Dieta GAPS opiera się na założeniu, że choroby neurologiczne są wynikiem zaburzeń w funkcjonowaniu jelit. Autorka diety jest zdania, że zmiana nawyków żywieniowych zapewni lepsze efekty terapeutyczne niż stosowanie leków. Jakie są zasady diety GAPS? Dla kogo jest ona przeznaczona? Jakich efektów możemy się spodziewać?
Co to jest dieta GAPS?
Mianem diety GAPS („Gut and Psychology Syndrom” czyli „Zespół psychologiczno-jelitowy”) określamy sposób odżywiania stworzony przez amerykańską lekarkę Natashę Campbell-McBridge. Przez lata pracowała ona z osobami cierpiącymi na zaburzenia neurologiczne i psychiczne – między innymi ADHD, schizofrenię, autyzm, dysleksję, depresję, nerwicę, zaburzenia lękowe. W większości przypadków zmiana nawyków dietetycznych dawała lepsze efekty niż tradycyjna farmakoterapia. Dieta GAPS bazuje na diecie specyficznych węglowodanów. Konieczne jest w niej całkowite wykluczenie złożonych węglowodanów. Lecznicza dieta została podzielona na sześć etapów. Szybkość dochodzenia do zdrowia jest kwestią indywidualną. Należy liczyć się z tym, że efekty pojawią się dopiero po roku. Szczegółowe założenia diety zostały opisane w książce pod tytułem: „Zespół psychologiczno jelitowy – Naturalne metody leczenia autyzmu, ADHD, dysleksji, dyspraksji, depresji i schizofrenii„, która została wydana w 2004 roku.
Na jakich zasadach opiera się dieta GAPS?
W diecie GAPS nacisk położony jest na spożywanie konkretnych produktów. Zdecydowanie najważniejsze jest wykluczenie węglowodanów złożonych. Można ją określić jako wyjątkowo restrykcyjną dietę paleo.
Dieta GAPS składa się z sześciu etapów. Czas ich trwania może się różnić u poszczególnych osób – długość jest uzależniona od efektów.
Jadłospis w pierwszym etapie diety GAPS jest bardzo restrykcyjny. Jego podstawą są rosoły gotowane na mięsie i na kościach. W menu nie powinno zabraknąć tłuszczu zwierzęcego i szpiku. Zaleca się również stopniowe wprowadzanie soków z kiszonek – są one naturalnymi probiotykami, dlatego mają bardzo korzystny wpływ na jelita. Pierwszy etap zazwyczaj trwa od pięciu do siedmiu dni. Po upływie tego czasu możemy zacząć rozszerzać jadłospis.
Drugi etap to ponownie rosół i soku z kiszonek. Dodatkowo wprowadzamy do menu warzywa duszone i surowe żółtka jaj.
W trzecim etapie możemy pozwolić sobie dodatkowo na jajka gotowane i smażone, naleśniki (ale tylko bezzbożowe), awokado, kiszone warzywa, a także tłuszcze takie jak oliwa z oliwek, masło, czy olej kokosowy.
Po przejściu do czwartego etapu możemy dodać do menu gotowane i pieczone mięso, soki z warzyw (ale tylko samodzielnie wyciskane). Dopuszczalne są również chleby, do których produkcji nie użyto zboża.
W piątym etapie dodajemy puree z gotowanych jabłek. Powoli włączamy do naszego menu także surowe warzywa.
Ostatni, szósty etap to spożywanie wszystkich dozwolonych produktów.
Bardzo ważne jest, żeby po uzyskaniu optymalnych rezultatów nie powracać do starych nawyków żywieniowych. Jeżeli zależy nam na utrzymaniu efektów – powinniśmy stosować dietę GAPS do końca życia.
Jednym z zaleceń, które mogą korzystnie wpłynąć na stan naszego zdrowia jest jedzenie lekkich śniadań, możliwie jak najpóźniej.
Dieta GAPS – jakie produkty są dozwolone
Jednym z najważniejszych produktów na diecie GAPS jest rosół gotowany na mięsie i kościach pochodzących ze sprawdzonego źródła (zdecydowanie bezpieczniej jest zaopatrywać się w mięso u znajomego rolnika niż w supermarketach). Bardzo ważne jest spożywanie kiszonek, a także soków z kiszonek (tu należy zwrócić szczególną uwagę na to, żeby było to warzywa kiszone a nie kwaszone).
Oprócz mięsa możemy jeść ryby – należy jednak zachować umiar, gdyż współcześnie wiele ryb jest zanieczyszczonych metalami ciężkimi. Na diecie GAPS można jeść owoce (jedynym wyjątkiem są zielone banany) i warzywa (z wyjątkiem warzyw skrobiowych), a także orzechy i migdały (warto jest kupować je w łupinach, gdyż obrane szybko się utleniają).
Na liście dozwolonych produktów znajdują się także jajka, miody i zdrowe tłuszcze – oliwa z oliwek, olej kokosowy, masło.
Jeżeli nie widzimy u siebie objawów nietolerancji – możemy spożywać jogurty i kefiry na bazie mleka krowiego lub koziego. Można spożywać kefir wodny, a także jogurty na bazie mleka kokosowego.
Produkty, z których trzeba zrezygnować
Nie da się ukryć, że dieta GAPS jest bardzo restrykcyjna. Konieczna jest rezygnacja ze wszystkich węglowodanów złożonych. Eliminujemy z diety pieczywo, ryż, kasze, mąkę, makaron, ciasta. Całkowicie zakazany jest cukier (w tym również cukier trzcinowy, melasa, syrop klonowy). Rezygnujemy z żywności wysoko przetworzonej, w tym wędlin, mięsa, słodyczy, warzyw i owoców z puszki.
Dieta GAPS nie może zawierać warzyw skrobiowych, roślin strączkowych, czy kakaa.
Wprowadzenie wszystkich zasad diety GAPS może być szczególnie trudne dla osób, które do tej pory żywiły się przede wszystkim zbożami i nabiałem. W takiej sytuacji najlepszym rozwiązaniem może być wprowadzanie zaleceń diety stopniowo – na przykład na początku rezygnujemy z nabiału, a po pewnym czasie wykluczamy z menu produkty zbożowe.
Dieta GAPS – efekty
Dieta GAPS może przynieść pozytywne efekty w postaci poprawy stanu zdrowia u osób z autyzmem, ADHD, zaburzeniami lękowymi, depresją, nerwicą, schizofrenią, czy psychozami.
Docenią ją również osoby mające problemy z prawidłowym funkcjonowaniem jelit.
Wiele osób stosujących dietę GAPS obserwuje u siebie poprawę samopoczucia.
Dieta GAPS pozwala na ustabilizowanie poziomu cukru we krwi, dlatego może być pomocna również w przypadku osób cierpiących na cukrzycę.
Przeciwwskazania do stosowania diety GAPS
GAPS należy do diet bardzo restrykcyjnych, dlatego nie należy jej stosować jeżeli nie ma ku temu wskazań medycznych. Nie powinna być ona traktowana również jako dieta odchudzająca. Diety tej nie powinno się stosować u dzieci, kobiet w ciąży i kobiet karmiących.
Zaleca się stosowanie diety GAPS pod kontrolą lekarza lub dietetyka.
