Brzoskwinie to bardzo smaczne, soczyste i popularne owoce. Kochamy je za walory smakowe i nie zawsze zdajemy sobie sprawę, że dodatkowo są one wyjątkowo zdrowe. Jakie wartości odżywcze mają brzoskwinie? W leczeniu jakich dolegliwości owoce te mogą być pomocne? Czy istnieją jakieś przeciwwskazania do spożywania brzoskwiń?
Czym jest brzoskwinia?
Mianem brzoskwini zwyczajnej (inna nazwa to brzoskwinia właściwa) określamy gatunek drzewa, które zaliczane jest do rodziny różowatych (brzoskwiniami nazywamy także jego owoce). Brzoskwinia zwyczajna może osiągnąć do sześciu metrów wysokości. Drzewo żyje około trzydziestu lat. Jego kora jest podłużnie spękana, ma kolor ciemno-brunatno-szary, a u dołu jest niemal czarna. Błyszczące liście są lancetowate, faliście ząbkowane. Różowe kwiaty pojawiają się w kwietniu, jeszcze zanim rozwiną się liście. Owoce dojrzewają od lipca do października. Są to pestkowce o masie do 200 g, charakterystycznym zapachu, które pokrywa omszona skórka. Zazwyczaj są one żółte z czerwonym rumieńcem (ich miąższ jest żółty). Brzoskwinia zwyczajna wywodzi się z północno-wschodnich i środkowych Chin. Współcześnie jest tylko i wyłącznie rośliną uprawną. Nie spotkamy już dziko rosnących brzoskwiń. Brzoskwinie znajdują zastosowanie w lecznictwie, są polecane również podczas odchudzania. W Polsce brzoskwinie są jednymi z najpopularniejszych owoców sezonowych.
Brzoskwinia – wartości odżywcze
Brzoskwinie niemal w dziewięćdziesięciu procentach składają się z wody. W ich składzie znajdziemy spore ilości błonnika.
W brzoskwiniach znajdują się całkiem spore ilości witamin z grupy B, witaminy A, C i E. Są one źródłem takich minerałów jak potas, selen, bor, wapń, żelazo, magnez. Owoce te dostarczają związków fenolowych (które wykazują między innymi działanie przeciwnowotworowe), a także karotenoidów (szczególne beta-karotenu).
Wartościowe są również pestki brzoskwini, które zawierają duże ilości zdrowych kwasów tłuszczowych. W ich składzie znajduje się między innymi kwas oleinowy, linolowy, stearynowy i palmitynowy.
Brzoskwinie warto jeść ze skórką pod którą znajduje się duża ilość prozdrowotnych substancji. Skórka tych owoców jest lekkostrawna i nie powoduje dolegliwości trawiennych.
Brzoskwinie – wpływ na zdrowie
Brzoskwinie to owoce o wielu prozdrowotnych właściwościach. Jako, że w większości składają się one z wody – doskonale nawadniają one organizm (warto pamiętać o nich w upalne dni). Owoce te charakteryzują się działaniem moczopędnym, dlatego mogą mieć działanie terapeutyczne w przypadku schorzeń nerek i pęcherza moczowego. Ponadto pomagają w oczyszczaniu organizmu z toksyn.
Owoce te zawierają spore ilości błonnika, dlatego regulują funkcjonowanie układu trawiennego (mogą zapobiegać wzdęciom). Są one w stanie zwiększać produkcję czerwonych krwinek, dlatego chronią przed anemią.
Niski indeks glikemiczny sprawia, że brzoskwinie zalecane są osobom chorującym na cukrzycę lub zagrożonym tą chorobą. Dzięki obecności boru owoce te podnoszą poziom estrogenów w organizmie, co z kolei zapobiega osteoporozie.
Dzięki obecności karotenoidów, a także witamin i minerałów regularne spożywanie brzoskwiń może poprawiać kondycję skóry, a także oczu.
Amerykańscy naukowcy udowodnili, że zawarte w brzoskwiniach fenole wykazują działanie przeciwnowotworowe – są skuteczne między innymi w walce z nowotworem piersi. Po brzoskwinie mogą sięgać również osoby zmagające się z nadciśnieniem i wysokim poziomem złego cholesterolu.
Soczyste brzoskwinie wydają się owocami idealnymi dla kobiet w ciąży. Dostarczają one kwasu foliowego (który jest niezbędny do prawidłowego rozwoju płodu), a także chronią przed dolegliwościami układu trawiennego, które są powszechnym problemem kobiet spodziewających się dziecka.
Brzoskwinie mogą być pomocne w łagodzeniu objawów związanych z menopauzą.
Jako, że brzoskwinie są źródłem witamin z grupy B, a także minerałów takich jak na przykład magnez, potas, czy wapń, będą wspierały pracę układu nerwowego. Ich jedzenie poprawia nam humor, a dodatkowo zmniejsza stres i ułatwia zasypianie. Owoce te są polecane uczniom, studentom i osobom pracującym umysłowo, gdyż poprawiają pamięć i koncentrację.
Brzoskwinie na odchudzanie
Brzoskwinie znajdują się na liście produktów, o których warto pamiętać na diecie redukcyjnej. Choć są one bardzo słodkie, w rzeczywistości zaliczamy je do produktów niskokalorycznych. 100 g tych owoców zawiera jedynie 39 kcal. Dodatkowo brzoskwinie zawierają błonnik, który daje sytość i reguluje pracę przewodu pokarmowego (dzięki nim można uniknąć takich problemów jak zaparcia czy wzdęcia).
Osoby z nadwagą i otyłością często mają problem z zatrzymaniem się wody w organizmie. Efektem są obrzęki i nieestetyczny cellulit wodny. Sprawiają one, że i tak już otyła osoba wygląda na jeszcze potężniejszą. Brzoskwinie pomagają rozwiązać ten problem. Działają one moczopędnie, a dodatkowo pomagają oczyszczać organizm z toksyn, dzięki czemu ułatwiają pozbycie się obrzęków. Dzięki nim osoba odchudzająca czuje się lekka i pełna energii.
Warto podkreślić, że w odchudzaniu liczy się także to jak brzoskwinie wpływają na układ nerwowy. Pozornie sprawy te wydają się niezwiązane, jednak warto zdać sobie sprawę, że ogromna ilość osób otyłych objada się pod wpływem negatywnych emocji. Kiedy czują się zestresowane i zdołowane, starają się poprawić swój humor jedzeniem (w efekcie jednak ich problemy pogłębiają się). Brzoskwinie mogą ustabilizować nastrój, i w rezultacie zmniejszyć ochotę na wysokokaloryczne przekąski.
Brzoskwinie z powodzeniem zastąpią nam na diecie słodycze. Wielu ludzi odchudzających się najbardziej cierpi z powodu konieczności odstawienia słodyczy. Aromatyczne, soczyste i słodkie brzoskwinie smakują lepiej niż najlepsze cukierki owocowe (nie powodują przy tym efektów ubocznych).
Olej z pestek brzoskwiń
Olej z pestek brzoskwini to bardzo ciekawy produkt, który od dawna wykorzystywany jest w kosmetyce. Charakteryzuje się on przyjemnym, migdałowym zapachem, rzadką konsystencją i jasno-żółtym kolorem. W jego składzie znajdziemy kwas oleinowy, kwas linolowy, a także kwasy palmitynowy i stearynowy. Olej ten jest źródłem witamin A i E, które są bardzo silnymi przeciwutleniaczami.
Produkt ten przeznaczony jest do pielęgnacji skóry w każdym wieku. Jednocześnie największe korzyści z jego stosowania odczuje skóra dojrzała. Olejek z pestek brzoskwiń doskonale nawilża, natłuszcza i regeneruje skórę. Wykazuje on właściwości zmiękczające i ujędrniające.
Regularne stosowanie tego oleju może zmniejszyć widoczność zmarszczek, a także zredukować przebarwienia.
Oleju z pestek brzoskwiń warto jest używać do pielęgnacji skóry twarzy – aplikujemy go bezpośrednio na skórę (pamiętajmy, żeby omijać okolice oczu) lub dodajemy do stosowanych na co dzień kosmetyków pielęgnacyjnych celem wzmocnienia ich działania. Sprawdzi się on także do masażu i do kąpieli (do wanny wypełnionej w jednej trzeciej wodą dodajemy dziesięciu kropli oleju z pestek brzoskwiń).
Pamiętajmy, że pozyskiwany z pestek brzoskwiń olej przeznaczony jest tylko i wyłącznie do użytku zewnętrznego (nie należy go pić).
Odmiany brzoskwiń
Znamy wiele odmian brzoskwiń. Zazwyczaj dzieli się je na omszone brzoskwinie właściwe, tak zwane twardki (które wykorzystuje się w przemyśle), czy nektaryny z gładką skórką. Osoby, które myślą o uprawie brzoskwiń przy wyborze odmiany powinny kierować się takimi kryteriami jak odporność rośliny na przymrozki (w klimacie umiarkowanym lepiej jest zrezygnować z odmian wczesnych), przeznaczenie, czy plenność (jeżeli uprawiamy brzoskwinie dla przemysłu – im większa plenność tym lepiej). W Polsce najpopularniejsze odmiany brzoskwiń to:
– Soczysta, która daje obfite i regularne plony, charakteryzuje się wysoką odpornością na mróz. Jej owoce są natomiast smaczne i atrakcyjne wizualnie. Ich miąższ jest zielonkawy i soczysty.
– Harbinger to wczesna odmiana, która daje małe i średniej wielkości owoce o nieregularnym kształcie. Pokryte są one pomarańczową skórką, a ich miąższ jest bardzo smaczny i soczysty.
– Reliance to odmiana, które jest w stanie wytrzymać nawet temperatury sięgające trzydziestu stopni poniżej zera. Owoce są nieregularne, pokryte jasno-zieloną skórką z czerwonym rumieńcem. Zazwyczaj są one średniej wielkości. Ich kształt jest kulisty, nieregularny.
– Redheaven jest odmianą dającą owoce duże, o regularnym kształcie. Ich skórka jest pomarańczowa z bardzo wyrazistym, czerwonym rumieńcem. Nie są one za słodkie, ale soczyste i przez większość osób określane jako bardzo smaczne (w przeciwieństwie do innych odmian mają one kwaskowaty posmak). Idealnie nadają się na przetwory i do jedzenia na surowo.
– Royalvee jest odmianą posiadającą owalne owoce o regularnym kształcie, które uważa się za bardzo smaczne. Zazwyczaj są one średniej wielkości. Skórka ma jasno-pomarańczowy kolor z czerwonym rumieńcem, a miąższ jest intensywnie żółty (w większości wypadków dość dobrze oddziela się on od pestki). Odmiana ta nadaje się do przygotowywania deserów i przetworów.
Wszystkie odmiany brzoskwiń charakteryzują się podobnymi walorami odżywczymi.
Przeciwwskazania do spożywania brzoskwiń
Należy jeść tylko dojrzałe brzoskwinie. Niedojrzały miąższ wykazuje właściwości przeczyszczające. Owoce brzoskwiń są bezpieczne dla większości osób – w tym również dzieci, kobiet w ciąży i kobiet karmiących piersią. Jednocześnie pamiętajmy, ze mowa tylko o świeżych owocach. Suszone brzoskwinie (bardzo popularne w Stanach Zjednoczonych) zawierają duże ilości cukru i mają wysoki indeks glikemiczny, przez co nie mogą być spożywane przez osoby chorujące na cukrzycę.
Przeciwwskazaniem do spożywania brzoskwiń może być alergia na te owoce.
Zastosowanie brzoskwiń w kuchni
Brzoskwinie znajdują szerokie zastosowanie w kuchni. Warto sięgać po nie szczególnie latem, kiedy mamy dostęp do najzdrowszych owoców sezonowych. Brzoskwinie warto jeść na surowo (razem ze skórką), a także przygotowywać z nich przetwory (na przykład dżemy i konfitury). Do przygotowania przetworów najlepiej sprawdzą się odmiany charakteryzujące się zwartym miąższem. Owoców tych można dodawać do ciast, a także do porannej owsianki. Brzoskwinie znakomicie komponują się z deserami (na przykład lodami i bitą śmietaną). Warto przygotowywać z nich galaretki, kompoty i syropy.
Do mrożenia i suszenia sprawdzą się tylko nektarynki (odmiany z gładką skórką).
Brzoskwinie to owoce, które nie nadają się do długiego przechowywania (bardzo szybko dojrzewają i przejrzewają). W transporcie są bardzo podatne na odgniecenia i obicia. W lodówce można przechowywać je do pięciu dni, natomiast w temperaturze około zera stopni nawet przez cztery tygodnie (warto zadbać, by w miejscu przechowywania tych owoców powietrze było wilgotne, gdyż mają one tendencje do szybkiego wysychania).
Brzoskwinie – uprawa
Osoby zainteresowane uprawą brzoskwiń muszą zdawać sobie sprawę, że rośliny te mają spore wymagania. Pamiętajmy, że pochodzą one z Chin, gdzie warunki klimatyczne są zdecydowanie bardziej sprzyjające niż w Polsce. Przede wszystkim potrzebują one ciepłego, osłoniętego od wiatru stanowiska (w takich warunkach drzewa dają najbardziej obfite plony). Odpowiednie do uprawy brzoskwiń są gleby niezbyt ciężkie, o pH od 6 do 6.5, przepuszczalne. Wybór stanowiska jest bardzo ważny, gdyż nieodpowiednia gleba może sprawić, że drzewa zaczną chorować i nie wydadzą owoców.
W polskich warunkach najlepiej sprawdzą się odmiany wykazujące największą odporność na mróz.
Brzoskwinie wymagają corocznego nawożenia (warto wybierać mieszanki o podwyższonej zawartości potasu i azotu).
Cięcie jest jednym z najważniejszych zabiegów pielęgnacyjnych brzoskwiń (warto je przeprowadzić, gdy temperatury już wzrosną, gdyż w chłodne dni uszkodzenia goją się znacznie dłużej). Bardzo ważne jest silne skracanie gałęzi i pędów. Stanowisko, na którym rosną drzewa brzoskwiniowe powinno być regularnie odchwaszczane.
W czasie upałów warto jest brzoskwinię podlewać, jednak w pozostałe dni nie jest to konieczne.
Do najpopularniejszych chorób tej rośliny zaliczamy kędzierzawość liści (zwalcza się ją przy użyciu chemicznych środków grzybobójczych).
Czy wiesz, że:
– Wiemy, że drzewa brzoskwiniowe były uprawiane w Chinach co najmniej cztery tysiące lat temu.
– Do starożytnej Grecji brzoskwinia dotarła w trzechsetnym roku przed naszą erą (prawdopodobnie przez Persję).
– Niektóre odmiany brzoskwiń uprawiane są jako drzewka ozdobne (Alba Plena, Klara Meyer, Magnifica, czy Versicolor).
– Do produkcji dżemów, konfitur i przecierów owocowych najlepiej sprawdzą się takie odmiany brzoskwiń jak: roy-alvee, Harken, Vedette i Halehaven.
– W Japonii pestki brzoskwiń były wykorzystywane kiedyś do polerowania drewna.
– Drzewo brzoskwiniowe i jego owoce otaczane były w starożytnych Chinach wyjątkową czcią.
– Brzoskwinie są stanowymi owocami Kalifornii Południowej w Stanach Zjednoczonych.
– Do największych producentów brzoskwiń zaliczamy: Stany Zjednoczone, Grecję, Turcję, Iran, Chiny, Włochy, a także Hiszpanię.
– W wielu kulturach brzoskwinie uważane są za symbol płodności i afrodyzjak.
– Zarówno owoce, jak i pestki brzoskwini wykorzystywane są w przemyśle kosmetycznym.
