Bezsenność u dziecka to problem, który dotyczy całej rodziny. Kiedy dziecko nie śpi w nocy, zazwyczaj nie śpią także jego rodzice. Im dłużej trwa ten stan, tym bardziej jest niebezpieczny. Pamiętajmy, że częste niedosypianie może utrudnić prawidłowy rozwój i doprowadzić do zaburzeń psychicznych. Jakie są przyczyny bezsenności u dzieci? Jakie konsekwencje mogą spowodować? W jaki sposób leczy się bezsenność najmłodszych?
Dlaczego dzieci nie mogą spać?
W wielu wypadkach bezsenność u dzieci wynika z błędów rodziców. Jeżeli pozwalamy dziecku zbyt długo spać w dzień, istnieje duże prawdopodobieństwo, że nie zaśnie ono w nocy. Trudności w zasypianiu mogą pojawić się również wtedy, gdy nie zapewnimy dziecku właściwych warunków do spania.
Należy zdawać sobie sprawę, że dziecko (podobnie jak i osoba dorosła nie zaśnie w każdych warunkach). Bardzo ważne jest zapewnienie mu ciemnej, dobrze przewietrzonej sypialni. Wielu rodziców popełnia błąd nie gasząc na noc światła w pokoju, w którym śpi ich dziecko. Często dzieje się tak w przypadku dzieci, które boją się ciemności. Niestety na dłuższą metę takie postępowanie się nie sprawdza. Melatonina (czyli hormon umożliwiający nam zasypianie) jest uwalniana jedynie w ciemności. Stała ekspozycja na światło sprawia, że dochodzi do zaburzeń w jej wytwarzaniu.
W sypialni dziecka nie powinno być również żadnych rozpraszających bodźców. Rodzice dzieci cierpiących na bezsenność zapominają często, że ich pociechy powinny chodzić spać o stałych porach (niezależnie od tego jaki jest dzień tygodnia).
Problemy z zasypianiem mogą pojawić się także wtedy, kiedy podajemy dzieciom napoje z zawartością kofeiny (na przykład colę, kakao, czy mocną herbatę). Nie zaleca się ich spożywania zwłaszcza w drugiej połowie dnia.
Współczesne dzieci mają znacznie mniej ruchu niż ich rówieśnicy jeszcze kilkadziesiąt lat temu. Wolny czas bardzo często spędzają przed komputerem, przez co mają kłopoty z zasypianiem. Dodatkowo należy mieć świadomość, że kontakt z niebieskim światłem (tablet, smartfon, czy komputer) w późnych godzinach wieczornych może także uniemożliwiać zaśnięcie.
Do bezsenności u dzieci możemy przyczynić się podając im wieczorem bardzo obfitą kolację, czy duże ilości płynów. Podobne efekty daje chodzenie spać z pustym żołądkiem. U części dzieci kłopoty z zasypianiem pojawiają się na skutek stosowania niewłaściwej diety (nie dostarczającej witamin i minerałów niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu). Inne przyczyny to napięta sytuacja w domu, przewlekły stres, traumatyczne przeżycia, problemy społeczne, lęki, przyjmowanie niektórych leków, schorzenia takie jak niedrożność górnych dróg oddechowych, kolki, bezdech senny, ząbkowanie, choroby psychiczne, zaburzenia hormonalne, alergie, astma, refluks żołądkowo-przełykowy.
Jakie są konsekwencje bezsenności u dzieci?
Bezsenność u dziecka ma zawsze poważne konsekwencje. Młody człowiek, który nie dosypia w nocy ma problemy z nadmierną sennością w ciągu dnia. U niewyspanych dzieci obserwuje się zaburzenia pamięci i koncentracji, co prowadzi do kłopotów z nauką. Dzieci stają się mniej aktywne w ciągu dnia, zazwyczaj są też rozdrażnione i mają gorszy nastrój.
Warto zdawać sobie sprawę, że chroniczna bezsenność często staje się przyczyną rozwoju poważnych chorób. Dzieci z bezsennością często chorują na cukrzycę typu II, nadwagę i otyłość, zespół metaboliczny, nadciśnienie tętnicze. Bezsenność może przyczynić się także do rozwoju chorób psychicznych. Konsekwencją braku snu może być nawet udar mózgu lub zawał serca.
Należy uważnie obserwować swoje dzieci, gdyż część z nich nie informuje rodziców, że cierpi na bezsenność. Niektóre nie zdają sobie nawet sprawy, że coś jest nie tak. Bywa, że nie mają świadomości, że można ten problem rozwiązać.
Jak leczyć bezsenność u dzieci?
Rodzice dzieci cierpiących na bezsenność powinni zastanowić się co mogło ją wywołać. Zastanówmy się, czy nasze dziecko nie przyjmuje leków, których skutkiem ubocznym mogą być kłopoty z zasypianiem. Jeżeli tak należy zastanowić się czym można zastąpić konkretny lek. Warto również udać się na badania, żeby wykluczyć istnienie chorób mogących przyczynić się do wystąpienia bezsenności.
Jeżeli okaże się, że nasze dziecko jest zdrowe, warto przyjrzeć się jego diecie. Być może źródło problemów tkwi w niedoborach żywieniowych. Dieta ułatwiająca zasypianie powinna zawierać produkty bogate w tryptofan (jest on obecny w mleku i jego przetworach, mięsie drobiowym, pestkach słonecznika, bananach, czy też świeżych rybach). W menu naszego dziecka nie może zabraknąć węglowodanów złożonych (pełnoziarnistego pieczywa, gruboziarnistych kasz, czy brązowego ryżu). Ważne są również produkty zawierające witaminę B6 (znajdziemy ją między innymi w pełnoziarnistym pieczywie, ziemniakach, orzechach włoskich, czy zielonych warzywach). Unikajmy podawania dziecku napojów zawierających kofeinę. Podstawowym napojem powinna być dla niego woda mineralna. Wieczorem można podać napar z melisy, który ułatwi zasypianie. Choć kolacja jest dziecku niezbędna, zadbajmy o to, żeby nie podawać mu wieczorem produktów ciężkostrawnych.
Dziecko w ciągu dnia powinno dużo się ruszać, co współcześnie staje się coraz trudniejsze. Warto jednak zapisać je na zajęcia sportowe. Jednocześnie postarajmy się, żeby dziecko uprawiało sport w ciągu dnia. Intensywny wysiłek fizyczny wieczorem pobudza organizm, co może powodować kłopoty z zasypianiem. W niektórych przypadkach konieczne stanie się ograniczenie gier komputerowych.
Jeżeli dziecko śpi w ciągu dnia, należy ograniczyć długość drzemek. Całkowicie wystarczająca powinna być jedna półgodzinna drzemka.
Obowiązkiem rodziców jest narzucenie dziecku pewnego rytmu dobowego. Pilnujmy, żeby wstawało i kładło się spać o określonych godzinach. Nawet jeżeli nie może zasnąć, światło w jego pokoju powinno być zgaszone. Nie pozwalajmy na oglądanie telewizji, ani gry komputerowe w godzinach wieczornych. Wykluczone jest również późniejsze wstawanie w dni wolne od szkoły – zaburza to rytm dobowy naszego dziecka.
Przed pójściem spać dziecko powinno się wyciszyć. Kolację należy podać mu nie później niż trzy godziny przed pójściem spać. W tym czasie nie powinno już oglądać telewizji i grać w gry komputerowe. Może ewentualnie poczytać książkę. Wieczorem warto przygotować mu relaksującą kąpiel.
Pokój dziecka powinien być odpowiednio przygotowany do snu. Przede wszystkim musi być dobrze przewietrzony. W żadnym wypadku nie może być w nim za gorąco. Ważne jest, żeby było w nim cicho. Jeżeli mieszkamy w dużym mieście lub przy ruchliwej ulicy, konieczne jest wyciszenie okien. Dziecko powinno zasypiać w całkowitej ciemności. Warto jest zaopatrzyć się w specjalne rolety na noc. Dobrze jest zadbać o jakość powietrza, którym w nocy oddycha nasze dziecko być może warto zaopatrzyć się w oczyszczacz powietrza z funkcją nawilżania (konieczny jest wybór urządzenia, które pracuje bardzo cicho). Jest to idealne rozwiązanie dla małych alergików lub dzieci cierpiących z powodu schorzeń górnych dróg oddechowych.
Bardzo często zdarza się, że kłopoty z zasypianiem są efektem złej kondycji psychicznej dziecka. Z tego względu naszym obowiązkiem jest zadbanie, żeby w domu panowała spokojna atmosfera. Dziecko musi czuć się bezpiecznie. Jeżeli ma problemy w szkole lub w kontaktach z rówieśnikami, rozwiązaniem wydaje się skorzystanie z pomocy psychoterapeuty dziecięcego.
Sen jest niezbędny dla zdrowia i prawidłowego rozwoju dziecka, dlatego nie możemy bagatelizować żadnych objawów świadczących o bezsenności. Pamiętajmy, że im dłużej nasze dziecko ma problemy ze snem, tym poważniejsze konsekwencje poniesie.
