Beta-karoten wielu osobom kojarzy się z suplementami diety wspomagającymi opalanie. Warto zdawać sobie sprawę, że lista jego właściwości jest znacznie dłuższa. Czym jest beta-karoten? W jaki sposób wpływa on na ludzki organizm? W jakich produktach spożywczych znajdziemy największe jego ilości? Czy istnieją przeciwwskazania do spożywania beta-karotenu?
Co to jest beta-karoten?
Mianem beta-karotenu określamy organiczny związek chemiczny, który zaliczany jest do grupy karotenoidów – żółtych, czerwonych i pomarańczowych barwników roślinnych. Jest on niezmiernie ważny dla prawidłowego funkcjonowania ludzkiego organizmu, a to ze względu na fakt, że jest prowitaminą witaminy A. Związek ten jest bardzo pomocny w walce z wolnymi rodnikami, dzięki czemu chroni przed nowotworami i opóźnia starzenie się skóry. Jego stosowanie zalecane jest w przypadku różnych chorób skóry, zaburzeniach widzenia. O beta-karotenie należy pamiętać również wtedy, gdy planujemy opalanie. Dodatkowo może on zmniejszać prawdopodobieństwo chorób serca i całego układu krążenia. Warto mieć świadomość, że nadmierne spożycie beta-karotenu powoduje efekty uboczne. Największe jego ilości znajdziemy w produktach pochodzenia roślinnego – zwłaszcza marchwi czy jarmużu.
Beta-karoten – działanie
Beta-karoten spełnia wiele ważnych zadań w ludzkim organizmie, dlatego nie powinno zabraknąć go w naszej diecie. Jest on niezbędny do wytwarzania witaminy A (jest to możliwe we współpracy z enzymami wątrobowymi, a także nienasyconymi kwasami tłuszczowymi). Ma on znaczący wpływ na funkcjonowanie układu immunologicznego, dlatego należy spożywać go w sezonie jesienno-zimowym, kiedy nasz organizm jest osłabiony.
Jest on niezastąpiony również latem, a to ze względu na fakt, że chroni skórę przed niekorzystnym wpływem promieniowania słonecznego. Beta-karoten nadaje skórze złocisty koloryt, chroni przed przebarwieniami, jest również naturalnym filtrem przeciwsłonecznym (choć nie tak silnym, żeby zastąpić krem z wysokim filtrem). Związek ten usuwa z organizmu wolne rodniki, dzięki czemu jest w stanie znacząco spowalniać procesy starzenia się skóry (stymuluje syntezę kolagenu, dzięki czemu skóra staje się jędrna). Co istotne beta-karoten jest pomocny także w przypadku przetłuszczającej się skóry i włosów, gdyż stabilizuje pracę gruczołów łojowych.
Regularne spożywanie produktów bogatych w beta-karoten chroni nas przed chorobami serca i innymi chorobami układu krążenia (udowodniono, że zmniejsza on ryzyko udaru mózgu aż o siedemdziesiąt procent, natomiast zawału serca – o trzydzieści procent). Dzieje się tak między innymi dlatego, że związek ten obniża poziom złego cholesterolu we krwi.
Prowitamina A wykazuje bardzo korzystny wpływ na nasze oczy – umożliwia dobre widzenie przy słabym oświetleniu. Chroni również przed takimi chorobami jak zwyrodnienie plamki żółtej, zaćma, czy zespół suchego oka.
Jako, że beta-karoten przyspiesza usuwanie z organizmu wolnych rodników, może skutecznie zapobiegać rozwojowi nowotworów. Istnieją badania, które potwierdzają, że jest on bardzo skuteczny w walce z rakiem krtani, płuc, jamy ustnej, czy pęcherza moczowego.
Współcześnie uważa się, że długotrwałe przyjmowanie beta-karotenu może ograniczyć rozwój demencji starczej.
Beta-karoten – przeciwwskazania i działania niepożądane
Choć beta-karoten w większości przypadków ma pozytywny wpływ na funkcjonowanie ludzkiego organizmu, jego przyjmowanie nie jest wskazane, kiedy cierpimy na ciężką niewydolność nerek, ciężką niewydolność wątroby, czy alergię na ten związek.
Dużo mówi się o właściwościach przeciwnowotworowych beta-karotenu. Jednak ostrożność przy jego spożywaniu powinny zachować osoby palące papierosy. Pomimo, że związek ten u większości osób zmniejsza ryzyko wystąpienia nowotworów, u palących wyroby tytoniowe działa przeciwnie – w niewielkim stopniu zwiększa ryzyko zachorowania na nowotwór płuc.
Suplementowanie beta-karotenu nie jest zalecane kobietom w ciąży, gdyż nadmiar tego związku w organizmie może przyczynić się do wad rozwojowych płodu. Jednocześnie nie powinny się one obawiać produktów spożywczych bogatych w beta-karoten.
Podczas spożywania większych dolegliwości beta-karotenu mogą pojawić się efekty uboczne w postaci zażółcenia skóry (nie jest to groźne i ustępuje wraz ze zmniejszeniem dawki beta-karotenu), bólów brzucha i biegunek.
Gdzie szukać beta-karotenu?
Najbardziej korzystne działanie na nasz organizm posiada beta-karoten obecny w produktach spożywczych. Największe jego ilości znajdziemy w żywności pochodzenia roślinnego – korzeniu marchwi, jarmużu, czerwonej i żółtej papryce, dyni, brzoskwiniach, morelach (przede wszystkim morelach suszonych), pomidorach, pomarańczach, szpinaku, brokułach, liściach pietruszki, szczawiu, boćwinie.
Jeżeli chodzi o produkty pochodzenia zwierzęcego – całkiem pokaźne ilości beta-karotenu zawiera wątróbka wołowa. Jest on obecny także w wielu gatunkach żółtych serów.
Zastosowanie beta-karotenu w kosmetyce
Beta-karoten jest często stosowany w kosmetyce. Nadaje się on do pielęgnacji zarówno skóry młodej, jak i dojrzałej. Jest dodatkiem do kosmetyków przeznaczonych dla cery przetłuszczającej się i posiadającej skłonności do trądziku (hamuje wydzielanie łoju).
Posiadacze skóry dojrzałej doceniają beta-karoten za działanie ujędrniające i przeciwzmarszczkowe. Związek ten jest często składnikiem kosmetyków do opalania, gdyż nadaje skórze ładny koloryt i chroni ją przed niekorzystnym wpływem promieniowania UV.
