Eukaliptus – charakterystyka, skład, właściwości lecznicze, uprawa, olejek z eukaliptusa

0

Eukaliptus pochodzi z Australii, jednak jest bardzo popularny również w Polsce. Roślina ta znajduje zastosowanie w lecznictwie i kosmetyce. Czym dokładnie jest eukaliptus? Jaki jest jego skład? Jak wygląda uprawa eukaliptusa? Czy istnieją przeciwwskazania do jego stosowania?

Czym jest eukaliptus?

Eukaliptus to drzewo lub krzew, które zaliczamy do rodziny mirtowatych (pod tą nazwą kryje się około 600 gatunków roślin). Eukaliptus jest rośliną wiecznie zieloną (jedynie 10 z 600 gatunków eukaliptusów traci sezonowo liście). Jest on w stanie osiągnąć 100 metrów wysokości. Większość gatunków eukaliptusa traci co roku korę (efektem są kontrastowe wzory na pniu). Liście na młodych roślinach ułożone są naprzeciwlegle (częściowo obejmują łodygę). Skórzaste liście starszych eukaliptusów są zawsze zielone, wąskie, lancetowate, ustawione brzegiem do słońca. Posiadają one niewielkie zagłębienia, w których wytwarzany jest olejek eukaliptusowy. Kwiaty eukaliptusa mogą mieć barwę białą, różową, żółtą lub czerwoną. Owocami są natomiast zdrewniałe torebki. Eukaliptusy pochodzą z Australii (tworzą tam wiecznie zielone lasy), Indonezji i Nowej Gwinei.

Eukaliptus – najpopularniejsze gatunki

Nazwa eukaliptus obejmuje aż 600 gatunków roślin. Do najbardziej znanych eukaliptusów zaliczamy:

eukaliptus królewski, czyli największy gatunek eukaliptusa, który może osiągać nawet 100 metrów wysokości,

eukaliptus tęczowy – ten gatunek po zrzuceniu kory zewnętrznej odkrywa korę wewnętrzną, która mieni się kolorami tęczy,

eukaliptus cytrynowy, który charakteryzuje się wyraźnym cytrynowym aromatem,

eukaliptus gałkowy (eukaliptus właściwy) jest wykorzystywany w przemyśle farmaceutycznym,  z jego liści wytwarzany jest olejek eukaliptusowy,

eukaliptus niebieski nazwę swoją zawdzięcza błekitno-szarym liściom. Z jego pędów wytwarza się syrop, który w smaku zbliżony jest do syropu klonowego,

eukaliptus śnieżny wykazuje bardzo wysoką odporność na mróz. Jego kora posiada śnieżnobiały kolor.

Eukaliptus – skład

Liście, a także korzenie eukaliptusa zawierają duże ilości garbników, a także olejki eteryczne. Znajdziemy w nich także triterpeny i flawonoidy (rutyna, kwercetyna) żywice i woski.

Olejek eukaliptusowy

blankOlejek eteryczny pozyskiwany z liści eukaliptusa zawiera eukaliptol (1,8 – cyneol), pinen, linalol, a także alfa terpineol. Powstaje on w wyniku destylacji parą wodną. Pozyskuje się go z liści (do tego celu wybiera się starsze liście) i gałązek eukaliptusa. Ma on rzadką konsystencję, a jego barwa jest przejrzysta – całkowicie bezbarwna lub blado-żółta. Zapach olejku eukaliptusowego można określić jako orzeźwiający, miętowo-kamforowy.

Wysokiej jakości olejek eteryczny z eukaliptusa charakteryzuje się działaniem przeciwwirusowym, antybakteryjnym (jest skuteczny między innymi w walce z pałeczką okrężnicy, kropidlakiem czarnym, bielnikiem białym, paciorkowcem typu A, czy pałeczką zapalenia płuc), przeciwgrzybiczym, rozkurczowym, przeciwzapalnym, przeciwbólowym, mukolitycznym, wykrztuśnym, lekko znieczulającym i pobudzającym.

Eukaliptusowy olejek świetnie sprawdzi się do inhalacji (wspiera leczenie górnych dróg oddechowych). Może on również niwelować uczucie zmęczenia i koić bóle głowy. Kąpiele z dodatkiem olejku z eukaliptusa zaleca się w stanach zapalnych skóry głowy, infekcjach pasożytniczych, czy grzybicy.

Olejku można dodawać do maści przeciwbólowych, ekologicznych środków czystości, do odkażania ran (na przykład po użądleniach). Kompresy i masaże z jego dodatkiem koją mięśnie stawów. 

Eukaliptus – wpływ na zdrowie

Eukaliptus charakteryzuje się działaniem przeciwbakteryjnym, przeciwwirusowym, przeciwzapalnym, a także przeciwbólowym

Dzięki zawartości olejków eterycznych eukaliptus pozytywnie wpływa na funkcjonowanie układu nerwowego. Pomaga on w wyciszeniu, odprężeniu, łagodzi stres, ułatwia zasypianie. Eukaliptus może ponadto pomóc osobom cierpiącym na chroniczne migreny.

Lecznicze właściwości eukaliptusa warto wykorzystać przy uporczywym kaszlu i infekcjach górnych dróg oddechowych. W przypadku kataru pomoce okażą się inhalacje z dodatkiem olejku eukaliptusowego. Wyciągi z eukaliptusa dodawane są do popularnych pastylek na kaszel.

Eukaliptus pomaga przy bólach mięśni i bólach reumatycznych.

Inhalacje eukaliptusem, a także posiadanie w domu drzewka eukaliptusowego zaleca się wszystkim astmatykom.

Jak zrobić nalewkę z eukaliptusa?

W celach leczniczych możemy wykorzystać nalewkę z eukaliptusa. Można stosować ją do płukania gardła, inhalacji, a także do picia (nie więcej niż 40 kropli rozpuszczonych w szklance wody trzy razy dziennie). Nalewka z eukaliptusa działa bakteriobójczo, antyseptycznie, wykrztuśnie, ściągająco, przeciwkaszlowo.

Do przygotowania leczniczej nalewki z eukaliptusa będziemy potrzebować:

– około 30 g liści eukaliptusa (powinny być wysuszone i rozdrobnione)

– pół litra 70 – procentowego spirytusu.

Wysuszone liście przekładamy do słoja, a następnie zalewamy spirytusem. Naczynie należy szczelnie zamknąć i odstawić w ciemne miejsce na około 14 dni. Zaleca się, żeby w ciągu tego czasu co najmniej kilka razy wstrząsnąć słojem. Po upływie dwóch tygodni nalewkę przecedzamy przez gazę i przelewamy do szklanej, ciemnej butelki. Nalewkę najlepiej jest przechowywać w ciemnym i chłodnym miejscu.

Zastosowanie eukaliptusa w kosmetyce

Olejek eteryczny z eukaliptusa warto dodawać do kosmetyków, szczególnie tych o działaniu przeciwtrądzikowym – łagodzi on stany zapalne i oczyszcza skórę.

Eukaliptus jest skuteczny również w zwalczaniu łupieżu, przyspiesza gojenie się ran, wspomaga leczenie opryszczki. Wyciągi z eukaliptusa mogą być dodawane do kremów do skóry dojrzałej – działają bowiem przeciwzmarszczkowo i ujędrniająco.

Przeciwwskazania do stosowania eukaliptusa

Eukaliptus jest dla większości osób rośliną bezpieczną. Przeciwwskazaniem do jego stosowania jest alergia lub nadwrażliwość na tę roślinę. Eukaliptus nie będzie również odpowiedni dla kobiet w ciąży i kobiet karmiących piersią (brak jest wystarczających badań potwierdzających jego bezpieczeństwo w tych grupach osób). Olejki eteryczne z eukaliptusa nie powinny być stosowane u dzieci poniżej 10 roku życia.

Gdy kupujemy preparaty z zawartością eukaliptusa musimy pamiętać o właściwym ich dawkowaniu. Jest to bardzo ważne, gdyż w nadmiernych ilościach eukaliptus wykazuje działanie halucynogenne. Ich przedawkowanie może doprowadzić również do nudności i wymiotów, bólów brzucha, czy biegunki.

Eukaliptus – uprawa

blankW naturalnych warunkach eukaliptusy rosną w klimacie tropikalnym. Jednocześnie należą one do popularnych roślin ozdobnych. Hoduje się je w warunkach domowych na całym świecie. Eukaliptus doniczkowy ma postać krzewu o wysokości maksymalnie 1,5 metra. Odmiany uprawiane w domach często posiadają kolce. Eukaliptus jako roślina doniczkowa ceniony jest ze względu na ozdobne liście (rzadko jednak zdarza się, żeby eukaliptus zakwitł w warunkach domowych), a także walory prozdrowotne.

Dla eukaliptusów należy zarezerwować bardzo jasne stanowisko (drzewko dobrze jest ustawić w miejscu o dobrej ekspozycji na światło – od strony południowej, najlepiej w okolicy okna). Roślina ta potrzebuje co najmniej temperatury pokojowej. Podczas upalnego lata możemy wystawić eukaliptus do ogrodu lub na balkon. Zimą warto umieścić je w chłodnym pomieszczeniu i ograniczyć podlewanie.

Część gatunków okresowo może poradzić sobie nawet w niższej temperaturze, jednak uprawa eukaliptusa w ogrodzie jest bardzo ryzykowna (roślina nie wytrzyma temperatur niższych niż 20 stopi Celsjusza poniżej zera, bardzo źle znosi także mroźne wiatry).

Eukaliptusy potrzebują stale wilgotnego, przepuszczalnego podłoża. Większość z nich będzie dobrze rosła w uniwersalnej ziemi doniczkowej (powinna być ona żyzna i zasobna w składniki odżywcze). Świetnie sprawdzi się także mieszanka ziemi kompostowej, torfu, piasku i liści. Rośliny te wykazują zwiększoną odporność na pleśń, gnicie i bakterie.

Zabiegiem pielęgnacyjnym polecanym w przypadku eukaliptusów jest przycinanie (najlepiej jest je wykonywać wczesną wiosną). Koniecznie musimy też pamiętać o ich regularnym podlewaniu (w glebie zawsze powinien być zapas wody, gdyż eukaliptus pobiera duże jej ilości).

Czy wiesz, że:

– Najwyższe eukaliptusy można spotkać na Tasmanii, a także w południowo-wschodniej Australii.

– Eukaliptusy są miejscem zamieszkania i pozyskiwania pożywienia dla torbaczów (misie koala). Misie koala są w stanie trawić jedynie wybrane gatunki eukaliptusa. W ciągu dnia są one w stanie zjeść od 0,5 do 1 kilograma soczystych liści eukaliptusa (w liściach znajduje się tyle wody, że misie nie muszą pozyskiwać jej z innych źródeł).

– Drzewka eukaliptusa można uprawiać w warunkach domowych.

– Praktykuje się sadzenie eukaliptusów na bagnach malarycznych, co pozwala przyspieszyć ich osuszanie.

– Eukaliptusy zwiększają prawdopodobieństwo pożarów. Drzewa eukaliptusa bardzo intensywnie transpiruja (odparowują przez liście wodę pobraną z podłoża). W efekcie są użyteczne jako naturalne narzędzia osuszania bagien malarycznych. Jednocześnie lasy eukaliptusowe są bardziej narażone na pożary – nie dość bowiem, że rośliny te wyciągają z gruntu dużo wody, to jeszcze mają w swoim składzie łatwopalne olejki lotne.

– Drewno eukaliptusowe jest chętnie wykorzystywane do produkcji mebli ogrodowych, gdyż wykazuje bardzo wysoką odporność na działanie wilgoci, grzybów i bakterii.

– Eukaliptus niebieski jest często wykorzystywany w bukieciarstwie.

– Z części gatunków eukaliptusa pozyskuje się miód, który posiada właściwości antyseptyczne i nie ulega krystalizacji.

– Aborygeni wykonują z drewna eukaliptusa instrumenty muzyczne.

– Olejek eteryczny z eukaliptusa został po raz pierwszy wydestylowany przez farmaceutę z Melbourne w 1854 roku.

– Olejek eteryczny produkuje się z około 300 gatunków eukaliptusa.

– Góry Błękitne, które znajdują się w Nowej Południowej Walii swoją nazwę zawdzięczają niebieskiej mgle. Pojawia się ona na skutek parowania olejku eukaliptusowego.

4.7/10 - (3 votes)
reklama

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Please enter your comment!
Please enter your name here