Dzika róża jest powszechnie występującą w Polsce rośliną. Możemy ją spotkać w wielu parkach, przy drogach, a także w ogrodach, gdyż jest cenioną rośliną ozdobną. Jakie wartości odżywcze posiada dzika róża? W jaki sposób roślina ta wpływa na ludzkie zdrowie? Jak stosować dziką różę?
Czym jest dzika róża?
Mianem dzikiej róży określamy krzew zaliczany do rodziny różowatych. Krzew może osiągać trzy metry wysokości. Jego gałęzie posiadają hakowato zakrzywione kolce i są łukowato odgięte ku ziemi. Liście dzikiej róży są zielone, jajowato-eliptyczne, ostro-ząbkowane, owłosione, ewentualnie nagie. Kwiaty posiadają pięć płatków. Mogą występować pojedynczo, czasem są zebrane w kwiatostany. Zazwyczaj są koloru białawego lub różowego. Owoc dzikiej róży osiąga od dwóch do trzech centymetrów długości, jest wydłużony), koloru czerwonego. Roślina występuje powszechnie w całej Europie, a także na Wyspach Kanaryjskich, w Azji, Australii, Nowej Zelandii, na Maderze, w Afryce Północnej. Spotkamy ją w parkach, przy drogach, w zaroślach. Surowcem zielarskim są przede wszystkim dojrzałe owoce (są to tak naprawdę owoce rzekome, które powstają ze zrośniętego i zmięśniałego dna kwiatowego) dzikiej róży. Zawierają one wiele substancji odżywczych – a w szczególności ogromne ilości witaminy C.
Dzika róża – wartości odżywcze
Dzika róża jest rośliną pełną wartości odżywczych. Jej owoce są szczególnie zasobne w witaminę C – współcześnie istnieją odmiany dzikiej róży, które zawierają 3500 mg witaminy C na 100 ml soku (jest to niemal sto razy więcej niż w owocach cytrusowych). Witamina C poprawia odporność ludzkiego organizmu, a także zwiększa produkcję brązowych krwinek, przyspiesza procesy regeneracji, zwiększa przyswajalność żelaza, zmniejsza poziom złego cholesterolu chroniąc tym samym przed miażdżycą. Bierze ona udział w syntezie kolagenu, przyspiesza gojenie się ran, zrastanie się kości. Co więcej jest w stanie regulować ciśnienie tętnicze, obniżać poziom cukru we krwi. Jest ważna również dla skóry – niweluje przebarwienia, wygładza zmarszczki, chroni przed szkodliwym wpływem promieniowania słonecznego.
Znajdziemy w nich również witaminę A, witaminy z grupy B, a także witaminy E i K.
Owoce dzikiej róży są bardzo dobrym źródłem karotenoidów (przede wszystkim likopen i beta-karoten), pektyn, garbników, kwasów organicznych (przykładowo jabłkowy, bursztynowy, czy cytrynowy). W składzie rośliny są obecne też alkohole cukrowe (takie jak sorbitol, czy inozytol), a także minerały niezbędne dla prawidłowej pracy ludzkiego organizmu:
- potas,
- krzem,
- cynk,
- siarka,
- wapń,
- żelazo,
- selen,
- magnez,
- mangan.
Dzika róża jest źródłem nienasyconych kwasów tłuszczowych (w tym nienasyconych kwasów tłuszczowych omega 3 i omega 6). Zawiera także tilirozyd – flawonoid, który chroni wątrobę, a dodatkowo bierze udział w metabolizmie tłuszczów.
Wartościowym surowcem są również kwiaty dzikiej róży – ich płatki są bogate w antocyjany, flawonoidy (astragalina, izokwercytryna), garbniki, a także olejki eteryczne (które cenione są przede wszystkim w przemyśle perfumeryjnym i kosmetycznym).
Owoce dzikiej róży zawierają ponadto galaktolipid, który charakteryzuje się silnym działaniem przeciwzapalnym (jest ono tak silne jak działanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych czy imbiru) i antyoksydacyjnym.
Warto zdawać sobie sprawę, że zawartość substancji odżywczych będzie się nieco różniła w zależności od gatunku (wyróżniamy ich co najmniej 366) dzikiej róży, a także tego jak wyglądały zbiory, suszenie i przechowywanie.
Dzika róża – uprawa
Argumentem przemawiającym za uprawą dzikiej róży w przydomowym ogrodzie jest fakt, że roślina ta jest prosta w uprawie. Jedynie czego potrzebuje to słoneczne stanowisko (dobrze jednak kiedy jest ono lekko przesłonięte – na przykład przez inne drzewa, gdyż w pełnym słońcu kwiaty szybko przekwitają). Wykazuje ona bardzo dobrą odporność na chwilową suszę, a także niskie temperatury. Dzika róża nie wymaga pryskania, gdyż jest wyjątkowo odporna na ataki szkodników i choroby roślin.
Jeżeli jesteśmy zainteresowani uprawą dzikiej róży, powinniśmy zarezerwować sobie sporo miejsca, gdyż roślina ta bardzo się rozrasta.
Rozmnażanie rośliny może odbywać się na wiele sposobów. Można rozsadzać ją z nasion, sadzonek, odrostów korzeniowych lub przez podział.
Przed sadzeniem dzikiej róży podłoże dobrze jest wymieszać z kompostem. Odległość pomiędzy poszczególnymi roślinami powinna wynosić około dwóch metrów. W przypadku suszy warto jest podlewać młode rośliny (później nie jest to konieczne). Wczesną wiosną zalecane jest przycinanie rośliny – należy wyciąć uszkodzone pędy.
Sadzonki dzikiej róży bardzo często wykorzystuje się jako podkładki służące do szczepienia innych gatunków.
Płatki dzikiej róży zbiera się już na początku kwitnienia i suszy w przewiewnym, cienistym miejscu. Najlepszy czas na zbiory owoców trwa od sierpnia do października. Powinny być one w pełni dojrzałe, a jednocześnie twarde. Jeżeli są one przejrzałe lub zbierane po przymrozkach – będą zawierały mniejsze ilości witaminy C.
Suszeniu mogą być poddawane szupinki z nasionami lub bez nasion. Proces suszenia powinien nastąpić zaraz po zbiorach. Owoce suszymy w temperaturze trzydziestu pięciu stopni, ewentualnie w suszarniach, które nagrzane są do sześćdziesięciu stopni. Suszone owoce powinny zachować swój kolor, słodko-kwaśny smak. Z kolei zapach nie powinien być wyczuwalny.
Owoce dzikiej róży mogą być przechowywane nie dłużej niż przez jeden rok.
Dzika róża na wzmocnienie układu odpornościowego
Dzika róża od wieków stosowana była w celu wzmocnienia odporności. Do dziś w wielu domach chętnie sięga się po nią w okresie grypowym. Wspiera ona nasz organizm ze względu na wysoką zawartość witaminy C, która jest bardzo silnym antyoksydantem. Witamina C pochodząca z dzikiej róży jest lepiej przyswajalna przez ludzki organizm niż witaminy syntetyczne.
Dzika róża na zapalenie stawów
Duńscy naukowcy odkryli, że dzika róża może być bardzo pomocna w walce z zapaleniem stawów. Poprawa kondycji naszych stawów jest możliwa przede wszystkim dzięki obecności związku o nazwie galaktolipid. Jest on w stanie hamować napływ białych krwinek do stawów, co powoduje zmniejszenie stanu zapalnego. Powoduje on zmniejszenie obrzęku, redukcję dolegliwości bólowych, a także poprawę ruchomości stawów.
Dzika róża na odchudzanie
Regularne spożywanie dzikiej róży może zahamować przyrost wagi, a co więcej obniżyć poziom tłuszczu trzewnego. Działanie odchudzające dzikiej róży jest możliwe dzięki obecności tilirozydu. Jest on flawonoidem biorącym udział w metabolizmie tłuszczów. Przyspiesza on metabolizm, a dodatkowo jest w stanie poprawić wykorzystanie glukozy przez organizm. W efekcie tłuszcz jest szybciej spalany, a nowa tkanka tłuszczowa nie odkłada się.
Dzika róża dla zdrowego serca
Owoce dzikiej róży są bogate w związki, które pozwalają obniżać poziom złego cholesterolu w ludzkim organizmie. Dzięki wysokiej zawartości flawonoidów zmieszają one stany zapalne, a także rozszerzają naczynia krwionośne. Spożywanie dzikiej róż zmniejsza ryzyko udaru mózgu, zawału serca, a także innych chorób układu krążenia.
Przeciwnowotworowe właściwości dzikiej róży
Dzika róża jest rośliną zawierającą wiele substancji, które mogą chronić organizm przed nowotworami. Jest bogata we flawonoidy, polifenole, czy karotenoidy. Posiadają one zdolność neutralizowania i usuwania z organizmu wolnych rodników. Stanowią one zabezpieczenie przed nowotworami, a także przedwczesnym starzeniem się organizmu.
Dzika róża dla zdrowych nerek
Sok z owoców dzikiej róży może być pomocny dla osób mających problemy z nerkami. Pomaga on oczyścić nerki z toksyn, a zawarte w nim substancje są w stanie nawet rozpuszczać kamienie nerkowe.
Zastosowanie dzikiej róży w kuchni
Dzika róża od wieków znajduje szerokie zastosowanie w kuchni. Idealnie sprawdza się ona do produkcji dżemów, marmolad, soków, nalewek, sosów, a także różnego rodzaju wypieków.
Z ususzonych owoców dzikiej róży można przygotować napar, który rozgrzeje nas podczas chłodnych, jesiennych dni.
Jeżeli zdecydujemy się wykorzystać dziką różę w kuchni, pamiętajmy, że jest ona szczególnie wrażliwa na obróbkę termiczną. Poddanie jej działaniu wysokiej temperatury przyczynia się do utraty cennej witaminy C.
Zastosowanie dzikiej róży w kosmetyce
Dzika róża zawiera ogromne ilości witaminy C, witaminę A, E, kwasy organiczne, karotenoidy i wiele innych substancji, które mają pozytywny wpływ na kondycję naszej skóry. Z powyższych względów jest ona bardzo chętnie wykorzystywana w kosmetyce.
Sprawdzi się ona do produkcji maseczek, kremów, serum, toników, czy balsamów do ciała. Właściwości pielęgnacyjne posiada również olej pozyskiwany z owoców dzikiej róży – używa się go między innymi do leczenia trudno gojących się ran, stanów zapalnych skóry i oparzeń.
Posiada ona właściwości złuszczające, które szczególnie doceni skóra tłusta i trądzikowa. Ekstrakty z dzikiej róży przyspieszają gojenie się ran, ujednolicają koloryt skóry, zmniejszają przebarwienia, niwelują też drobne zmarszczki.
Dzika róża ze względu na swój piękny zapach chętnie wykorzystywana jest w przemyśle perfumeryjnym.
Czy wiesz, że:
- Dawniej dzika róża uważana była za skuteczny lek na wściekliznę, stąd jej angielska nazwa – dog rose.
- Dzika róża bardzo często wykorzystywana jest jako podkładka dla róż szlachetnych.
- Uprawa dzikiej róży była bardzo popularna już w starożytnym Rzymie, gdzie wyplatano z niej wieńce, która następnie noszono w czasie uczt.
- W starożytnym Rzymie dziką różę wkładano do poduszek, gdyż uważano, że posiada ona właściwości uspokajające, a także usypiające.
- Wzmianki o dzikiej róży można znaleźć w Biblii – pojawia się ona między innymi w Księdze Mądrości.
- Owoce i płatki dzikiej róży wykorzystywane są do produkcji aromatycznych herbatek owocowych.
- Z płatków dzikiej róży produkowany jest olejek różany, który pomaga łagodzić bóle głowy, posiada także właściwości przeciwdepresyjne.
- Już trzy owoce dzikiej róży pokrywają nasze dzienne zapotrzebowanie na witaminę C.
