Apiterapia to metoda medycyny niekonwencjonalnej, która cieszy się coraz większą popularnością. Warto zainteresować się jaką rolę w lecznictwie pełnią produkty pszczele. Które z nich posiadają działanie lecznicze? Kto szczególnie powinien się nimi zainteresować?
Czym jest apiterapia?
Apiterapia to nurt medycyny niekonwencjonalnej, który zajmuje się leczeniem produktami pszczelimi. W celach leczniczych wykorzystuje ona między innymi miód, pyłek kwiatowy, propolis, jad pszczeli, mleczko pszczele, pierzgę. Apiterapia była wykorzystywana w lecznictwie ludowym, współcześnie jej zasadność podkreśla medycyna konwencjonalna. Produkty pszczele wykorzystywane są w dermatologii, ginekologii, chirurgii, pediatrii, ortopedii, czy laryngologii. Wykazują one działanie przeciwbakteryjne, antyseptyczne, wzmacniające, znieczulające, czy detoksykacyjne. Przewagą produktów pszczelich nad konwencjonalnymi lekami jest brak efektów ubocznych nawet przy spożywaniu dużej ich ilości.
Apiterapia – lecznicze właściwości różnych rodzajów miodu
Podstawowym, najlepiej rozpoznawalnym produktem pszczelim jest miód. Jego prozdrowotne właściwości doceniali już starożytni Egipcjanie, a Hipokrates miał dzięki jego spożywaniu miał dożyć 111 lat. Walory lecznicze miodu zależą przede wszystkim od jego rodzaju.
1). Miód gryczany pozyskiwany jest z kwiatów gryki. Charakteryzuje się on unikalnym zapachem, ciemną barwą i płynną konsystencją. Jego smak jest wyrazisty, niektórzy odbierają go jako piekący. Miód gryczany jest szczególnie polecany ze względu na wyjątkowe walory lecznicze. W jego składzie znajdziemy rutynę, która wzmacnia naczynia krwionośne, chroni przed chorobami układu krwionośnego, przyspiesza gojenie się ran. Miód gryczany powinny spożywać osoby starsze i cierpiące na choroby układu krążenia. Inną zaletą miodu gryczanego jest zawartość dużej ilości witamin i minerałów, a w szczególności magnezu. Dlatego jest on polecany wszystkim tym, którzy chcą zadbać o mózg, poprawić pamięć i koncentrację.
2). Miód wielokwiatowy pozyskuje się z różnych gatunków kwiatów, dlatego może on posiadać wiele właściwości leczniczych. Będą one zależne głównie od tego jakich kwiatów było najwięcej w chwili, kiedy miód powstawał. W zależności od tego miód może charakteryzować się innym smakiem, zapachem, a także walorami smakowymi. Zazwyczaj miód pozyskiwany z kwiatów wiosennych posiada jaśniejszy kolor i subtelnie słodki smak. Miód z kwiatów jesiennych jest ciemniejszy, cechuje się także ostrzejszym smakiem. Po miód wielokwiatowy powinny sięgnąć osoby przemęczone, cierpiące na spadek energii. Może on również wspomagać leczenie infekcji, a także wspomagać regenerację po chorobie. Większość miodów wielokwiatowych zawiera spore ilości krzemu, który ma pozytywny wpływ na kondycję skóry, włosów i paznokci. Delikatny smak sprawia, że cieszy się uznaniem wśród dzieci.
3). Miód lipowy jak sama nazwa wskazuje wytwarzany jest z kwiatów lipy. Ten rodzaj miodu charakteryzuje się jasnym kolorem i delikatnym zapachem. W smaku jest delikatnie ostry. Po miód lipowy dobrze jest sięgać w celu wzmocnienia odporności. Obecne w nim olejki eteryczne pomagają w leczeniu dolegliwości układu oddechowego. Regularne spożywanie miodu lipowego pomaga w łagodzeniu dolegliwości układu pokarmowego, chroni również przed chorobami krążenia. Miód lipowy działa stabilizująco na nasz nastrój, dlatego warto przyjmować go kiedy zmagamy się ze stresem. Osoby cierpiące na cukrzycę docenią fakt, że jest on w stanie regulować poziom cukru we krwi.
4). Miód akacjowy wytwarzany jest z kwiatów akacji. Jego znakiem rozpoznawczym jest jasny, niekiedy wręcz biały kolor, a także wyraźnie wyczuwalny aromat kwiatów akacji. Miód akacjowy w odróżnieniu od innych miodów bardzo powoli się krystalizuje. W przeciwieństwie do wielu innych miodów nie wykazuje on działania antybiotycznego, dlatego sięganie po niego podczas przeziębienia nie jest najlepszym rozwiązaniem. Docenią go jednak osoby zmagające się z cukrzycą, gdyż stabilizuje on poziom cukru we krwi. Miód z kwiatów akacji łagodzi również dolegliwości układu pokarmowego – korzyści z jego spożywania odczują osoby cierpiące na wrzody żołądka i dwunastnicy. Może on ponadto łagodzić przewlekły kaszel.
5). Miód wrzosowy charakteryzuje się ciemno-pomarańczowym kolorem, a konsystencją przypomina galaretę. Jest on bardzo aromatyczny – zachowuje naturalny zapach wrzosu. Jego smak jest ostry i dość gorzki. Zaletą tego miodu jest duża zawartość olejków eterycznych, aminokwasów i enzymów. Nie zawiera on zbyt wielu witamin, wyjątkiem są jednak witaminy z grupy B, które pozytywnie oddziałują na układ nerwowy. Atutem miodu wrzosowego jest obecność hormonów wzrostu i neurohormonów. Miód wrzosowy posiada właściwości antyseptyczne. Jego regularne spożywanie polecane jest w profilaktyce chorób krążenia, chorób układu pokarmowego, a nawet problemów ze wzrokiem. Miód ten będzie pomocny w leczeniu grypy, znajduje także szerokie zastosowanie w kosmetyce.
6). Miód rzepakowy cieszy się w Polsce dużą popularnością. W postaci półpłynnej posiada kolor słomkowy, a po skrystalizowaniu (co następuje bardzo szybko) jest jasno-żółty, a czasem nawet biały. Jest on miodem o najwyższej zawartości aminokwasów i glukozy. Będzie on pomocny przy przeziębieniach, a także wówczas, kiedy zależy nam na regeneracji organizmu. Miód rzepakowy jest bogaty w magnez i potas, dlatego wspiera pracę układu nerwowego i układu krążenia (obniża ciśnienie krwi, a także chroni przed miażdżycą). Istnieje możliwość stosowania go zewnętrznie – przyspiesza on gojenie się poparzonej skóry.
7). Miód spadziowy to jeden z najbardziej wartościowych miodów. Dzielimy go na:
- miód spadziowy iglasty,
- i miód spadziowy liściasty.
Jest on wytwarzany ze spadzi, a więc soku drzew, który jest przetwarzany przez owady. Sok ten zostaje pobrany przez owady, które żerują na drzewach. Pobierają one jedynie białka, a płyn wydalają pozostawiając go na liściach. Jego słodki smak budzi zainteresowanie pszczół, które go zbierają i transportują do ula. Miód spadziowy liściasty pochodzi najczęściej z lipy, z kolei iglasty – z jodły i świerku. Jest on bardzo wartościowy, a ze względu na sposób wytwarzania również droższy od innych miodów.
Miód spadziowy zawiera znacznie więcej witamin i minerałów niż miody nektarowe. Znajdziemy w nim: potas, wapń, sód, fosfor, magnez i mangan, zawiera też srebro, cynę, molibden i wanad. Jest bogaty w białka, enzymy i aminokwasy. Posiada działanie przeciwbakteryjne i wykrztuśne, co więcej reguluje pracę serca, rozszerza naczynia krwionośne, obniża ciśnienie, poprawia krążenie, reguluje przemianę materii, działa przeciwzapalnie, pozytywnie wpływa na nerki. Regularne spożywanie miodu spadziowego sprawia, że kawa, herbata, alkohol czy papierosy są mniej szkodliwe dla naszego organizmu. Co więcej ten niezwykły miód reguluje pracę układu nerwowego – łagodzi stres, pomaga przy zaburzeniach lękowych i bezsenności.
Miód spadziowy iglasty wzmacnia odporność naszego organizmu – pomaga zarówno przy uporczywym kaszlu, jak i zapaleniu płuc. Współcześnie uważa się, że może on oczyszczać organizm z toksyn, jest także naturalnym lekiem przeciwnowotworowym. Miód spadziowy jest bezpieczny dla naszego zdrowia, gdyż pszczoły zbierają go jedynie w lasach, które nie są zanieczyszczone przez człowieka.
Jeżeli chcemy cieszyć się leczniczym działaniem miodu powinniśmy pamiętać, żeby nie podgrzewać go, ani nie rozpuszczać w cieczach, których temperatura przekracza czterdzieści pięć stopni Celsjusza – straci on wówczas swoje prozdrowotne właściwości.
Inne wyroby pszczele, które posiadają działanie lecznicze
Nie tylko miód korzystnie wpływa na nasze zdrowie. Inne produkty wykorzystywane przez apiterapię to:
- pyłek kwiatowy,
- propolis,
- pierzga,
- jad pszczeli,
- mleczko pszczele,
- i wosk pszczeli.
Pyłek kwiatowy, nazywany również pyłkiem pszczelim to pokarm dla młodych pszczół. Może mieć on barwę żółtą lub jasnobrązową. Jest on bardzo dobrym źródłem białka, enzymów i fitohormonów. Znajdziemy w nim również minerały: wapń, żelazo, magnez, krzem, siarka, miedź, srebro, cynk, chrom czy molibden. Jest też zasobny w witaminy – szczególnie witaminę C i witaminy z grupy B. Pyłek kwiatowy może uzupełniać niedobory białka, wspierać układ odpornościowy. Wysoka zawartość żelaza i witamin z grupy B sprawia, że przeciwdziała on anemii. Jego regularne spożywanie wspiera regenerację organizmu po radioterapii i chemioterapii. Ponadto pyłek pszczeli stosuje się w profilaktyce chorób układu pokarmowego, układu krążenia czy układu nerwowego. Jego spożycie szybko przywraca nam energię, poprawia pamięć i koncentrację. Pyłek pszczeli poprawia przemianę materii, dlatego polecany jest również osobom odchudzającym się.
Propolis, czyli kit pszczeli posiada charakterystyczny zapach. Pszczoły używają go jako materiału uszczelniającego i dezynfekującego. Jego barwa jest w dużej mierze zależna od rodzaju rośliny, z której jest pozyskiwany. Możemy spotkać propolis:
- czarny,
- pomarańczowy,
- czerwony,
- szary,
- brunatny,
- ciemnozielony.
W temperaturze poniżej piętnastu stopni Celsjusza ma on konsystencję stałą – jest kruchy i twardy. W temperaturze przekraczającej trzydzieści sześć stopni staje się miękki i plastyczny. Kiedy temperatura przekroczy dziewięćdziesiąt stopni – propolis topnieje. Kit pszczeli zawiera duże ilości kwasów fenolowych, flawonoidów, a także terpenoidów. Jest on ceniony za działanie antyoksydacyjne – wypłukuje z ludzkiego organizmu wolne rodniki, dzięki czemu chroni przed nowotworami i spowalnia procesy starzenia się organizmu. Co więcej wykazuje działanie przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe i przeciwgrzybicze. Spożywanie propolisu razem z antybiotykami sprawia, że działają one silniej. Propolis można stosować w celu leczenia górnych dróg oddechowych, chorób skóry czy wątroby.
Pierzga składa się z miodu, pyłku kwiatowego, śliny pszczół, a zabezpieczana jest woskiem. Stanowi ona bardzo wartościowy pokarm pszczół. W jej składzie znajdziemy witaminy: A, B1, B2, B3, B6, B12, C, PP, K, E, H, D, a także mikro i makroelementy, między innymi: magnez, sód, miedź, cynk, potas, fosfor, czy żelazo. Pierzga wspomaga funkcjonowanie układu odpornościowego, działa ochronnie na wątrobę, żołądek, woreczek żółciowy i jelita. Jest polecana w profilaktyce chorób oczy i układu nerwowego. Stosuje się ją także w celach kosmetycznych.
Mleczko pszczele jest to wydzielina z gruczołów młodych pszczół robotnic. Jest ono pokarmem królowej pszczół, który gwarantuje jej długowieczność. Pozostałe pszczoły otrzymują mleczko pszczele jedynie przez pierwsze trzy dni swojego życia, co umożliwia om szybki wzrost. Świeże mleczko pszczele charakteryzuje się żelową konsystencją, kremowym kolorem i perłowym połyskiem. W smaku bywa lekko słodkie lub nawet cierpko-kwaśne.
Znajdziemy w nim witaminy z grupy B, witaminę E, C i D, krzem, wapń, miedź, żelazo, fosfor, krzem, aminokwasy, białka, kwas deoksyrybonukleinowy, acetylocholinę. Mleczko pszczele przyspiesza przemianę materii, pomaga oczyścić organizm z toksyn, regeneruje organizm, ma działanie antybakteryjne, pozytywnie wpływa również na kondycję układu nerwowego. Znany jest także jego dobroczynny wpływ na układ krążenia: chroni przed nadciśnieniem tętniczym, anemią i miażdżycą.
Wosk pszczeli jest produktem cenionym zarówno w lecznictwie, jak i w kosmetyce. Jest on produkowany w gruczołach woskowych, które znajdują się na odwłokach pszczół robotnic – składa się z tłuszczów i węglowodanów. Ma on postać stałą, natomiast w temperaturze około sześćdziesięciu dwóch stopni Celsjusza zaczyna się topić. Przybiera on barwę żółtą, brązową, a niekiedy także białą. Jest on pomocny w leczeniu chorób skóry, kataru siennego, dny moczanowej, czyraków, artretyzmu, przyspiesza także gojenie się ran.
Z wosku pszczelego często produkuje się świece, które jonizują powietrze, pochłaniają nieprzyjemne zapachy, mają także pozytywny wpływ na ludzki organizm – obniżają ciśnienie krwi, łagodzą katar, udrożniają zatoki, neutralizują negatywne działanie promieniowania komputerów, telefonów, a także innych sprzętów elektrycznych.
Jad pszczeli nazywany także apitoksyną od wieków stosowany jest w celach leczniczych. W smaku jest on gorzko-ostry, ma on konsystencję syropu, który w kontakcie z powietrzem przybiera formę stałą. Jad pszczeli:
- jest bardzo silnym przeciwutleniaczem,
- posiada właściwości rozgrzewające,
- przyspiesza przemianę materii,
- obniża ciśnienie krwi,
- rozszerza naczynia krwionośne,
- zmniejsza stężenie złego cholesterolu (frakcji LDL) we krwi,
- działa przeciwgrzybiczo i przeciwbakteryjnie,
- korzystnie wpływa na pracę serca,
- stymuluje syntezę kolagenu i elastyny.
Używa się go do leczenia takich chorób dolegliwości jak gościec, reumatoidalne zapalenie stawów, zapalenia korzonków nerwowych, parodontozy, egzemy, rwy kulszowej, nerwobólów, bólów pourazowych. Może być pomocny również w leczeniu chorób serca. Jad pszczeli znajduje zastosowanie w kosmetyce – kosmetyki z jego dodatkiem są alternatywą dla botoksu – niwelują zmarszczki i ujędrniają skórę.
Apiterapia – przeciwwskazania
Choć produkty pochodzenia pszczelego posiadają udowodniony, dobroczynny wpływ na zdrowie, należy mieć świadomość, że czasem wywołują alergie. Szczególnie kuracje jadem pszczelim są niebezpieczne dla osób uczulonych – w skrajnych wypadkach mogą wywołać wstrząs anafilaktyczny. Z tego względu ich stosowanie powinno odbywać się pod kontrolą lekarską.
