Glicerol jest od dawna wykorzystywany w wielu dziedzinach przemysłu. Choć kojarzymy go przede wszystkim z kosmetykami, jest on składnikiem wielu leków. Korzysta z niego przemysł sportowy, spożywczy, a nawet zbrojeniowy. Co warto wiedzieć o glicerolu? Jakie są jego zastosowania? Czy jest on bezpieczny dla zdrowia? Czy istnieją przeciwwskazania do jego stosowania?
Co to jest glicerol?
Glicerol (nazywany również gliceryną, oznaczanym jako E422) jest organicznym związkiem chemicznym z grupy cukroli. Jest substancją nie posiadającą barwy ani zapachu. Jego konsystencja jest stosunkowo gęsta i oleista. Związek ten doskonale rozpuszcza się w wodzie, ulega topnieniu w temperaturze 180 stopni Celsjusza. Posiada lekko słodki smak. Ma właściwości higroskopijne (pochłania wodę). E422, który wykorzystuje się w przemyśle pozyskiwany jest z tłuszczów roślinnych i zwierzęcych. Zawierają go również niektóre owoce i warzywa. Gliceryna jest stosunkowo tania, co decyduje o różnorodności jej zastosowań.
Różnorodne zastosowania glicerolu
Po glicerol sięgają różne branże. Substancja ta cieszy się popularnością w przemyśle farmaceutycznym, chemicznym, spożywczym, kosmetycznym, sportowym, tytoniowym, skórzanym, a nawet zbrojeniowym.
Glicerol w przemyśle farmaceutycznym
Warto zdawać sobie sprawę, że glicerol wykorzystywany jest do wyrobu wielu leków. Jest on składnikiem preparatów leczniczych podawanych doustnie, doodbytniczo lub przeznaczonych do aplikacji punktowej. Niekiedy podaje się go w czystej postaci w celu wywołania efektu przeczyszczającego. Czysty glicerol może być również podany dożylnie – obniży wówczas ciśnienie wewnątrzczaszkowe i wewnątrzgałkowe. Czopki glicerynowe są stosowane jako lek na zaparcia dla dorosłych i dzieci. Roztwór glicerolu może być aplikowany bezpośrednio na skórę celem łagodzenia podrażnień.
W większości wypadków jednak glicerol wykorzystywany jest w charakterze substancji pomocniczej. Znajdziemy go w wielu syropach – jego zadaniem jest tu utrzymywanie wilgoci, zapewnienie odpowiedniej konsystencji, a także poprawa walorów smakowych leku. Innym lekiem zawierającym niewielkie ilości glicerolu są krople dla niemowląt, których zadaniem jest zwalczanie kolki.
Ciekawym zastosowaniem glicerolu w przemyśle medycznym jest użycie go do przechowywania spermy – zwiększa on tolerancję na niskie temperatury. Znajdziemy go także w lekach na serce.
Choć glicerol uznawany jest za substancję stosunkowo bezpieczną dla zdrowia, w pewnych wypadkach może powodować skutki uboczne. Działanie przeczyszczające glicerolu sprawia, że może on spowodować poważne odwodnienie. Bez zgody lekarza nie mogą go przyjmować osoby cierpiące na:
- cukrzycę,
- choroby serca,
- i niewydolność nerek.
Nie jest wskazane spożywanie go z lekami regulującymi gospodarkę wodno-elektrolitową organizmu, a także preparatami o działaniu moczopędnym. Spożycie zbyt dużej ilości gliceryny może spowodować takie dolegliwości jak:
- biegunka,
- wymioty,
- bóle i zawroty głowy,
- zwiększenie stężenia glukozy we krwi,
- podrażnienie błony śluzowej,
- a także nieregularne bicie serca.
Zastosowanie glicerolu w sporcie
Ciekawe właściwości glicerolu sprawiły, że zainteresowali się nim sportowcy. Jest on wykorzystywany jako dodatkowe źródło energii dla ciężko pracujących mięśni. Jednoczesne przyjmowanie glicerolu i płynów prowadzi do czasowego zatrzymania się wody w organizmie, co ma spowodować poprawę wydolności organizmu. Warto mieć jednak świadomość, że spożywanie glicerolu nie prowadzi do zwiększenia masy mięśniowej.
Gliceryna jest składnikiem niektórych suplementów diety dla sportowców. Niektórzy decydują się na spożywanie jej w czystej postaci. Optymalna dawka to 10 g glicerolu na pół litra wody. Jednorazowe przyjęcie zbyt dużej jego ilości może doprowadzić do skutków ubocznych takich jak wymioty, biegunka czy bóle głowy.
Choć glicerol uważany jest za substancję bezpieczną, w 2010 roku pojawił się na liście substancji i metod zabronionych Światowej Agencji Antydopingowej, co oznacza, że nie może być stosowany przez zawodowych sportowców. Wykrycie go w organizmie przed zawodami powoduje dyskwalifikację zawodnika.
Glicerol w przemyśle spożywczym
Wszechstronny glicerol jest powszechnie wykorzystywany w przemyśle spożywczym. Na opakowaniach wielu produktów pojawia się oznaczenie E422 – a więc grupy zawierającej między innymi emulgatory, środki spulchniające, żelujące. E422 jest składnikiem:
- wyrobów czekoladowych,
- gum do żucia,
- a także suszonych owoców.
Jego zadaniem jest przede wszystkim utrzymywanie wilgoci i nadawanie słodkiego smaku. Może być on również używany jako rozpuszczalnik do barwników lub substancja utrzymująca wilgotność pieczywa.
Glicerol w kosmetyce
Branża kosmetyczna powszechnie korzysta z glicerolu. Jako, że jest on niedrogi, znajdziemy go w wielu kosmetykach. Jest on doceniany przede wszystkim za działanie nawilżające – nawilża skórę dogłębnie, a dodatkowo długotrwale.
E422 zapewnia preparatom kosmetycznym odpowiednią konsystencję, dzięki czemu łatwo rozprowadzają się one na skórze, a także dobrze wchłaniają. To on sprawia, że kosmetyki nie wysychają, nie rolują się i nie krystalizują. Preparaty z zawartością glicerolu są ponadto bardziej trwałe. Stężenie gliceryny w kosmetykach waha się najczęściej od 5 do 15%. Jej dodatek sprawia, że skóra jest nie tylko dobrze nawilżona, ale też jędrniejsza. Działa silnie przeciwzapalnie.
Nawilżająca gliceryna znajduje się w:
- kremach do twarzy,
- szamponach,
- odżywkach do włosów,
- pomadkach,
- balsamach,
- mydłach,
- maseczkach,
- kremach do rąk i stóp.
Świetnie sprawdzi się ona w preparatach do pielęgnacji skóry zarówno młodej, jak i dojrzałej. Dodana do szamponów i odżywek zapewnia włosom blask i nawilżenie, a także likwiduje problem rozdwojonych końcówek.
E422 w kosmetykach jest dobrze tolerowana przez większość osób, zdarzają się jednak wyjątki. Przeciwwskazaniem do jej stosowania jest alergia na ten składnik (zdarza się wyjątkowo rzadko).
Popularna gliceryna jest tania i dostępna w praktycznie każdej aptece, dlatego można przygotować z niej kosmetyki domowej roboty. Należy pamiętać, że stężenie glicerolu w preparacie nie może przekroczyć 15%. Jeżeli dodamy więcej gliceryny, wysuszy ona skórę.
Inne zastosowania glicerolu
E422 wykorzystywany jest między innymi w przemyśle tytoniowym – spryskuje się nim liście tytoniu, żeby jak najdłużej zachowały świeżość i nie kruszyły się. Przemysł zbrojeniowy potrzebuje go do produkcji dynamitu, prochu bezdymnego, żelatyny wybuchowej czy kordytu (środka zapalającego). W przemyśle skórzanym używa się glicerolu do zmiękczania i konserwowania skóry. Jest ona ponadto potrzebna do produkcji płynów hamulcowych i chłodniczych.
Czy wiesz, że:
- Glicerol występuje naturalnie w tłuszczach, a także innych substancjach, które posiadają przynajmniej minimalną ilość lipidów.
- Pewne ilości glicerolu można znaleźć w warzywach i owocach.
- Glicerol chroni plemniki ssaków przed zamarzaniem, dlatego wykorzystuje się go do przechowywania spermy.
- Gliceryna znajduje się w składzie płynów służących do napełniania e-papierosów.
