Anoreksja to choroba bardzo popularna we współczesnym społeczeństwie. Dotyczy ona przede młodych kobiet, a niekiedy także mężczyzn, którzy odczuwają presję posiadania bardzo szczupłej sylwetki. Jakie są przyczyny anoreksji? Czym objawia się ta choroba? W jaki sposób można ją leczyć?
Czym jest anoreksja?
Anoreksja nazywana również jadłowstrętem psychicznym to choroba psychiczna, która objawia się zaburzonym obrazem własnego ciała i obsesyjnym dążeniem do utraty wagi. Na zachorowanie najbardziej narażone są młode osoby – pomiędzy czternastym a osiemnastym rokiem życia. Współcześnie wyróżniamy dwa rodzaje anoreksji – jadłowstręt psychiczny i jadłowstręt psychiczny atypowy. Anoreksja jest wypadkową czynników psychicznych, kulturowych i biologicznych. Choroba ta prowadzi do szybkiego wyniszczenia organizmu. Nieleczona anoreksja często kończy się śmiercią. Leczenie ma formę psychoterapii.
Kto choruje na anoreksję?
Anoreksja jest chorobą ludzi młodych, pomiędzy czternastym, a osiemnastym rokiem życia (zdarza się, że wcześniej lub później). Znacznie częściej dotyka kobiety niż mężczyzn. Anoreksja częściej przypada w udziale również osobom o orientacji homoseksualnej i biseksualnej. Choroba ta jest charakterystyczna dla krajów wysokorozwiniętych, gdzie szczupłe ciało jest wyjątkowo „modne”. Utrzymanie szczupłej sylwetki, kiedy dostęp do jedzenia jest praktycznie nieograniczony wymaga silnej woli i samodyscypliny – cech, które są bardzo pożądane.
Zazwyczaj zachorowanie wiąże się z silną presją społeczną. Jeżeli młoda osoba zauważy, że w jej otoczeniu ludzie szczupli są bardziej akceptowani, częściej osiągają w życiu sukces, w wielu wypadkach będzie ona za wszelką cenę dążyła do osiągnięcia szczupłej sylwetki. Osoby chorujące na anoreksję posiadają zaniżone poczucie własnej wartości, co sprawia, że w swoich oczach nigdy nie będą wystarczająco szczupli, żeby zasłużyć na miłość i akceptację. Mają one zaburzony obraz własnego ciała. Anorektycy nie posiadają mechanizmów obronnych, które chroniłyby ich przed zagłodzeniem się na śmierć.
Jadłowstręt psychiczny występuje częściej u osób, dla których szczupła sylwetka jest szczególnie ważna. Powszechnie chorują na nią modelki lub uczennice szkół baletowych. Takie osoby nawet w przypadku niedowagi odczuwają bardzo silny lęk przed przybraniem na wadze. Osoby chore na anoreksję całkowicie ignorują kwestie zdrowotne związane z szybką i znaczną utratą wagi.
Nie trudno się domyślić, że anoreksja jest nierozerwalnie związana z problemami psychicznymi, których doświadczają dorastający ludzie. Zazwyczaj wydaje im się, że wszystkie ich problemy znikną, kiedy tylko osiągną oni idealnie szczupłą sylwetkę.
Anoreksja w ujęciu historycznym
Pierwsze wzmianki o anoreksji pochodzą z siedemnastego wieku. W 1689 roku, lekarz Richard Morton zajmował się ludźmi, którzy cierpieli na chroniczny brak apetytu, wskutek czego doprowadzali swoje ciała do skrajnego wyniszczenia. Proces leczenia był niezwykle ciężki i zazwyczaj nie przynosił pożądanych rezultatów. Morton określał anoreksję mianem „suchot nerwowych”. Podkreślał on psychiczny wymiar tego schorzenia.
Jakie są objawy anoreksji?
Wyróżniamy dwa rodzaje anoreksji, które nieco się od siebie różnią. Pierwszy z nich to anoreksja restrykcyjna, która przejawia się przyjmowaniem bardzo małych ilości pożywienia. Osoba zaliczająca się do tej kategorii może od czasu do czasu stosować leki lub zioła przeczyszczające, choć nie jest to regułą.
Drugi typ to anoreksja bulimiczna podobnie opiera się na nisko energetycznej diecie, choć osoba chora ma epizody przejadania się. Napady głodu kończą się w tym wypadku stosowaniem środków przeczyszczających lub prowokowaniem wymiotów.
Dieta osób cierpiących na anoreksję jest zazwyczaj mało zróżnicowana. Nie dbają one o zaspokojenie zapotrzebowania organizmu na witaminy i minerały, białka tłuszcze i węglowodany. Taka osoba może całymi tygodniami jeść tylko jabłka czy grejpfruty.
Oprócz diety osoby chore bardzo często intensywnie ćwiczą. Bardzo często zdarza się, że treningi rozpoczynane są pod wpływem silnych emocji. Nie ma wówczas znaczenia, czy jest wieczór czy środek nocy. Cały świat osoby chorej na anoreksję obraca się wokół odchudzania, na czym cierpią relacje społeczne. Osoba chora może mieć problemy w nauce, jest apatyczna, nie ma zainteresowań.
Na poziomie ciała anoreksja objawia się drastyczną utratą kilogramów. Takie osoby często są tak wychudzone, że na ich ciele wyraźnie zaznaczają się kości. Niedostateczna ilość tkanki tłuszczowej sprawia, że stale odczuwają one chłód. Ich skóra jest ziemista, sucha, ma tendencje do łuszczenia się. Włosy są osłabione, wypadają. Paznokcie są łamliwe. Osoby chore cierpią na niedobór witamin i minerałów.
Anorektycy często skarżą się na dolegliwości układu pokarmowego takie jak zaparcia, wzdęcia, częste odbijanie, zwolnienie ruchów jelit. Deficyt kalorii sprawia, że w tej grupie często dochodzi do zasłabnięć, omdleń. Pojawia się apatia, chroniczne zmęczenie, problemy z pamięcią i koncentracją. Naturalnym skutkiem niedożywienia jest osłabienie odporności i częste infekcje.
Jadłowstręt psychiczny negatywnie wpływa również na układ krążenia. U osób chorych można zaobserwować kołatanie serca lub spowolnienie jego pracy. Inne objawy to obniżone ciśnienie tętnicze, a w skrajnych wypadkach nawet niewydolność serca. Badania krwi anorektyków pokazują anemię, małopłytkowość, niską liczbę leukocytów.
U kobiet chorujących na anoreksję dochodzi do zaniku miesiączki. Jeżeli choroba trwa długo, jej efektem ubocznym może być między innymi osteoporoza.
Anorektyk nie przejmuje się stanem swojego zdrowia, jest natomiast dumny ze swoich osiągnięć. Każdy utracony kilogram to powód do dumy. Sukcesy w odchudzaniu to dla takiej osoby sygnał, że panuje ona nad swoim życiem. Często w takich chwilach ma ona poczucie, że jest moralnie lepsza od innych osób, szczególnie tych, które nie są szczupłe. Jednocześnie każde niepowodzenie w diecie, każdy dodatkowy kilogram to dla chorego koniec świata, poczucie braku kontroli i wewnętrznej porażki.
Anoreksja a relacje społeczne
Warto mieć świadomość, że anoreksja nie jest jedynie problemem jednej osoby. To choroba, która dotyka całą rodzinę. Anorektyk odmawia przyjmowania jedzenia, co wiąże się z konfliktem pomiędzy nim, a jego rodziną. Jeżeli osoba chora decyduje się na głodowanie, zazwyczaj stara się odizolować od rodziny, żeby uniknąć przykrych komentarzy i kłótni. Bardzo często zdarza się, że nosi ona luźne ubrania, które mają ukryć jej wychudzone ciało.
Postępujące wyniszczenie organizmu sprawia, że osoba chora nie jest w stanie normalnie funkcjonować, a jej rodzina zaczyna dostrzegać problem. Interwencja najbliższych osób ma kluczowe znaczenie, gdyż większość osób cierpiących na anoreksję nie jest w stanie wyjść z choroby samodzielnie. Uświadomienie osobie chorej, że ma ona problem nie jest zadaniem prostym i zazwyczaj prowadzi do konfliktów. Anorektyk będzie wszystkiemu zaprzeczał. Będzie również kłamał i ukrywał przed najbliższymi środki przeczyszczające. Często jedynym ratunkiem jest nakłonienie go do leczenia, co jest niezwykle trudne.
Jak wygląda leczenie anoreksji?
Leczenie anoreksji jest niezwykle trudnym procesem, który rozciąga się w czasie. Zazwyczaj bardzo trudno jest przekonać osobę chorą do leczenia, gdyż nie dostrzega ona problemu. Wszystkie problemy zdrowotne związane z anoreksją są przez nią bagatelizowane. Największym wyzwaniem jest przekonanie jej o chorobie i konieczności uzyskania prawidłowej masy ciała. Zrozumienie przyczyn tej choroby przez anorektyka jest kluczem do trwałego wyleczenia.
Leczeniem jadłowstrętu psychicznego zajmuje się psychiatra, który współpracuje z innymi specjalistami:
- dietetykiem,
- ginekologiem,
- endokrynologiem,
- a także psychoterapeutą.
Należy liczyć się z tym, że proces leczenia będzie długotrwały. Tak poważnej choroby nie da się wyleczyć w kilka tygodni lub miesięcy. Często potrzebne są lata walki o odzyskanie zdrowia psychicznego i fizycznego.
W rodzinie osoby dotkniętej anoreksją jest zazwyczaj wiele konfliktów i problemów, co nie ułatwia leczenia. Z tego względu ważną rolę pełni terapia rodzinna. Włączenie rodziny w proces leczenia jest konieczne zwłaszcza w sytuacji, kiedy choruje osoba nieletnia. Ważne jest, żeby rodzina zrozumiała konieczność i nauczyła się wspierać osobę chorą. Zadaniem lekarzy jest wytłumaczenie bliskim chorej osoby czym dokładnie jest anoreksja i jakie są mechanizmy działania tej choroby.
Anoreksja jako choroba psychiczna wymaga rozpoczęcia leczenia od psychiki pacjenta. Jednak w skrajnych sytuacjach ciało takiej osoby jest już tak wyniszczone, że niezbędna jest hospitalizacja. W warunkach szpitalnych wyrównuje się poziom elektrolitów, a także leczy ewentualne choroby układu krążenia. Jeżeli jadłowstręt psychiczny powiązany jest z depresją, psychiatra może zdecydować o podawaniu pacjentowi leków przeciwdepresyjnych.
Jak przeciwdziałać anoreksji?
Anoreksja jest poważną chorobą, która zrujnowała życie rzeszy młodych kobiet i mężczyzn. W wielu wypadkach osób nią dotkniętych nie udało się uratować. Warto zrobić wszystko, żeby ograniczyć liczbę ofiar tej strasznej choroby.
W przypadku anoreksji bardzo ważna jest edukacja. Ludzie powinni zdawać sobie sprawę jakie są przyczyny, a także objawy tej choroby. Wiedza sprawi, że otoczenie osoby chorej będzie w stanie szybciej reagować, kiedy pojawią się niebezpieczne symptomy.
Od najmłodszych lat należy uczyć dzieci zasad zdrowego żywienia. Rolą rodziców jest zapewnienie dobrej jakości, zróżnicowanej diety. Zadbajmy także, żeby nasze dzieci nauczyły się jeść regularnie, o stałych porach. Czynnikiem, który może przeciwdziałać anoreksji jest także aktywność fizyczna. Warto uczyć dzieci aktywnego spędzania czasu. Ruch sprawia, że w ludzkim organizmie wytwarzane są endorfiny, nazywane inaczej hormonami szczęścia.
Jako, że przyczyną anoreksji są problemy psychologiczne, należy rozmawiać z młodymi osobami. W przypadku pojawienia się problemów, podejmujmy działania zmierzające do ich rozwiązania, nawet jeżeli miałaby to być rodzinna psychoterapia.
Zdecydowanie pozytywnym zjawiskiem jest również kwestionowanie kultu chudego ciała. Wychudzona sylwetka nie powinna być ideałem, do którego dążą młode osoby.
