Priorytetem współczesnego rolnictwa jest zwiększenie ilości plonów i ochrona upraw przed chwastami. Żeby ten cel osiągnąć produkuje się różnego rodzaju preparaty, takie jak na przykład herbicydy. Należy do nich glifosat (jest on składnikiem powszechnie stosowanego produktu o nazwie Roundup). Czym jest glifosat? W jaki sposób związek ten wpływa na organizm człowieka?
Co to jest glifosat?
Mianem Glifosatu określamy organiczny związek chemiczny, który zaliczany jest do grupy fosfonianów. Znajduje on zastosowanie jako składnik niektórych nieselektywnych herbicydów. Został on wprowadzony na rynek w 1974 roku i jest stosowany do dziś. Preparaty, które opierają się na glifosacie są w stanie doprowadzić do szybkiego zamierania chwastów (nawet tych, które w normalnych warunkach są bardzo trudne do likwidacji), za wyjątkiem skrzypu (a także około dwudziestu innych chwastów). Przy ich pomocy odchwaszcza się uprawy sadownicze, likwiduje ugory, a także zbędną roślinność na torach kolejowych. Jako, że rośliny modyfikowane genetycznie są odporne na działanie glifosatu możliwe stały się opryski całych upraw, celem selektywnego likwidowania chwastów. Choć glifosat jest niewątpliwie użyteczny i pozwala rolnikom na ogromne oszczędności, nie pozostaje bez wpływu na ludzkie zdrowie. Prawdopodobnie przyczynia się on do rozwoju nowotworów (przede wszystkim chłoniaka nieziarniczego). W Polsce środki zawierające glifosat to między innymi: Klinik 360 SL, Kosmik 360 SL, Taifun 360 SL, Avans Premium 360 SL, Glifocyd 360 SL.
Jak działa glifosat?
Glifosat wykorzystywany jest do niszczenia chwastów. Związek ten pobierany jest przez liście, niezdrewniałą korę, a także zielone pędy roślin. Następnie przedostaje się do części podziemnych rośliny przyczyniając się do jej obumarcia. Żółknięcie i więdnięcie liści można obserwować już po tygodniu, a maksymalnie po dziesięciu dniach. Śmierć rośliny następuje natomiast po trzech tygodniach. Glifosat działa szybciej w wysokich temperaturach, a także przy dużej wilgotności powietrza. Sam związek ulega rozkładowi przez mikroorganizmy glebowe, dzięki czemu nie zalega w glebie. Glifosat został uznany za najpowszechniej stosowany środek chemiczny w historii.
Preparaty zawierające glifosat niszczą najbardziej uciążliwe chwasty takie jak między innymi: przytulia czepna, gwiazdnica pospolita, chwastnica jednostronna, mak polny, samosiewy zbóż, wyczyniec polny, przetaczniki, kupkówka pospolita, mietlica rozłogowa, mlecz zwyczajny, paluszniki, perz właściwy, rzodkiew świrzepa, starzec zwyczajny, stokłosa, tasznik pospolity, bylica pospolita, łopian mniejszy, jaskier rozłogowy, kostrzewa czerwona, pokrzywa zwyczajna, pokrzywa żegawka, powój polny, rdest ptasi, żywokost lekarski, a także wiele innych roślin.
Glifosat – wpływ na zdrowie
Glifosat jest stosowany w ogromnych ilościach, dodatkowo przynosi wiele korzyści rolnikom (w krajach rozwijających, gdzie dostęp do pożywienia jest ograniczony, może on chronić przed głodem). Zaprzestanie jego stosowania wiązałoby się z olbrzymimi stratami finansowymi, dlatego fakt, że jest on szkodliwy dla zdrowia jest dla wielu osób i przedsiębiorstw niewygodny.
Jeszcze do niedawna glifosat uważany był za związek zupełnie bezpieczny. Jednak najnowsze badania sugerują, że jest on szkodliwy dla człowieka niezależnie od tego czy został podany dożylnie, doustnie, czy też przedostał się do organizmu przez skórę, czy oczy.
Związek ten przyczynia się do rozwoju astmy. Jest odpowiedzialny za tak zwany świszczący oddech, a także ciemne wydzieliny z nosa. Glifosat (nawet w niewielkich ilościach) może wywołać stany zapalne górnych dróg oddechowych. Co więcej może on spowodować, a także nasilać objawy ADHD (zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi), alergie, czy negatywnie wpływać na płodność (doprowadza do wystąpienia zaburzeń hormonalnych).
Glifosat jest kumulowany w mleku matki, dlatego bez problemu przedostaje się do organizmu niemowląt. Jest on odpowiedzialny również za zniszczenie enzymów cytochromu P450 (CYP), co w rezultacie prowadzi do zahamowania aktywacji witaminy D3 i innych niekorzystnych zmian w organizmie.
Związek ten uszkadza DNA i przyczynia się do rozwoju nowotworów. Warto podkreślić, że jest niebezpieczny nie tylko dla konsumentów, ale też dla rolników.
Co ciekawe glifosat znajduje się w niektórych gatunkach piwa. Istnieją badania pokazujące, że norma pestycydów w tych napojach alkoholowych (choć dotyczy to również piwa bezalkoholowego) może być przekroczona nawet trzysta razy.
Glifosat jest szkodliwy także dla zwierząt.
W 2017 roku w Europie wygasła licencja na stosowanie glifosatu, jednak przedłużono ją o kolejne pięć lat. Decyzja ta nie była jednak jednogłośna – pojawiło się wiele głosów sprzeciwu. Przeciwna stosowaniu glifosatu była między innymi Międzynarodowa Agencja Badań nad Rakiem (IARC), działająca przy Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), a także Międzynarodowa Federacja Ginekologii i Położnictwa (FIGO) . W krajach takich jak Belgia, Holandia, Włochy i Niemcy już wprowadziły ograniczenia dotyczące stosowania tego herbicydu. Austria natomiast zabroniła jego stosowania.
Jak się chronić przed glifosatem?
Glifosat stosowany jest w Polsce na szeroką skalę. Trudno winić za to rolników, którzy otrzymują pieniądze za ilość a nie jakość produktów. Jeżeli stosowanie oprysków chemicznych jest dozwolone, po prostu to robią. Glifosat przedostaje się do naszych organizmów już z mlekiem matki.
Jedynym sposobem, żeby chronić się przed glifosatem jest kupowanie żywności pochodzącej z gospodarstw ekologicznych i to takich, które położone są w dużej odległości od wielkopowierzchniowych upraw.
