Achalazja to poważna choroba, która objawia się między innymi problemami z przełykaniem. Osoby cierpiące na to schorzenie zazwyczaj zmuszone są poddać się zabiegom operacyjnym. Jakie są przyczyny achalazji? W jaki sposób objawia się ta choroba? Jak przebiega proces leczenia?
Co to jest achalazja przełyku?
Mianem achalazji (stosowana jest również nazwa skurcz wypustu) określamy chorobę charakteryzującą się upośledzeniem kurczliwości mięśni, które budują przełyk (zwieracz nie otwiera się, ani też nie zamyka podczas jedzenia). Jej konsekwencją jest utrudnione przesuwanie się pokarmu do żołądka. Choroba dotyka najczęściej osób pomiędzy trzydziestym a sześćdziesiątym rokiem życia. Jest ona najczęściej występującym schorzeniem przełyku (nawet siedemdziesiąt procent wszystkich przypadków). Przyczyny tej choroby nie zostały do końca poznane. Bardzo ważne jest szybkie jej zdiagnozowanie i wdrożenie leczenia, gdyż jego brak może wiązać się z niebezpiecznymi konsekwencjami.
Jakie są przyczyny achalazji?
Współczesna medycyna nie jest w stanie jednoznacznie wskazać przyczyn zaburzeń kurczliwości mięśni przełyku. W pewnej mierze może mieć ona podłoże genetyczne (zaobserwowano, że osoby, u których w rodzinach występowała achalazja zapadają na nią częściej niż inni). Inną przyczyną może być zaburzenie funkcjonowania układu immunologicznego – zamiast patogenów niszczy on komórki nerwowe znajdujące się w mięśniówce przełyku.
Schorzenie tego typu może być spowodowane również infekcjami wirusowymi, chorobą Chagasa, a nawet nowotworem przełyku.
Achalazja – jakie są jej objawy?
Objawy achalazji przełyku są mało charakterystyczne przez co jej zdiagnozowanie może sprawiać lekarzom pewne trudności (choroba może zostać pomylona z refluksem żołądkowo-jelitowym). Osoby chore mają kłopoty z przełykaniem płynów i pokarmów stałych (dysfagia). Wraz z rozwojem choroby pojawiają się nawet trudności z przełykaniem śliny. Często skarżą się również na odbijanie, chroniczny kaszel, krztuszenie się i zachłystywanie, cofanie się pokarmu do jamy ustnej.
Achalazji zazwyczaj towarzyszy zgaga (uczucie pieczenia za mostkiem i przedostawanie się kwaśnej treści żołądkowej do przełyku), utrata masy ciała, bóle w klatce piersiowej (ze względu na ten objaw achalazja bywa mylona z chorobami układu sercowo-naczyniowego). Mogą pojawić się również wymioty, które nie są poprzedzone nudnościami.
Należy podkreślić, że w większości ogólny stan i poziom odżywienia osób chorych na achalazję jest prawidłowy (zwłaszcza w pierwszych fazach rozwoju choroby).
Achalazja – możliwe powikłania
Należy mieć świadomość, że chorób takich jak achalazja nie można bagatelizować. Choć w początkowym okresie choroby pacjent czuje się względnie dobrze, z czasem może dojść do niebezpiecznych komplikacji.
Do typowych powikłań achalazji zaliczamy zapalenie błony śluzowej przełyku (często cofający się pokarm podrażnia śluzówkę), krwawienia z przełyku (pojawiają się zwłaszcza przy niedokładnym przeżuwaniu pokarmu), uchyłki przełyku (długo zalegający pokarm może spowodować rozciągnięcie się przełyku i stworzenie charakterystycznych kieszonek).
Nieleczona achalazja w wielu wypadkach doprowadza do zachłystowego zapalenia płuc (schorzenie to polega na przedostawaniu się treści pokarmowej do płuc, czego następstwem są stany zapalne), a także ropnia płuca.
Jak leczy się achalazję?
W przypadku podejrzenia achalazji wykonuje się badanie rentgenowskie przełyku (z kontrastem). Pozwala ono na uwidocznienie zwężenia. Konieczne jest również wykonanie badania endoskopowego przełyku. Mierzone jest też ciśnienie w obrębie przełyku (manometria).
U niektórych chorych stosuje się leczenie farmakologiczne – podaje się leki, których zadaniem jest zmniejszenie napięcia dolnego zwieracza przełyku. Do takich leków zaliczamy brokery kanału wapniowego lub azotany.
Innym sposobem leczenia może być wstrzykiwanie botoksu (zadaniem toksyny botulinowej jest doprowadzenie do zwiotczenia mięśni przełyku).
Kiedy mniej inwazyjne metody leczenia achalazji zawodzą, lekarze mogą podjąć decyzję o leczeniu endoskopowym (pod tym określeniem kryje się po prostu operacja przez wziernik) lub też konwencjonalnym zabiegu chirurgicznym.
W przypadku klasycznej operacji chirurg przecina powłoki skórne, nacina mięśnie przełyku i wpustu żołądkowego, dzięki czemu dochodzi do zmniejszenia napięcia mięśni i poszerzenia drogi, którą przechodzi pokarm. W skrajnych wypadkach wykonuje się usunięcie fragmentu przełyku.
Należy mieć świadomość, że niekiedy zabiegi chirurgiczne mogą doprowadzić do powikłań. Jeżeli chodzi o klasyczną operację, skutkiem ubocznym może być krwawienie z przewodu pokarmowego, zaburzenia połykania, czy też zakażenie rany. Nieprawidłowo przeprowadzona endoskopia może skutkować przedziurawieniem przełyku, stanami zapalnymi, krwawieniem z przewodu pokarmowego, a także zachłystowym zapaleniem płuc. Takie sytuacje zdarzają się jednak bardzo rzadko. Dla chorego znacznie większym ryzykiem jest niepodejmowanie leczenia.
Dieta zalecana przy achalazji
Osoby cierpiące na zaburzenia połykania również muszą jeść. Zaleca się im stosowanie diety łatwostrawnej (produkty należy spożywać w formie rozdrobnionej – najlepiej pod postacią papek). Bardzo ważne jest spożywanie odpowiedniej ilości pełnowartościowego białka.
W przypadku achalazji należy zrezygnować ze smażenia, a zastąpić je gotowaniem na parze, gotowaniem w małej ilości wody, czy też duszeniem.
Zazwyczaj konieczne jest ograniczenie tłuszczów zwierzęcych, roślin strączkowych, śmietany, ostrych przypraw, kapusty, cebuli, alkoholu, czy napojów gazowanych.
Pacjent powinien obserwować jak jego organizm reaguje na błonnik. Jeżeli nie ma takiej potrzeby, nie należy go ograniczać. Wszystkie pokarmy należy dokładnie przeżuwać (zmniejsza to ryzyko podrażnienia śluzówki układu pokarmowego).
