Osoby, które na dłuższy czas wyjeżdżają do innego kraju zazwyczaj przejmują zwyczaje żywieniowe jego mieszkańców. W zależności od kierunku podróży nowe nawyki żywieniowe mogą pozytywnie lub negatywnie wpływać na stan ich zdrowia. Kto jest szczególnie podatny na przyjmowanie nowych wzorców żywienia, a kto je odrzuca?
Akulturacja żywienia – o co tu chodzi?
Ludzie pochodzący z różnych kręgów kulturowych mają odmienne przyzwyczajenia żywieniowe. To w jaki sposób się odżywiamy zależy od wielu czynników – przede wszystkim dostępności określonych pokarmów, czy religii, która często narzuca wybór jednych pokarmów, a odrzucenie innych. Osoba, która z różnych przyczyn decyduje się na opuszczenie swoich rodzinnych stron i przyjeżdża do kraju całkowicie odrębnego kulturowo zderza się z wieloma różnicami, między innymi tymi dotyczącymi kuchni.
Liczne badania potwierdzają, że imigranci w większości przypadków przynajmniej w pewnym stopniu przyjmują nowe zwyczaje żywieniowe, co przyczynia się do poprawy lub pogorszenia ich stanu zdrowia. Rozmaite czynniki mają wpływ na to jak szybko nowy sposób odżywiania zostaje zaadaptowany.
Jak wygląda dieta w krajach wysokorozwiniętych?
Miejscem docelowym większości imigrantów są kraje wysokorozwinięte:
- Stany Zjednoczone,
- Kanada,
- kraje Europy Zachodniej.
Są one zamożne, dzięki czemu łatwiej jest w nich o pracę, utrzymanie rodziny i życie na wyższym poziomie. Paradoksalnie dieta w krajach wysokorozwiniętych (a szczególnie w Stanach Zjednoczonych) nie należy do najzdrowszych.
Cechami charakterystycznymi diety zachodniej są:
- wysoka zawartość kalorii,
- duże ilości nasyconych kwasów tłuszczowych,
- obecność ogromnej ilości cukrów prostych,
- a także produkty pochodzenia zwierzęcego.
Mieszkańcy zamożnych krajów często spożywają żywność mocno przetworzoną. Wiele osób na co dzień je słodycze, słone przekąski, dania typu fast-food, a także pije słodzone soki i napoje gazowane.
Nie należy jednak generalizować, gdyż kuchnia japońska (pomimo że kraj jest wysokorozwinięty) należy do najzdrowszych kuchni świata. Mieszkańcy Japonii na co dzień spożywają duże ilości warzyw, świeżych ryb i owoców morza.
Czym charakteryzuje się dieta w krajach rozwijających się?
Sposób żywienia mieszkańców krajów rozwijających się różni się znacznie od stylu odżywiania przeciętnego Amerykanina. Zazwyczaj dysponują oni mniej zasobnym portfelem, dlatego na co dzień spożywają mniejszą ilość kalorii. Większość osób z krajów rozwijających się nie może pozwolić sobie na codzienne jedzenie mięsa, dlatego bazują na produktach roślinnych. Dietę krajów uboższych cechuje również niższe spożycie tłuszczów. Więcej jest natomiast warzyw i owoców, a także produktów pełnoziarnistych. Mieszkańcy krajów położonych nad morzem lub oceanem dodatkowo regularnie jedzą ryby i owoce morza.
Kto jest najbardziej podatny na akulturację sposobu żywienia?
Nowe nawyki żywieniowe przejmują najczęściej osoby:
- z wyższym wykształceniem,
- młode,
- znające język kraju gospodarza,
- pracujące,
- przebywające na emigracji dłużej,
- lub już urodzone w nowym miejscu.
Ogromny wpływ na przyjmowanie nowych nawyków żywieniowych ma też brak dostępu do produktów używanych do przygotowywania tradycyjnych potraw lub też ograniczony do nich dostęp, albo wysoka cena. Dla wielu osób duże znaczenie ma fakt, że nowe potrawy przygotowuje się szybciej, co pozwala na zaoszczędzenie czasu.
Akulturacja sposobu żywienia nie musi być całkowita. Bardzo często zdarza się, że przejmowane są jedynie niektóre potrawy lub produkty. Przejmowanie nowych nawyków żywieniowych zazwyczaj odbywa się stopniowo.
Enkulturacja sposobu żywienia
Enkulturacja żywienia to odrzucenie nawyków żywieniowych kraju gospodarza. Osoby, które zazwyczaj odrzucają nowy sposób żywienia charakteryzują się:
- niższym wykształceniem,
- przebywają na emigracji jedynie przez krótki czas,
- nie znają języka kraju gospodarza,
- zazwyczaj są to osoby starsze o niższym statusie materialnym.
Tacy ludzie napotykają na swojej drodze wiele trudności. Poczynając od trudności z zakupieniem niektórych produktów do poczucia wyobcowania i braku akceptacji otoczenia.
Wpływ akulturacji żywienia na zdrowie
Przejęcie obcych nawyków żywieniowych nie pozostaje bez wpływu na nasze zdrowie. Czy będzie on pozytywny, czy negatywny zależy przede wszystkim od miejsca, do którego się udajemy. Przykładowo Amerykanin, który postanawia zamieszkać w Grecji dzięki nowej diecie odniesie wiele korzyści zdrowotnych. Prawdopodobnie zacznie spożywać większe ilości warzyw i owoców, a także ryb zawierających nienasycone kwasy tłuszczowe. Zmiana niezdrowej diety zachodniej na dietę śródziemnomorską zmniejsza ryzyko zachorowania na nowotwory i choroby układu krążenia.
Zazwyczaj jednak tendencja jest odwrotna – to osoby pochodzące z krajów rozwijających się przyjeżdżają do krajów wysokorozwiniętych i przejmują tamtejsze nawyki żywieniowe. Pierwszym rezultatem nowej diety jest zazwyczaj zwiększenie masy ciała. W przypadku niektórych grup imigrantów pojawia się zwiększone spożycie alkoholu, które rodzi problemy natury społecznej i zdrowotnej.
Liczne badania wskazują, że osoby, które wyemigrowały z krajów rozwijających się do krajów rozwiniętych początkowo cieszą się lepszym zdrowiem niż rdzenni mieszkańcy tego kraju. Jednak w miarę upływu lat stan zdrowia, a w tym również długość życia ulegają pogorszeniu. Ostatecznie stan zdrowia takich imigrantów będzie zależał od tego, czy całkowicie przejmą styl żywienia typowy dla krajów wysokorozwiniętych, czy też będą (przynajmniej częściowo) kultywowali tradycyjne zwyczaje kulinarne.
Imigracja w wielu wypadkach jest szansą na poprawę jakości życia. Należy jednak liczyć się z tym, że niesie ona ze sobą również wiele zagrożeń. Niezdrowa dieta i niemal nieograniczony dostęp do alkoholu sprawiają, że stan zdrowia imigrantów może dramatycznie się pogorszyć. Takiej sytuacji można oczywiście zapobiec, jednak warunkiem jest wiedza na temat zasad zdrowego żywienia i stosowanie jej w praktyce.
