Cynk pełni w ludzkim organizmie więcej funkcji niż większość z nas zdaje sobie sprawę. Jest nie tylko cennym składnikiem kosmetyków przeznaczonych do pielęgnacji skóry trądzikowej. Wspiera on odporność, ma pozytywny wpływ na potencję, a także funkcjonowanie układu immunologicznego. W czym jeszcze pomoże nam cynk? Jakie są efekty jego niedoborów? Czy cynk można przedawkować? Jakie są najlepsze źródła tego pierwiastka w żywności?
Czym jest cynk?
Mianem cynku określamy pierwiastek chemiczny, metal przejściowy, który zaliczany jest do grupy cynkowców. O tym, że cynk jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania ludzkiego organizmu przekonaliśmy się dopiero w 1957 roku. Jest on składnikiem około osiemdziesięciu enzymów, które biorą udział w rozmaitych procesach w naszym organizmie. Pierwiastek ten wspiera funkcjonowanie układu immunologicznego, przyspiesza gojenie się ran, jest potrzebny do mineralizacji kości. Jest współodpowiedzialny między innymi za prawidłowe stężenie cholesterolu i witaminy A. Ma wpływ na płodność, gdyż zwiększa produkcję plemników. Przyczynia się także do regulacji ciśnienia krwi i prawidłowej pracy serca. Trudny do przecenienia jest wpływ cynku na skórę – jest szczególnie pomocny w pielęgnacji cery trądzikowej. Pierwiastek umożliwia usuwanie z organizmu metali ciężkich. Zarówno przedawkowanie, jak i niedobory cynku wiążą się z negatywnymi konsekwencjami zdrowotnymi. Cynk jest obecny w wielu produktach spożywczych, dlatego stosowanie dobrze zbilansowanej diety praktycznie chroni przed wystąpieniem niedoborów.
Jakie właściwości ma cynk?
Cynk spełnia w ludzkim organizmie wiele ważnych funkcji, dlatego jest nam niezbędny dla zachowania zdrowia. Posiada on silne działanie antyoksydacyjne – chroni komórki przed niszczącym działaniem wolnych rodników, dzięki czemu zmniejsza ryzyko zachorowania na choroby nowotworowe. Jest również w stanie spowolnić procesy starzenia się organizmu.
Pierwiastek ten skutecznie wspiera pracę układu immunologicznego. Kiedy w naszej diecie nie brakuje cynku, rzadziej zapadamy na infekcje. Chroni on przed wieloma chorobami – zarówno grypą i przeziębieniem, jak i schorzeniami o podłożu autoimmunologicznym.
Trudne do przecenienia jest oddziaływanie cynku na układ płciowy – wpływa on korzystnie na płodność, gdyż zwiększa produkcję plemników. Dodatkowo pobudza pracę prostaty i zapobiega jej chorobom. Reguluje również miesiączkowanie.
Cynk jest bardzo istotny dla sprawnego funkcjonowania układu nerwowego. Poprawia pamięć i koncentrację, sprawność intelektualną, może zapobiegać także demencji. Współcześnie wykorzystuje się cynk w leczeniu schizofrenii i depresji.
Cynk ma pozytywny wpływ na skórę – przyspiesza gojenie się ran, jest pomocny w leczeniu różnych odmian trądziku. Jest skuteczny także w łączeniu łuszczycy, czy poparzeń. Jest bardzo chętnie wykorzystywany w branży kosmetycznej, ponieważ nie tylko korzystnie wpływa na skórę, ale poprawia także stan włosów i paznokci.
Regularne spożywanie produktów bogatych w cynk jest niezwykle ważne dla naszego wzroku. Przeciwdziała on takim schorzeniom jak zwyrodnienie plamki żółtej, czy zapalenie spojówek.
To cynk sprawia, że jesteśmy w stanie odczuwać smaki i zapachy. Co więcej redukuje on uczucie dzwonienia w uszach. Pierwiastek ten uczestniczy w syntezie tłuszczów, węglowodanów i białek, pobudza pracę grasicy i trzustki. Łagodzi również objawy choroby wrzodowej, zapalenia jelit, hemoroidów. Może chronić przed osteoporozą.
Skutki niedoboru cynku
Niedobór cynku jest charakterystyczny dla osób, które zmagają się z chorobami układu pokarmowego, kobiet ciężarnych, osób intensywnie uprawiających sport. Braki tego pierwiastka obserwuje się u ludzi nadużywających alkoholu, spożywających duże ilości cukru, otrębów, a także produktów zawierających spore ilości żelaza i miedzi. Na niedobory cynku często cierpią także osoby stosujące dietę wegańską i wegetariańską, chorzy na mukowiscydozę, osoby zmagające się z alergiami pokarmowymi, czy przewlekłymi biegunkami.
Warto zdawać sobie sprawę, że niedobory tego pierwiastka nie należą do rzadkości. Może na nie cierpieć nawet siedemnaście procent społeczeństwa – dotyczy do zarówno krajów nisko, jak i wysoko rozwiniętych.
Kiedy w naszym organizmie brakuje cynku możemy odczuwać suchość w ustach, nie mamy apetytu, nasza tolerancja na alkohol jest bardzo słaba. Możemy czuć się stale zmęczeni, mieć problemy z libido, często zapadać na różnego rodzaju infekcje, gdyż w sytuacji niedoboru cynku nasz układ odpornościowy nie pracuje sprawnie.
Inne charakterystyczne objawy niedoborów to utrata smaku i węchu, problemy ze skórą, nadmierne wypadanie i osłabienie włosów, kruche i łamliwe paznokcie.
Osoby z niedoborami cynku mają problemy z pamięcią i koncentracją. Długotrwały niedobór tego pierwiastka może przyczynić się do rozwoju choroby Alzheimera, doprowadzić do przedwczesnego porodu, powikłań przy porodzie, niskiej masy urodzeniowej dziecka.
Czym grozi przedawkowanie cynku?
Przedawkowanie cynku nam nie grozi nawet jeżeli podstawą naszej diety będą produkty bogate w ten pierwiastek. Do jego nadmiaru może dojść jedynie na skutek nierozważnej suplementacji. Pierwsze objawy przedawkowania do najczęściej biegunki, nudności i wymioty, utrata apetytu, a niekiedy również wysoka gorączka i dreszcze.
Jeżeli będziemy regularnie dostarczać naszemu organizmowi zbyt wysokich dawek tego pierwiastka musimy się liczyć z problemami z pamięcią, zaburzeniami słuchu, obniżeniem poziomu dobrego cholesterolu we krwi, nadmierną potliwością, osłabieniem odporności.
Źródła cynku
Znaczne ilości cynku znajdziemy zarówno w produktach pochodzenia zwierzęcego, jak i roślinnego. Jest on obecny w mięsie – a szczególnie w wątrobie cielęcej, kakao, pestkach dyni, jajach kurzych, owocach morza, warzywach takich jak pomidory, pietruszka, strączki, kapusta, czy sałata. Pewne ilości cynku zawierają także grzyby – boczniaki, kurki, pieczarki, shiitake. Jest on obecny w żółtych serach, migdałach, kaszy gryczanej, płatkach owsianych, nasionach słonecznika.
Minimalne dzienne spożycie cynku to 5 mg. Zaleca się nawet dawki do 20 mg, a to ze względu na fakt, że pierwiastek ten wchłania się z przewodu pokarmowego w 10 do 40%.
