Estragon to przyprawa, która od setek lat stosowana jest w kuchni europejskiej. Jego zalety nie kończą się na walorach smakowych – znalazł on bowiem zastosowanie w medycynie ludowej. Czym jest estragon? Jaki wpływ ma na nasze zdrowie? Czy istnieją jakieś przeciwwskazania do jego stosowania?
Co to jest estragon?
Estragon (znany również jako bylica draganek, draganek, bylica głupich; łacińska nazwa: Artemisia dracunculus L.) jest to roślina, którą zaliczamy do rodziny astrowatych. Jeżeli chodzi o kształt i wysokość estragonu jest on bardzo zbliżony do bylicy piołun. Jego prosta łodyga może osiągnąć do półtora metra wysokości. Liście są lekko zwisające, lancetowate, ewentualnie równowąskie. Kwiaty estragonu są niewielkie, mają kolor zielono-żółty (okres kwitnienia rozpoczyna się w lipcu i trwa do października). Bylica draganek w stanie naturalnym spotykana jest na terenie Azji, Ameryki Północnej, a także w południowo-wschodniej części Europy (w Europie uprawy estragonu sięgają czasów średniowiecza). Współcześnie estragon uprawiany jest w wielu krajach, w tym również w Polsce. Artemisia dracunculus L.znajduje szerokie zastosowanie w kuchni, uważana jest też za roślinę leczniczą (surowcem zielarskim są liście i korzenie tej rośliny). Współcześnie bylica draganek używana jest nawet do produkcji leków. Wyróżniamy dwie najważniejsze odmiany estragonu: francuski i rosyjski.
Jakie wartości odżywcze posiada estragon?
W składzie estragonu znajdziemy między innymi witaminy A i C, olejki eteryczne (głównymi składnikami olejków eterycznych odmiany francuskiej są: estragol, elemicyna, terpinolen, metyloeugenol, natomiast w odmianie rosyjskiej znajdziemy: allo-ocymen, metyloeugenol, ß-pinen, ß-terpinolen, octan bornylu, dicyklogermakren, trans-anetol [izoestragol], a-transocymen, limonen, a-pinen ), garbniki, fitosterole, flawonoidy, kumaryny, karotenoidy, czy gorycze. Roślina zawiera ponadto pokaźne ilości związków mineralnych:
– potasu (zawiera aż 3020 mg potasu),
– magnezu,
– manganu,
– cynku,
– miedzi,
– żelaza,
– i wapnia.
Zawartość składników odżywczych jest zależna między innymi od tego czy mamy do czynienia ze świeżym, czy suszonym surowcem zielarskim, a także od pochodzenia rośliny.
Wszystkie części bylicy draganek zawierają enzym o nazwie peroksydaza – działa ona antyoksydacyjnie, pomaga też w oczyszczaniu organizmu z toksyn.
Wpływ estragonu na zdrowie
Choć większość z nas używa estragonu, żeby nadać niepowtarzalnego smaku potrawom, należy mieć świadomość, że ma on bardzo pozytywny wpływ na zdrowie. Przede wszystkim reguluje funkcjonowanie układu pokarmowego (w tym charakterze jest używany przez medycynę ludową) – łagodzi bóle brzucha, wzdęcia, zwiększa wydzielanie soku żołądkowego, pobudza apetyt. Ekstrakty z estragonu chronią przed powstawaniem wrzodów żołądka.
Medycyna ludowa doceniała właściwości przeciwbólowe estragonu – zalecano między innymi przy bólach zębów, czy różnego rodzaju uszkodzeniach skóry.
Co ciekawe w dawnym Azerbejdżanie estragon wykorzystywany był jako lek przeciwskurczowy, przeczyszczający, a nawet przeciwpadaczkowy. Z kolei Ajurweda doceniła przeciwpasożytnicze działanie tej rośliny.
Dziś wiemy, że estragon działa moczopędnie, przeciwzapalnie, przeciwbólowo, antyalergicznie, jest w stanie przyspieszać gojenie się ran. Ceni się go ponadto za właściwości przeciwbakteryjne (jest on skuteczny w walce z takimi bakteriami jak: Helicobacter pylori, Staphylococcus aureus, Pseudomonas aeruginosa, Shigella, Listeria monocytogenes, czy Staphylococcus epidermidis) i grzybobójcze (tu szczególnie pomocne okazują się związki kumarynowe).
Roślina ta działa łagodząco na układ nerwowy. Warto wykorzystać ją przy problemach z zasypianiem. Może on działać pomocniczo przy atakach padaczki (zawiera bowiem substancje o działaniu przeciwdrgawkowym; jednocześnie przy tak poważnej chorobie należy skonsultować jego stosowanie z lekarzem). Siła jego działania jest porównywalna z syntetycznymi lekami przeciwpadaczkowymi.
Estragon może pomóc w przypadku bólów menstruacyjnych, a także przy zatrzymaniu się wody w organizmie. Co więcej działa on przeciwzakrzepowo, może zwalczać dolegliwości reumatyczne i poprawiać wzrok.
Olejki eteryczne z estragonu znajdują zastosowanie w kosmetyce (opóźniają procesy starzenia i działają ochronnie na skórę).
Współcześnie uważa się, że estragon może mieć również działanie przeciwcukrzycowe. Zmniejsza on oporność komórek na działanie insuliny i pomaga w kontrolowaniu poziomu glukozy we krwi. Ma on ponadto wpływ na zwiększenie poziomu dobrego cholesterolu we krwi (HDL).
Ze względu na obecność flawonoidów estragon ma korzystny wpływ na funkcjonowanie układu immunologicznego.
Estragon na odchudzanie
Estragon nie ma bezpośredniego wpływu na spalanie tkanki tłuszczowej, jednak może być bardzo pomocny na diecie redukcyjnej. Zmniejsza on dolegliwości trawienne, które są problemem wielu ludzi zaczynających się odchudzać. Dodanie go do czerwonego mięsa sprawia, że staje się ono łatwiej strawne (poprawia on trawienie tłuszczów). Warto pamiętać, że bylica draganek posiada działanie moczopędne, dzięki czemu ułatwia pozbycie się nadmiaru wody z organizmu (jest to zasługa między innymi wysokiej zawartości potasu). Regularne spożywanie estragonu pomoże więc w pozbyciu się obrzęków i cellulitu wodnego.
Bylica draganek posiada działanie łagodnie uspokajające, co też może być pomocne podczas odchudzania. Wiele osób, które pomimo diety nie mogą schudnąć ma skłonność do jedzenia pod wpływem stresu. Jeżeli uda się im opanować negatywne emocje, łatwiej będzie uniknąć podjadania pomiędzy posiłkami.
Należy jednak podkreślić, że estragon w żaden sposób nie jest w stanie zastąpić dobrze zbilansowanej diety, dobrej jakości snu i aktywności fizycznej. Może on pomóc w odchudzaniu, jednak bez wysiłku z naszej strony się nie obejdzie.
Przeciwwskazania do spożywania estragonu
Estragon w ilościach jakie stosujemy w kuchni jest w pełni bezpieczny dla zdrowia. Jednocześnie należy zdawać sobie sprawę, że w bardzo dużych ilościach może wykazywać działanie toksyczne. Z tego względu ostrożność przy jego stosowaniu powinny zachować kobiety w ciąży.
Zastosowanie estragonu w kuchni
Pod względem smaku i aromatu estragon można porównać z anyżem. Współcześnie bardzo często poleca się bylicę draganek osobom, które z różnych powodów muszą ograniczyć spożycie soli.
Bylica draganek (a konkretnie odmiana francuska tej rośliny) jest niezwykle popularna we francuskiej kuchni. Jest tam nazywana nawet królem przypraw. W kuchni wykorzystuje się części naziemne estragonu. Jest on obowiązkowym dodatkiem do sosów na bazie jajek, śmietany, majonezu (między innymi sosu tatarskiego). Dodaje się go do zup-kremów, omletów, jajecznicy, kurczaka, kaczki, jagnięciny, ryb i owoców morza. Estragon dobrze komponuje się z grzybami, burakami, sałatą, ogórkiem, bazylią, tymiankiem, pietruszką, czy szczypiorkiem.
Przyprawa ta jest bardzo ważnym elementem francuskiej musztardy Dijon. Dodaje się jej do masła, aromatyzuje się nią ocet.
W przypadku stosowania estragonu w kuchni należy być jednak ostrożnym. Jego smak jest na tyle intensywny, że przesadzenie z jego ilością może całkowicie zdominować potrawę.
Niezależnie od tego, czy używamy estragonu świeżego, czy suszonego, należy dodać go na samym końcu, tuż przed zakończeniem gotowania (w czasie długotrwałego gotowania staje się on nieprzyjemnie gorzki).
Estragonu można użyć do kiszenia kapusty i ogórków.
Estragon pasuje do dań wytrawnych, niekiedy jednak dodaje się go do deserów.
Uprawa estragonu
Bylica draganek nie jest rośliną wymagającą (konieczne jest jedynie regularne podlewanie i odchwaszczanie), dlatego bez przeszkód możemy uprawiać ją w przydomowym ogródku, a nawet na balkonie. Roślina dobrze czuje się na stanowiskach nasłonecznionych, osłoniętych od wiatru. Idealna gleba do uprawy estragonu jest glebą próchniczą i ma pH od 5.5 do 7. Należy pamiętać, że estragon źle rośnie w bardzo wilgotnym podłożu, a jednocześnie nie lubi suszy.
Zdecydowanie najłatwiej jest rozmnażać estragon poprzez wykopanie i podział starszych roślin, które zostały wykopane w kwietniu lub w maju.
Nie jest on odporny na polski mróz, dlatego na zimę dobrze jest go przenieść do pomieszczenia (można go także okryć lub ściąć przy ziemi).
Zbiory mają miejsce kolejnego roku po posadzeniu. Ścina się wówczas dwadzieścia do trzydziestu centymetrów pędów. Bardzo ważne jest, żeby zrobić to zanim roślina zakwitnie. Ziele wiążemy w niewielkie pęczki i suszymy.
Czy wiesz, że:
– Estragon jest powszechnie wykorzystywany w aromaterapii.
– Bylica draganek świetnie sprawdza się do produkcji perfum, mydeł, a także różnego rodzaju kosmetyków.
– Estragon charakteryzuje się licznymi, zdrewniałymi, pełzającymi kłączami. Nasuwają one skojarzenia ze smokiem lub z wężem. To było prawdopodobnie inspiracją do stworzenia łacińskiej nazwy tej rośliny – dracunculus (jest to zdrobniała forma od łacińskiego słowa draco, czyli smok).
– Nazwa estragon może również pochodzić od zniekształconego arabskiego określenia zioła – tharchum.
– W polskich źródłach z piętnastego i szesnastego wieku estragon określa się jako bertram, biertram, tarhun oraz torhun, a takż toruń ziele.
– W dawnej Anglii stosowano estragon jako lek a cukrzycę.
– Estragon wykazuje działanie owadobójcze. Jest skuteczny w walce z Sitophillus oryzae i Rhyzopertha dominica (są to szkodniki atakujące owies i kukurydzę).
– Spotykane w literaturze określenia estragonu to również tarragon, dragon, dragoncello i tarkhun.
– Pierwsze wzmianki o bylicy draganek znajdują się w pismach arabskiego zielarza Ibn-alBaytar z XIII wieku.
– Podobno estragon był ulubionym ziołem Karola Wielkiego.
– Estragon w Europie został spopularyzowany za sprawą Katarzyny Wielkiej, Marii Antoniny i Jerzego IV.
– Ogromną ilość przepisów na dania zawierające estragon można znaleźć w książkach kucharskich z siedemnastego, osiemnastego i dziewiętnastego wieku.
– Ocet estragonowy znajduje zastosowanie w kuchni, jest też bardzo skuteczny w celach leczniczych.
