Cytryna – charakterystyka, wartości odżywcze, walory prozdrowotne, uprawa, zastosowania

0

Cytryna jest bezsprzecznie jednym z najpopularniejszych owoców. Jej intensywny kwaśny smak zna niemal każdy. Kojarzymy ją z wysoką zawartością witaminy C, choć w rzeczywistości nie jest ona jej najlepszym źródłem. Jakie wartości odżywcze posiada cytryna? W jaki sposób owoc ten wpływa na nasze zdrowie? Czy są jakieś przeciwwskazania do spożywania cytryn?

Co to jest cytryna?

Cytryna (nazywana także cytryną zwyczajną lub cytryną właściwą) jest to owoc rośliny (o tej samej nazwie) zaliczanej do rodziny rutowatych. Powstała ona najprawdopodobniej w wyniku skrzyżowania limy z cytronem. Cytryna zwyczajna jest drzewem, które może w sprzyjających warunkach osiągnąć nawet dziesięć metrów wysokości. Na pokrytych kolcami gałęziach wyrastają jajowato-lancetowate lśniące liście, które często osiągają do 15 centymetrów długości. Cytryna właściwa kwitnie niemal bez przerwy. Jej białe kwiaty wydzielają intensywną woń. Jej owocami są jadalne, bardzo kwaśne jagody. Zarówno ich skórka, jak i soczysty miąższ mają żółtą barwę. Drzewa cytrynowe zazwyczaj uprawiane są dla swoich owoców, które są źródłem cennych wartości odżywczych. Niekiedy traktuje się je jako rośliny ozdobne. Cytryna zwyczajna wywodzi się najprawdopodobniej z południowo-wschodniej części Chin, jednak obecnie nie występuje tam w stanie dzikim, ani w uprawie. Cytryna wykazuje największą spośród owoców cytrusowych wytrzymałość na niskie temperatury. Największe plantacje cytryn znajdują się współcześnie w takich krajach jak Stany Zjednoczone, Meksyk, Grecja, Hiszpania, Włochy, czy Brazylia.

Cytryna – wartości odżywcze

Cytryna zawiera witaminę C (w 100 g owocu znajduje się około 53 mg kwasu askorbinowego), jest ponadto źródłem witamin z grupy B, witaminy E. W składzie cytryn znajduje się błonnik, rutyna, karotenoidy, kwas cytrynowy, terpeny, olejki lotne, cytral, kumaryny, bioflawonoidy, minerały takie jak magnez, potas, żelazo, czy sód. Jednym z najważniejszych składników cytryny jest limonen – związek będący bardzo silnym przeciwutleniaczem (największe jego ilości znajdują się w skórce tego owocu).

Cytryna – wpływ na zdrowie

blank
Kwiat cytryny

Cytryna dzięki wysokiej zawartości przeciwutleniaczy wspomaga pracę układu immunologicznego. Obecne w niej antyoksydanty wychwytują i usuwają z organizmu wolne rodniki, przez co chronią nas nie tylko przed chorobami nowotworowymi, ale też przed przedwczesnym starzeniem się organizmu. Przeprowadzono badania laboratoryjne, które wykazały, że zawarte w cytrynie związki są szczególnie skuteczne w walce z nowotworami jamy ustnej, płuc, wątroby, piersi, skory, żołądka i okrężnicy, czy neuroblastomy (występuje przede wszystkim u dzieci).

Być może cytryna nie jest najlepszym źródłem witaminy C, jednak zawiera jej wystarczające ilości by zapobiegać szkorbutowi i chronić nas przed infekcjami (gdy jesteśmy przeziębieni powinniśmy spożywać większe ilości soku cytrynowego). Dodatkowo owoc ten może łagodzić dolegliwości związane z reumatoidalnym zapaleniem stawów.

Choć niektórym wydaje się, że cytryna przez swój kwaśny smak zakwasza nasz organizm, w rzeczywistości dzieje się zupełnie odwrotnie. Owoc ten posiada działanie alkalizujące. Dzięki niemu łatwiej jest zachować równowagę kwasowo-zasadową (co chroni przed wieloma poważnymi chorobami).

Za sprawą zawartości potasu cytryna jest w stanie regulować ciśnienie tętnicze. Ma ona również wpływ na naszą kondycję psychiczną – jest w stanie zmniejszyć stres i chronić przed stanami depresyjnymi. Jako, że posiada działanie moczopędne – pomaga usunąć toksyny z organizmu.

Picie wody z cytryną zalecane jest osobom chorującym na astmę. Sok z tego owocu zmniejsza wydzielanie śluzu, co bardzo ułatwia oddychanie. Zawarte w cytrynie związki mogą być pomocne w leczeniu niektórych chorób skóry.

Owoce cytryny posiadają działanie przeciwbakteryjne, przeciwbólowe i przeciwzapalne. Mogą służyć do odkażania ran. Codzienne picie wody z sokiem z cytryny chroni przed powstawaniem kamieni nerkowych. Może ona posłużyć także go płukania gardła – jest szczególnie pomocna w czasie infekcji.

Ze względu na niski indeks glikemiczny cytrynę mogą spożywać osoby chorujące na cukrzycę. Sok z cytryny pomaga oczyszczać wątrobę, a dodatkowo przyspiesza ruchy perystaltyczne jelit (ma więc bardzo korzystny wpływ na funkcjonowanie układu trawiennego).

W owocach cytryny zwyczajnej znajduje się związek o nazwie hesperydyna, który skutecznie łagodzi objawy alergii. Dzięki zawartości terpenów cytryny są pomocne w łagodzeniu takich dolegliwości jak zgaga, refluks, czy niestrawność.

Cytryna na odchudzanie

Jedzenie cytryn, a także picie wyciśniętego z nich soku poleca się osobom pragnącym zrzucić nadmiar kilogramów. Cytryna jest owocem niskokalorycznym – w 100 g znajduje się zaledwie 29 kcal. Sok z cytryny działa moczopędnie, co sprawia, że chroni nas przed typowymi dla osób z nadwagą obrzękami i cellulitem. Za sprawą wysokiej zawartości pektyn cytryna hamuje łaknienie.

Ważne na diecie jest także to, że cytryna znakomicie oczyszcza organizm z toksyn. Często to właśnie nagromadzone toksyny sprawiają, że nie możemy schudnąć, pomimo że ściśle przestrzegamy diety. Cytryna łagodzi również stres, co może być niezwykle istotne dla osób odchudzających się, które mają nawyk zajadania negatywnych emocji.

Zastosowanie cytryn w kuchni

blank
Drzewko cytrynowe w donicy

Cytryny to owoce, które znajdują szerokie zastosowanie w polskiej kuchni. Są tak popularne, że wiele osób nie wyobraża sobie bez nich gotowania. Zanim użyjemy cytryny w kuchni musimy wybrać odpowiedni okaz. Najlepsze będą owoce o cienkiej, gładkiej, błyszczącej i intensywnie żółtej skórce (gruba i pofałdowana skórka to znak, że cytryna zawiera mało soku). Cytryny można przechowywać w lodówce przez około sześć tygodni. Jeżeli jednak zależy nam, żeby miały jak najwięcej soku, przechowujmy je w temperaturze pokojowej (mogą zachować świeżość nawet przez dwa tygodnie).

Skórkę z cytryny, miąższ, a także sok dodaje się do surówek, sałatek, mięs, ryb, owoców morza. Cytryna dobrze komponuje się zarówno z potrawami słodkimi, jak i wytrawnymi. Soku z cytryny można również użyć do produkcji maślanki. Warto dodawać soku z cytryny do dań z awokado (dzięki temu owoc dłużej pozostanie świeży i zachować intensywny zielony kolor).

Przeciwwskazania do spożywania cytryn

Cytryny to owoce bezpieczne dla większości osób. Jedynym przeciwwskazaniem do ich spożywania jest alergia na owoce cytrusowe. Nie zaleca się również picia herbaty liściastej z cytryną. Jest to niebezpieczne, gdyż aluminium zawarte w herbacie w połączeniu z sokiem z cytryny przekształca się w cytrynian glinu, który jest bardzo niebezpieczny dla zdrowia. Ten problem można jednak łatwo rozwiązać. Wystarczy, że po zaparzeniu herbaty usuniemy z niej fusy i dopiero później dodamy soku z cytryny.

Cytryna – uprawa

Uprawa cytryn w Polsce nie jest popularna, gdyż rośliny te naturalnie żyją w innych warunkach klimatycznych. Część osób decyduje się jednak na ich uprawę w domowym zaciszu (cytrynę zwyczajną uprawia się w Polsce jako roślinę ozdobną). W naturalnych warunkach cytryna zwyczajna kwitnie i owocuje przez cały rok. W polskich warunkach największa ilość pąków kwiatowych pojawia się wiosną. Na owoce trzeba zazwyczaj poczekać około roku.

blankChoć cytryna zwyczajna uprawiana w donicach karłowacieje (osiąga najczęściej do metra wysokości) nie przeszkadza jej to w obfitym kwitnieniu i owocowaniu. Zaleca się, żeby donic z cytrynami nie ustawiać w sypialniach, gdyż intensywny zapach kwiatów może utrudniać zasypianie.

Cytrynie należy zapewnić stanowisko słoneczne. Najlepsza ziemia posiada kwaśne pH (od 5.5 do 6.5). Najlepszym rozwiązaniem przy uprawie cytryn jest kupienie specjalnej gotowej ziemi dla cytrusów. Cytryna powinna być umiarkowanie podlewana (gleba nie powinna być ani zbyt sucha, ani za mokra). Do tego celu najlepiej nadaje się woda miękka (jeżeli w naszym mieście woda jest twarda, podlewajmy drzewko cytrynowe wodą przefiltrowaną). Roślinę należy nawozić w okresie od marca do września (a jeśli owocuje – nawet do października). Najlepiej wybierać nawozy, które zawierają żelazo.

Jeżeli zleży nam, żeby nasze drzewko cytrynowe jak najszybciej dawało owoce, koniecznie kupmy sadzonkę pochodzącą od owocującej rośliny. Wprawdzie cytryny można wyhodować z nasion, jednak takie okazy zaczynają owocować dopiero po pięciu, a czasem nawet po dwudziestu latach.

Żeby nadać drzewku cytrynowemu pożądany kształt, można je przycinać. Cytryna właściwa wykazuje dość dobrą odporność na choroby i szkodniki (choć może zostać zaatakowana przez takie szkodniki jak misecznik cytrusowiec, przędziorek chmielowiec, czy wełnowiec cytrusowiec). Cytryna nie posiada odporności na mróz (w temperaturach dochodzących do zera stopni zaczyna ona zrzucać liście i owoce).  

Popularne odmiany cytryn to między innymi:

Corpaci – posiadająca żółte owoce z żółtym miąższem. Pochodzi ona z 1968 roku.

Genoa – owoce żółte posiadające żółty miąższ. Została wyhodowana w 1914 roku.

Italian Pink – odmiana posiadające żółte owoce z różowym miąższem. Nie znamy jej pochodzenia.

Villafranca – ma żółte owoce zawierające żółty miąższ. Została wyhodowana w dziewiętnastym wieku.

Arancino – to odmiana z żółtymi owocami, w których wnętrzu znajduje się żółty miąższ. Pochodzi z 1962 roku.

Berna – charakteryzuje się żółtymi owocami i żółtym miąższem. Pochodzi z 1965 roku.

Cytryna – czy wiesz, że:

– Gwałtowny wzrost popularności cytryn miał miejsce w osiemnastym wieku, kiedy to odkryto, że chroni ona marynarzy przed szkorbutem. Każdy marynarz floty angielskiej musiał codziennie obowiązkowo wypić codzienną porcję soku z cytryny.

– Każdego roku (pod koniec zimy) w miejscowości Mentona we Francji organizowane jest święto cytryny.

– Największa cytryna została wyhodowana w 2003 roku przez Aharona Shemoela z Izraela – potężny okaz ważył 5,26 kilograma.

– Sok z cytryny (wymieszany z wodą) idealnie nadaje się do odplamiania (ma ona działanie wybielające, a dodatkowo nadaje tkaninom przyjemny, świeży zapach).

– Dzięki wysokiej zawartości kwasu cytrynowego sok z cytryny szybko usuwa nieświeży oddech.

– Cytryna pomaga wybielić płytkę paznokci.

– Jeżeli chcemy, żeby przekrojone awokado pozostało dłużej świeże i zachowało swój piękny zielony kolor – posmarujmy je sokiem z cytryny.

– Cytryna jest naturalnym środkiem dezynfekującym.

– Charakterystyczny zapach z cytryny znakomicie odstrasza insekty (między innymi mrówki, karaluchy, czy pchły).

– Pierwsze informacje o cytrynowej lemoniadzie pochodzą ze starożytnego Egiptu.

– Na kontynent amerykański cytryny sprowadził Krzysztof Kolumb.

– Cytrynę łatwo jest skrzyżować z innymi cytrusami (przykładem może być tu cytryna skierniewicka).

4.8/10 - (5 votes)
reklama

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Please enter your comment!
Please enter your name here