Cukrzyca typu I występuje u dzieci częściej niż nam się wydaje. Choć dzieci zmagającym się z tym schorzeniem jest całe mnóstwo, bardzo często brakuje nam wiedzy na jego temat, co może przyczyniać się do powstawania uprzedzeń. Powinniśmy mieć świadomość, że cukrzyca typu I to choroba, która obciąża psychikę dziecka. Z tego względu warto dowiedzieć się o niej jak najwięcej, żeby móc pomagać najmłodszym.
Czym jest cukrzyca typu I?
Mianem cukrzycy typu I określamy chorobę metaboliczną, której charakterystyczną cechą jest wysoki hiperglikemia. Zbyt wysoki poziom cukru we krwi może być spowodowany problemami z wydzielaniem, a także działaniem insuliny. Chory odczuwa wzmożone pragnienie, często oddaje mocz, a także chudnie pomimo braku jakichkolwiek zmian w diecie. Cukrzyca u ogromnej większości dzieci w naszym kraju spowodowana jest czynnikami genetycznymi, ewentualnie autoimmunologicznymi. Osoby, u których stwierdza się cukrzycę typu I będą musiały zmagać się z tą chorobą przez całe życie (zgodnie z aktualnym stanem wiedzy medycznej). Do tej pory nie wynaleziono sposobu na jej wyleczenie. Współcześnie stosowane metody leczenia pozwalają choremu na prowadzenie względnie normalnego trybu życia. Cukrzyca nie jest chorobą zakaźną. W żaden sposób nie można się nią zarazić. Leczenie polega przede wszystkim na podawaniu insuliny, ogromną rolę odgrywa również właściwa dieta i zaplanowana aktywność fizyczna.
Jak cukrzyca typu I wpływa na życie dziecka?
Choroba taka jak cukrzyca typu I może niekiedy wymagać hospitalizacji, przez co dziecko jest zmuszone opuszczać zajęcia szkolne. Wymaga to nadrabiania zaległości.
Dziecko chorujące na cukrzycę typu I jest narażone na wahania glukozy we krwi (mogą się one zdarzyć nawet wówczas, kiedy leczenie jest przeprowadzane właściwie). Wahania glukozy mogą spowodować problemy z koncentracją, a także pogorszenie samopoczucia, co przekłada się na wyniki w szkole.
Dzieci w wielu szkolnym chorujące na cukrzycę typu I zazwyczaj same wstrzykują sobie insulinę. Oczywistym jest, że nie mogą się one odżywiać tak jak większość zdrowych rówieśników. Odpowiednia dieta jest w leczeniu tej choroby trudna do przecenienia. Całkowicie wykluczona jest żywność wysoko przetworzona, dania typu fast food, słodycze i inne przekąski, które serwowane są w sklepikach szkolnych. Ważna jest zarówno jakość, jak i ilość, czy częstotliwość spożywanych posiłków.
Dzieci z cukrzycą typu I powinny być aktywne fizycznie. Ćwiczenia powinny być jednak dla takiego dziecka dobrane indywidualnie. Kontrola wysiłku jest bardzo istotna, gdyż u chorego dziecka wiąże się on z pewnym ryzykiem. Uprawianie sportu może skutkować hipoglikemią, czyli niedocukrzeniem, co może być niebezpieczne. Z tego względu podczas wykonywania ćwiczeń fizycznych dziecko powinno mieć zawsze pod ręką glukometr. Dobrze jest też, żeby ćwiczyło w towarzystwie kolegi lub koleżanki, którzy wiedzą jak postępować w przypadku niedocukrzenia.
Dziecko chore na cukrzycę typu I musi szybko nauczyć się samokontroli (konieczne jest zapisywanie w dzienniczku wyników pomiaru krwi).
Bardzo istotne jest, żeby uczeń cierpiący na cukrzycę miał w szkole miejsce pozwalające na spokojne i dyskretne wykonanie wszystkich badań krwi, a także wstrzyknięcie insuliny. Brak takiego miejsca może powodować silny dyskomfort psychiczny.
Wskazane jest, żeby dziecko z cukrzycą typu I zdawało egzaminy na specjalnych zasadach. W ich trakcie może się źle poczuć (sytuacje stresowe mogą nasilić objawy cukrzycy), co sprawi, że jego szanse na pozytywny wynik będą niższe niż u zdrowych rówieśników. Warto, żeby rodzice postarali się o stosowne zaświadczenie od diabetologa.
Szczególną ostrożność należy zachować podczas zajęć wf na basenie. Należy zdawać sobie sprawę, że dla dziecka chorującego na cukrzycę typu I, uczestniczenie w tych samych zajęciach, co rówieśnicy jest bardzo ważne. Jest to dla niego dowód, że może funkcjonować normalnie. W żadnym wypadku nie powinno się mu tego odmawiać.
W przypadku wycieczki szkolnej opieka nad dzieckiem z cukrzycą zostaje przekazana nauczycielom. Niekiedy możliwe jest uczestnictwo rodziców w tego typu wyjazdach. Dla bezpieczeństwa dziecka niezmiernie ważna jest dobra współpraca pomiędzy rodzicami a personelem szkoły.
Jak cukrzyca typu I wpływa na psychikę dziecka?
Cukrzyca typu I (przynajmniej na początku) może powodować wiele trudnych sytuacji. Choroba ta ma wpływ na psychikę każdego człowieka, a szczególnie na psychikę i rozwój małego dziecka. Charakterystyczne dla dzieci z cukrzycą typu I są różnego rodzaju zaburzenia lękowe. Mają one tendencje do wycofywania się, a niekiedy również do zachowań agresywnych.
Dzieci i młodzież cierpiące na cukrzycę bardzo często mają zaniżoną samoocenę. Przez chorobę czują się one inne, gorsze od swoich rówieśników. W wielu wypadkach kształtuje się u nich uczucie zależności od otoczenia.
Część dzieci może mieć tendencje do obwiniania siebie o pojawienie się choroby. Może im się wydawać, że zachorowały, gdyż jadły zbyt dużo słodyczy.
Ze względu na specyfikę choroby kontakty dziecka z rówieśnikami są w pewnym stopniu ograniczone, co może negatywnie przekładać się na jego funkcjonowanie.
Chore dziecko jest traktowane inaczej niż jego rówieśnicy i szybko to zauważa. Jego choroba ma zazwyczaj wpływ na życie zawodowe rodziców. Często są oni zmuszeni ograniczyć pracę, żeby opiekować się chorą pociechą. To może rodzić w dziecku wyrzuty sumienia i poczucie winy, zwłaszcza jeżeli rodzicom zdarzyło się wypomnieć mu, że z jego powodu musieli z czegoś zrezygnować.
Ścisłe przestrzeganie diety, a także konieczność codziennego wstrzykiwania insuliny może także być bardzo obciążające dla psychiki młodego człowieka. Ciągłe restrykcje, a także świadomość, że choroba jest nieuleczalna i będzie towarzyszyć mu całe życie, mogą wywołać silny niepokój.
Dzieci z cukrzycą typu I są często impulsywne, mają skłonności neurotyczne. W wielu wypadkach także ich reakcje są nieadekwatne do sytuacji. Bardzo dużym problemem jest brak poczucia bezpieczeństwa, który odbija się w innych sferach życia.
Choroba taka jak cukrzyca typu I może zaważyć na relacjach dziecka z innymi ludźmi. Często nie są one partnerskie. Dziecko czuje się inne, gorsze, nie jest w stanie nawiązać trwałych relacji z innymi osobami. Często problemem są także nadopiekuńczy rodzice, którzy w obawie o chore dziecko bardzo ograniczają jego samodzielność. Ma to bardzo negatywny wpływ na jego rozwój.
Cukrzyca typu I a osobowość
Choroba taka jak cukrzyca typu I ma ogromny wpływ na budowanie tożsamości młodego człowieka. W wielu wypadkach takie dzieci szybciej dorastają, cechuje je dojrzałość psychiczna. Są one odpowiedzialne, sumienne, wytrwałe i empatyczne.
Część dzieci odbiega chorobę jako coś niszczącego, destrukcyjnego. Zazwyczaj przyjmują one bierną postawę. Zakazów związanych z cukrzycą jest tak wiele, że młody człowiek przestaje robić cokolwiek. Zaczyna izolować się od świata zewnętrznego, czuje się bezradny, nie ma poczucia sprawczości.
Inną postawą jest potraktowanie cukrzycy jako wyzwania. Dzieci, które stawiają sprawę w ten sposób zaczynają walczyć, są aktywne. Akceptują chorobę i podejmują kroki zmierzające do poprawy jakości swojego życia. Wiara we własne możliwości sprawia przy okazji, że dziecko lepiej radzi sobie w relacjach społecznych.
Możliwe jest również postrzeganie cukrzycy jako wybawienia. Chory zaczyna wykorzystywać swoją chorobę. Staje się ona dla niego wymówką. Przez nią nie może być traktowany na równi z rówieśnikami, nie może sprostać stawianym mu oczekiwaniom, co jest mu na rękę. Dziecko z cukrzycą typu I wchodzi w rolę ofiary, nie stara się rozwiązywać problemów, a choroba jest jego wymówką.
Warto zdawać sobie sprawę, że rodzina ma ogromny wpływ na to jak dziecko postrzega swoją chorobę. Najbliższe środowisko może mu bardzo pomóc, ale również zaszkodzić. Jeżeli mamy problemy z dzieckiem cierpiącym na cukrzycę typu I, warto jest skorzystać usług psychologa. Pamiętajmy jednak, że pomoc nie jest potrzebna jedynie samemu dziecku, ale też całej jego rodzinie.