedawkowania insuliny, a także nieprzyjęcia posiłku po podaniu leku przeciwcukrzycowego.
Hiperglikemia, czyli podwyższenie stężenia glukozy
Stan, w którym w naszej krwi jest za dużo glukozy nazywamy cukrzycą. Organizm stara się bronić przed taką sytuacją między innymi poprzez wydalanie większej ilości moczu. Wysokiemu poziomowi glukozy we krwi towarzyszy więc silne pragnienie, a także senność.
Wzrost poziomu glukozy we krwi często spowodowany jest przez cukrzycę typu I i II, cukrzycę kobiet ciężarnych. Inne przyczyny to:
- ostre lub przewlekłe zapalenie trzustki,
- zaburzenia tolerancji glukozy,
- rak trzustki,
- zaburzenia w pracy nadnerczy,
- czy zaburzenia w pracy przysadki mózgowej.
Hiperglikemia przez jedną dobę może występować u osób, które doznały rozległych oparzeń ciała.
Zbyt wysoki poziom cukru we krwi jest negatywnie odczuwany przez cały nasz organizm. Jeżeli stan ten trwa dłużej może dojść do uszkodzenia tkanek, zaburzeń lipidowych, których efektem jest miażdżyca. Następstwem hiperglikemii może być stres oksydacyjny, zaćma, utrata wzroku, zaburzenia krzepliwości krwi, czy zawał mięśnia sercowego.
Jakie są normy glukozy?
Normy glukozy w badaniu glikemicznym różnią się w zależności od wieku. W przypadku dorosłych wynoszą one 3,9-6,4 mmol/l. U dzieci jest to 3,9-58 mmol/l, natomiast u noworodków – 2,8-4,4 mmol/l.
