Dynia jest popularnym warzywem, które często wzbogaca nasze menu w sezonie jesienno-zimowym. Warto się jej przyjrzeć nie tylko ze względu na atrakcyjny wygląd, ale też z powodu zawartości wielu odżywczych substancji. Jak dynia wpływa na nasze zdrowie? Czy warzywo to może pomóc w odchudzaniu? Czy istnieją jakieś przeciwwskazania do jego spożywania?
Czym jest dynia?
Mianem dyni określamy jednoroczną roślinę zaliczaną do rodziny dyniowatych, która wywodzi się z Ameryki Północnej. Do spożycia przeznaczone są owoce, czyli duże jagody tej rośliny, a także znajdujące się w nich pestki. Należy zaznaczyć, że nie każda dynia nadaje się do jedzenia – wyróżniamy wiele jej gatunków – zarówno uprawnych, jak i ozdobnych. W Polsce największą popularnością cieszy się dynia zwyczajna, piżmowa i olbrzymia. Jadalne dynie zawierają duże ilości witamin i minerałów, a także karotenoidów i innych prozdrowotnych substancji. Warzywa są niskokaloryczne, co sprawia, że mogą stać się elementem diety odchudzającej. Jednocześnie charakteryzują się wysokim indeksem glikemicznym, dlatego powinny na nie uważać osoby cierpiące na cukrzycę. Apetyczna dynia znajduje szerokie zastosowanie w kuchni.
Dynia – wartości odżywcze
Argumentem przemawiającym za włączeniem dyni do naszej diety jest obecność w niej licznych substancji, które pozytywnie oddziałują na ludzkie zdrowie. Wśród nich znajdują się witaminy i minerały. Wielkie jagody zawierają witaminy z grupy B, a także witaminy A, C, E i K. Znajdziemy w nich również duże ilości:
- potasu,
- magnezu,
- wapnia,
- cynku,
- żelaza,
- czy fosforu.
Pomarańczowy, żółty, czy wręcz czerwony kolor dyni jest sygnałem, że zawiera ona duże ilości karotenoidów, a szczególnie beta-karotenu, który chroni przed nowotworami, dba również o dobrą kondycję skóry.
W dyni znajdziemy nienasycone kwasy tłuszczowe, lecytynę, a także fitosterole, czyli hormony roślinne.
Miąższ dyni figolistnej zawiera substancję o nazwie D-chiro-inozytol. Związek ten okazuje się pomocny w leczeniu cukrzycy, gdyż jest w stanie zastąpić insulinę. Co więcej dynia jest bardzo dobrym źródłem błonnika, który reguluje procesy trawienne.
Dynia przy cukrzycy – za i przeciw
Jak wcześniej wspomnieliśmy – dynia zawiera D-chiro-inozytol, który jest pomocny w leczeniu cukrzycy typu II. Jednocześnie należy zwrócić uwagę na fakt, że warzywo to charakteryzuje się wysokim indeksem glikemicznym (jest on równy 75). Z tego względu osoby z cukrzycą nie powinny sięgać po dynię zbyt często. Właściwości lecznicze ma sam ekstrakt z tej rośliny.
Jeżeli cierpimy na cukrzycę, a jednocześnie jesteśmy fanami dyni, możemy dodawać jej do potraw, w których znajdują się produkty o niskim indeksie glikemicznym. Zupa warzywna z dodatkiem dyni będzie miała znacznie niższy indeks glikemiczny niż zupa krem przygotowana głównie na bazie tego warzywa.
Dynia na odchudzanie – czy warto?
Zdrowe osoby odchudzające się nie muszą, a nawet nie powinny rezygnować z dyni. Pomimo wysokiego indeksu glikemicznego jest ona niskokaloryczna – w 100 g zawiera jedynie 30 kcal.
Dodatkowo osoby na diecie redukcyjnej docenią wysoką zawartość błonnika i potasu. Błonnik rozwiązuje większość problemów trawiennych, a także zapewnia nam uczucie sytości. Potas z kolei umożliwia usunięcie nadmiaru wody z organizmu. Dzięki niemu pozbędziemy się obrzęków i tak zwanego wodnego cellulitu, który jest problemem wielu (nawet szczupłych) kobiet.
W czym jeszcze pomoże nam dynia?
Regularne spożywanie dyni polecane jest w prewencji wielu chorób. Zawarte w niej substancje pomagają między innymi obniżyć poziom złego cholesterolu we krwi. Jest to szczególnie istotne dla osób zagrożonych chorobami układu krążenia.
Dzięki witaminom z grupy B, lecytynie, a także licznym minerałom i nienasyconym kwasom tłuszczowym wielka jagoda wykazuje bardzo pozytywny wpływ na kondycję ludzkiego mózgu. Włączenie dyni do menu może pomóc poprawić pamięć i koncentrację, a także zredukować stres.
Karotenoidy, a także witamina A mają zbawienny wpływ na wzrok. To dzięki nim popularne warzywo może chronić przed chorobami oczu – na przykład przez kurzą ślepotą lub zwyrodnieniem plamki żółtej.
Te same karotenoidy mają działanie przeciwnowotworowe. Apetyczna dynia może chronić przed takimi chorobami jak:
- rak płuc,
- rak piersi,
- nowotwór jelita grubego,
- czy nowotwór żołądka.
Również dzięki karotenoidom nasza skóra jest w lepszym stanie. Są one silnymi antyoksydantami, co sprawia, że chronią przed przedwczesnym starzeniem się. Za ich sprawą skóra jest też lepiej chroniona przed słońcem. Kiedy już zdecydujemy się opalać, karotenoidy zawarte w dyni sprawią, że nasza skóra szybko nabierze ładnej, złocistej opalenizny. Pozytywny wpływ na skórę ma także obecny w dyni cynk – jest on pomocny w leczeniu skóry problematycznej, na przykład trądzikowej.
Należy wspomnieć, że pestki z dyni i produkowany z nich olej (za sprawą zawartości kukurbitacyny) charakteryzują się działaniem przeciw pasożytniczym. Ich spożywanie pomoże pozbyć się na przykład owsików.
Dzięki dyni możemy oczyścić ciało z toksyn, a także przywrócić równowagę kwasowo-zasadową naszego organizmu.
Dynia w ogrodzie
Choć dynia pochodzi z ciepłej Ameryki, nic nie stoi na przeszkodzie, żeby uprawiać ją również w polskich ogrodach.
Na początku warto zadać sobie pytanie, czy chcemy posadzić tę roślinę w celach ozdobnych, czy też zamierzamy korzystać z jej właściwości prozdrowotnych. Do uprawy dyni jest nam potrzebna większa przestrzeń, gdyż jej łodygi są w stanie osiągnąć nawet kilkanaście metrów długości. Uprawa tego warzywa jest możliwa w różnych rodzajach gleb. Szczególnie dobrze sprawdza się ziemia przepuszczalna, próchnicza, z dodatkiem azotu.
Dobre efekty przynosi uprawa dyni zarówno z nasion, jak i sadzonek. Jeżeli wybraliśmy nasiona, powinniśmy pamiętać, żeby umieścić je w ziemi w odpowiednich odstępach. Pamiętajmy, że największe owoce tej rośliny mogą osiągnąć nawet osiemset kilogramów wagi. Nasiona należy rozsiewać w maju.
Równie efektywnym sposobem jest przygotowanie sadzonek. Najlepszy czas, żeby się tym zająć to kwiecień. Do doniczek wypełnionych ziemią wkładamy po dwa nasiona dyni. Przenoszenie sadzonek do gruntu powinno odbyć się w połowie maja.
Należy zdawać sobie sprawę, że dynia posiada dość płytki system korzeniowy. Z tego względu koniecznej jest jej obfite podlewanie, a także nawożenie.
Dynia najlepiej rozwija się w temperaturze około dwudziestu pięciu stopni. Jeżeli jednak pogoda za oknem odbiega od tego ideału – nic straconego. Można przykryć roślinę agrowłókniną, co uchroni ją przed wiatrem i zbyt niskimi temperaturami.
Najlepszy okres na nawożenie rośliny to moment, kiedy pojawiają się pierwsze zawiązki owoców, a także czas po pierwszych zbiorach. Co więcej – dynię należy przycinać. Ten zabieg sprawi, że wyda ona bardziej obfite plony.
Pierwsze zbiory wielkich jagód rozpoczynają się w okresie letnim, a trwać mogą nawet do pierwszych przymrozków. Ważne jest, żeby po zebraniu jeszcze przez jakiś czas pozostawić dynię na słońcu. Dzięki temu jej skórka zdąży stwardnieć.
Jagoda musi być przechowywana w chłodnym i przewiewnym miejscu. Kiedy zdecydujemy się ją rozkroić, pamiętajmy, żeby wykorzystać miąższ jeszcze tego samego dnia, gdyż jest on mało trwały.
Zastosowanie dyni w kuchni
Po dynię warto sięgnąć w sezonie jesienno-zimowym. Może być ona bazą dania lub jednym ze składników. Poniżej podajemy kilka pomysłów na zastosowanie tego warzywa.
Przepis na aromatyczny krem z dyni
Krem z dyni to potrawa, która rozgrzeje nam podczas chłodnych, deszczowych, jesiennych dni. Do jego przygotowania potrzebujemy:
- pół kilograma miąższu dyni (jeżeli nie dysponujemy dynią świeżą, możemy użyć mrożonej),
- trzech ziemniaków,
- dwóch łyżek masła,
- trzech ząbków czosnku,
- białej cebuli,
- łyżeczki kurkumy,
- jednego pomidora (możemy użyć także pomidorów w puszce),
- szklanki mleka,
- sól i pieprz do smaku,
- łyżeczki sproszkowanego imbiru,
- półtorej szklanki bulionu.
Oczyszczoną dynię należy pokroić w niewielką kostkę. Podobnie postępujemy z ziemniakami. Cebulę siekamy. Pomidora oczyszczamy, obieramy ze skórki i kroimy w kostkę. Czosnek przeciskamy przez praskę.
W garnku roztapiamy masło i szklimy na nim cebulę. Następnie dodajemy do niej czosnek. Przez chwilę mieszamy. Kolejnym krokiem jest włożenie do garnka przygotowanej dyni i ziemniaków.
Całość doprawiamy solą i pieprzem, dodajemy też imbir i kurkumę. Warzywa smażymy jeszcze przez około pięć minut, po czym dodajemy bulion. Po około dziesięciu minutach gotowania dodajemy pomidora. Kiedy warzywa nieco przestygną, blendujemy je na gładką masę z dodatkiem mleka.
Zupa dobrze smakuje posypana grzankami i natką pietruszki.
Przepis na placki z dynią i cukinią
Placki z dynią i cukinią to dobry pomysł na wegański obiad, a także na lekką kolację. Atutem tej potrawy jest między innymi to, że przygotujemy ją szybko. Potrzebne składniki to:
- jedna szklanka cukinii startej na tarce o grubych oczkach,
- dwie szklanki startej na tarce dyni,
- niewielka cebula,
- jedno jajko,
- około trzy łyżki mąki ziemniaczanej,
- olej rzepakowy do smażenia (można użyć także masła klarowanego),
- mała szczypta kurkumy, mielonego imbiru, a także słodkiej papryki,
- świeża bazylia (do smaku),
- pęczek szczypiorku (lub mniej, do smaku).
Do dużej miski wkładamy startą dynię i cukinię. Cebulę, szczypiorek i bazylię również siekamy i mieszamy z warzywami. Dodajemy mąkę ziemniaczaną, przyprawy, a także roztrzepane jajko. Wszystkie składniki mieszamy.
Niewielkie porcje masy warzywnej kładziemy na rozgrzanym tłuszczu i smażymy z dwóch stron do momentu, kiedy kotlety lekko się zarumienią.
Kotlety doskonale smakują solo. Możemy podać je także z sosem jogurtowym, sosem grzybowym lub po prostu ze śmietaną.
Przepis na sernik z dynią
Dynię można podać również na słodko. Bardzo dobrym pomysłem na takie jej wykorzystanie jest sernik dyniowy. Do jego przygotowania potrzebujemy:
- 400 g pieczonej dyni,
- około 300 g herbatników,
- 70 g masła,
- kilogram zmielonego twarogu,
- jedno opakowanie (250 g) serka mascarpone),
- trzy czwarte szklanki cukru,
- opakowanie cukru waniliowego,
- jeden budyń waniliowy (w proszku),
- trzy jajka,
- dwie łyżki mąki ziemniaczanej,
- pół tabliczki białej czekolady,
- trzy łyżki jogurtu naturalnego.
Przygotowanie sernika rozpoczynamy od zblendowania dyni. Następnie (już przy użyciu miksera) mieszamy ja z twarogiem, a także serkiem mascarpone.
Do masy dyniowo-serowej dodajemy cukier, budyń, jajka, mąkę ziemniaczaną, cukier waniliowy. Składniki dokładnie mieszamy (nie pozostawiamy grudek).
Ciastka dokładnie rozkruszamy i mieszamy je z masłem (powinno być ono miękkie, więc wyjmujmy je odpowiednio wcześnie z lodówki). Następnie masę ciasteczkową wykładamy na dnie i bokach formy (średnica 24 cm).
Na ciasteczka wylewamy masę serową. Piekarnik nastawiamy na sto osiemdziesiąt stopni i pieczemy sernik przez około godzinę. Po tym czasie wyjmujemy cisto z piekarnika i studzimy.
Możemy je przyozdobić polewą z rozpuszczonej białej czekolady wymieszanej z trzema łyżkami jogurtu.
Czy wiesz, że:
- Dynia używana jest jako element dekoracyjny wnętrz w święto Halloween.
- Możemy wyróżnić osiemset gatunków dyni.
- W starożytnej Grecji dynia była popularnym lekiem na zaparcia.
- Do Europy dynia została przywieziona przez Krzysztofa Kolumba.
