Czereśnie to jedne z najsmaczniejszych i najzdrowszych sezonowych owoców. Warto jeść je latem, szczególnie, że są dostępne w sprzedaży przez krótki czas. Jakie wartości odżywcze mają czereśnie? W jaki sposób owoce te wpływają na nasze zdrowie?
Co to są czereśnie?
Mianem czereśni nazywamy owoce wiśni ptasiej (bywa ona nazywana także trześnią lub czereśnią) – długowiecznej (jest w stanie dożyć nawet stu lat) rośliny zaliczanej do rodziny różowatych. Czereśnia rośnie na terenie całej Polski. Można ją spotkać również w innych krajach Europy, na Kaukazie i w Azji. Jest ona powszechnie uprawiana ze względu na smaczne i odżywcze owoce. Wiśnia ptasia może osiągnąć dwadzieścia pięć metrów wysokości. Posiada strzelisty pień, i stożkowatą koronę. Jej kora jest cienka, czerwonobrązowa. Liście mogą być eliptyczne lub odwrotnie jajowate. Kwiaty są białe, umieszczone na długich szypułkach. Owoce mają postać kulistych pestkowców, które zazwyczaj są koloru czerwonego, choć można spotkać się także z odmianami czarnymi lub żółtymi. Owoce czereśni pojawiają się na drzewach od maja do lipca. Wyróżniamy wiele odmian czereśni.
Jakie wartości odżywcze mają czereśnie?
Czereśnie zawierają pokaźne ilości witamin z grupy B, a szczególnie witaminę B5. Znajdziemy w nich również pewne ilości witamin C i A, które są silnymi przeciwutleniaczami. Owoce te są znakomitym źródłem flawonoidów, kwasów organicznych i błonnika pokarmowego.
Znajdziemy w nich ponadto duże ilości cennych dla zdrowia minerałów – jodu, potasu, a także magnezu.
W soczystych owocach obecny jest związek o nazwie cyjanidyna, który zaliczany jest do grupy antocyjanidynów. Cyjanidyna posiada działanie przeciwnowotworowe (jest znacznie silniejsza niż reservatrol), przeciwzapalne. Co więcej chroni ona naczynia krwionośne, a także zmniejsza prawdopodobieństwo otyłości i cukrzycy.
Jak czereśnie wpływają na zdrowie?
Jedzenie czereśni jest jak najbardziej wskazane, gdyż owoce te wykazują bardzo pozytywny wpływ na zdrowie. Wspierają one pracę serca, pomagają zmniejszać dolegliwości bólowe towarzyszące artretyzmowi.
Dzięki wysokiej zawartości jodu owoce te pomagają regulować pracę tarczycy. Mają również pozytywny wpływ na funkcjonowanie układu pokarmowego. Dzięki wysokiej zawartości przeciwutleniaczy mogą chronić przed przedwczesnym starzeniem się organizmu, a także chorobami nowotworowymi.
Owoce polecane są również osobom chorującym na cukrzycę, a także odchudzającym się.
Czereśnie na odchudzanie
Osoby odchudzające się mogą bez obaw sięgać po czereśnie. Owoce te są stosunkowo niskokaloryczne – w 100 g znajduje się około 60 kcal. Charakteryzują się one także wysoką zawartością wody i błonnika pokarmowego. Dodatkowo posiadają niski indeks glikemiczny (IG=22), co oznacza, że zawarty w nich cukier jest uwalniany do krwi powoli. Czereśnie dostarczają nam energii na długie godziny.
Zawarty w nich potas pomaga usunąć nadmiar wody z organizmu. Z kolei witaminy z grupy B i minerały wpływają pozytywnie na kondycję naszego układu nerwowego. Kiedy jesteśmy spokojniejsi, rzadziej mamy ochotę na słodkie przekąski.
Czereśnie na dnę moczanową
O czereśniach nie mogą zapominać osoby chorujące na dnę moczanową, reumatoidalne zapalenie stawów, czy artrozę. Zawarta w nich cyjanidyna działa przeciwbólowo, natomiast witamina B5 obniża stężenie kwasu moczowego. Czereśnie znakomicie oczyszczają nerki, dzięki czemu zapobiegają powstawaniu obrzęków.
Czereśnie – właściwości przeciwnowotworowe
Czereśnie to owoce, które znakomicie sprawdzają się w profilaktyce przeciwnowotworowej. Dzięki ogromnej zawartości przeciwutleniaczy są one w stanie wychwytywać, a następnie usuwać wolne rodniki z organizmu. Dodatkowo dzięki działaniu moczopędnemu pozwalają one oczyścić organizm z toksyn.
Czereśnie dla zdrowego serca
Dobroczynny wpływ czereśni na serce i cały układ krążenia jest możliwy dzięki wysokiej zawartości potasu, który pomaga między innymi regulować ciśnienie tętnicze. Dzięki kwercetynie owoce te zmniejszają przepuszczalność naczyń krwionośnych. Ich regularne spożywanie pozwala ponadto obniżyć poziom złego cholesterolu we krwi, a tym samym chroni przed miażdżycą. Warto dodać, że w czereśniach znajduje się również żelazo i wapń, które są również niezbędne do prawidłowej pracy układu sercowo-naczyniowego.
Popularne odmiany czereśni
Współcześnie możemy wyróżnić ponad tysiąc odmian czereśni. Największą popularnością w Polsce cieszą się:
Czereśnia Hedelfińska – jest to odmiana, która dojrzewa dość późno. Jej owoce są duże, jajowate, mogą osiągnąć nawet ponad 8 g wagi. Miąższ jest bardzo soczysty, a jednocześnie trudno oddziela się od pestki. Kolor skórki jest ciemny – mieni się odcieniami czerwieni, fioletu i brązu. Odmiana ta charakteryzuje się średnią odpornością na mróz.
Czereśnia Buttnera Czerwona (nazywa się ją niekiedy czereśnią poznańską) jest jedną z najstarszych odmian. Jest ona dobrze przystosowana do polskiego klimatu. Charakteryzuje się wysoką odpornością na mróz. Jej plony są zazwyczaj bardzo obfite. Owoce są dość duże, charakteryzują się nieregularnym kształtem. Ich kolor jest zazwyczaj jasnożółty, czasem są pokryte rumieńcem. Odmiana ta owocuje dość późno – pierwsze owoce pojawiają się pod koniec lipca. Są one jędrne, słodkie, dość twarde, dzięki czemu dobrze znoszą transport. Ich jedyną słabością jest fakt, że źle znoszą opady deszczu.
Czereśnia Regina pochodzi z Niemiec i nazywana jest królową czereśni. Jej owoce są duże (osiągają wagę nawet 10 g), a dodatkowo wykazują odporności na pękanie. Są również odporne na mróz i grzyby, mogą natomiast ulegać chorobom wirusowym. Kształt owoców może być kulisty, wydłużony lub sercowaty. Kolor jest ciemnoczerwony, może wpadać w brąz. Miąższ jest bardzo soczysty i słodki. Świetnie sprawdza się jako baza do produkcji różnego rodzaju przetworów.
Czereśnia ptasia Sam to odmiana typowo deserowa. Owocuje obficie w pierwszej połowie lipca. Owoce są dość duże, twarde, dobrze znoszą transport. Ich kolor jest ciemnoczerwony.
Czereśnia ptasia Lapins jest odmianą, która nie wymaga użycia zapylaczy. Charakteryzuje się ona bardzo wysoką odpornością na pękanie. Jest przy tym niebywale trwała – zachowuje świeżość nawet kilka dni po zerwaniu. Owoce dojrzewają w połowie lipca. Mogą przybierać różne kształty, a także kolory.
Czereśnia kolumnowa Sylvia cechuje się niewielkimi wymiarami, które pozwalają hodować ją nawet na tarasie. Owocowanie ma miejsce w połowie lipca. Owoce są duże – mogą ważyć nawet 10 g. Mają one kształt serca i wyraźne zagłębienie szypułkowe. Odmiana cechuje się średnią odpornością na mróz, może być długo przechowywana.
Czereśnia Kordia cieszy się dużym zainteresowaniem, gdyż jej wymagania są niewielkie. Jest to odmiana wydająca owoce późno. Plony są zazwyczaj bardzo obfite, a owoce duże. Mają one sercowaty kształt i czerwonobrązowy kolor. Owoce są odporne na pękanie, a ich miąższ jest słodki i soczysty.
Czereśnia Burlat to niewielkie drzewko, które może być z powodzeniem uprawiane w przydomowych ogródkach. Jest to odmiana, która owocuje wcześnie – owoce są zazwyczaj dojrzałe już w połowie czerwca. Są one duże, twarde, mają sercowaty kształt, a ich miąższ jest bardzo soczysty. Odmiana ta wykazuje dużą odporność na mróz, a także choroby bakteryjne.
Czereśnia Vega pochodzi z Kanady. Jej owoce są żółte z charakterystycznym rumieńcem. Jest to odmiana wcześnie owocująca, bardzo smaczna, jednak jej owoce mają skłonność do pękania. Czereśnia ta dobrze znosi niskie temperatury, jest ponadto odporna na wiele chorób atakujących drzewa owocowe.
Czereśnia Van to pochodząca z Kanady odmiana, która cechuje wysoka odporność na niskie temperatury. Owoce pojawiają się wcześnie – już pod koniec czerwca, a plony są bardzo obfite. Czereśnie posiadają ciemno-czerwoną skórkę z granatowym odcieniem. Miąższ jest twardy, czerwony i soczysty.
Czereśnia Summit to odmiana, którą ceni się za wysoką odporność na mrozy i mała podatność na choroby. Jej owoce są bardzo duże (osiągają nawet 11 g wagi). Ich miąższ jest jasny, skórka natomiast ciemnoczerwona. Owoce są twarde, słodkie z lekko winną nutą.
Czereśnia Rivan wyróżnia się na tle innych odmian bardzo wczesnym owocowaniem. Pierwsze owoce pojawiają się już pod koniec maja. Ich miąższ, jest średnio miękki, kwaskowaty. Czereśnie mają sercowaty kształt, a ich skórka jest koloru ciemnoczerwonego.
Uprawa czereśni
Jeżeli myślimy o uprawie czereśni w swoim ogrodzie – pierwszą kwestią, nad która powinniśmy się zastanowić jest to czy interesuje nas odmiana wcześnie, czy późno owocująca. Warto zdawać sobie sprawę, że poszczególne odmiany różnią się odpornością na niekorzystne warunki atmosferyczne, a także choroby drzew owocowych.
Problemem osób uprawiających czereśnie są robaki. Owoce te są bardzo często atakowane przez szkodnika – nasionnicę trześniówkę. Żeby uniknąć robaków można zdecydować się na opryski, ewentualnie zakup odmian wcześnie owocujących.
Musimy zdawać sobie sprawę z faktu, że smak czereśni będzie w dużej mierze uzależniony od warunków pogodowych. Owoce te najbardziej lubią klimat ciepły i suchy. Wówczas smakują najlepiej. Intensywne opady deszczu mogą spowodować pękanie owoców.
Czereśnia ma duże wymagania glebowe – dobrze czuje się w glebach przewiewnych, żyznych i ciepłych. Ziemię, w której będzie rosła czereśnia dobrze jest wzbogacić o węglan wapnia.
Stanowisko dla czereśni powinno być osłonięte od wiatru. Dobrze jest wybierać stanowiska nasłonecznione.
Do niewielkich ogródków wybieramy drzewa o podkładkach karłowych, gdyż zajmują one niewiele miejsca. Jednym z najważniejszych zabiegów pielęgnacyjnych jest przycinanie czereśni. Przycinanie ma na celu formowanie rozłożystej korony. Drzewko nie powinno być również zbyt wysokie, gdyż moglibyśmy mieć problemy ze zbiorem owoców.
Cięcie warto jest wykonać latem, już po zbiorze owoców.
W przypadku, kiedy jesteśmy właścicielami odmiany mało odpornej na pękanie, powinniśmy chronić ją przed opadami deszczu. Sposobem może być tu utworzenie nad drzewkiem foliowego daszka.
Pamiętajmy, że nie tylko my jesteśmy amatorami owoców czereśni. Naszymi konkurentami są ptaki. Warto zawczasu pomyśleć o sposobach na ich odstraszanie.
Na pierwsze zbiory czereśni można liczyć około dwa – trzy lata po zasadzeniu drzewka. Z czasem plony będą coraz bardziej obfite.
Ciekawostki na temat czereśni:
- Drewno pozyskiwane z drzewa czereśni jest bardzo często wykorzystywane do produkcji mebli.
- Niemyte czereśnie nadają się do przechowywania w lodówce nawet przez tydzień.
- Niedojrzałych owoców nie należy zrywać. W przeciwieństwie do niektórych owoców po zerwaniu z drzewa już nie dojrzeją.
- Najwięksi producenci czereśni to Turcja, Włochy, Hiszpania, USA i Iran.
- Owoce czereśni mogą przybierać barwę czerwoną, żółtą, a nawet czarną.
- Najgrubsza czereśnia w Polsce ma około 356 cm w obwodzie, a także 22 m wysokości. Rośnie ona w miejscowości o nazwie Myscowa.
- Czereśnie są narażone na wiele chorób drzew owocowych.
- Z czereśni wytwarza się likiery i syropy.
- Nazwa czereśnia wywodzi się od starożytnego miasta Creasus (obecnie znajduje się ono na terytorium Turcji).
