Odchudzanie jest z pozoru bardzo prostym procesem. Wydaje się nam, że wystarczy jeść mniej, zacząć ćwiczyć, żeby kilogramy zaczęły spadać same. Niestety, kiedy rozpoczynamy odchudzanie, sprawy zaczynają się komplikować. Nawet jeżeli udaje się nam schudnąć, często odbywa się to kosztem naszego zdrowia. Pamiętajmy, że równie ważne co szczupła sylwetka jest zdrowe ciało. Jak się odchudzać, żeby nie tylko wyglądać, ale także czuć się lepiej? O czym na diecie redukcyjnej powinni pamiętać mężczyźni, kobiety i młodzież?

Zdrowe odchudzanie dla kobiet

Wiele kobiet rozpoczyna odchudzanie, gdyż nie są zadowolone ze swojego wyglądu. Do tej pory mogły tego nie zauważać, jednak nadchodzący ślub przyjaciółki, krytyczna uwaga kogoś znajomego, lub też chęć wywarcia na kimś wrażenia sprawiają, że dotychczasowa sylwetka staje się trudna do zaakceptowania.

Niestety, towarzyszące nam silne, negatywne emocje sprawiają, że podejmujemy najgorsze decyzje. Zachwalana przez niektóre kobiece czasopisma głodówka nie tylko nie zapewni nam wymarzonej sylwetki, ale zaszkodzi również naszemu zdrowiu. Choć to trudne, warto postarać się spojrzeć na skutki odchudzania długoterminowo.

Głodówka nie pomoże nam spalić tkanki tłuszczowej, sprawi jedynie, że nasz metabolizm zwolni. W przypadku bardzo restrykcyjnej diety spadek kilogramów będzie wynikał przede wszystkim z utraty wody i spalania mięśni. Dodatkowo po takiej kuracji nasze ciało nie będzie wyglądało dobrze. Skóra straci jędrność, pozostanie nam także mało estetyczny cellulit, mogą także pojawić się rozstępy. Co więcej niskokaloryczne diety nie są w stanie zaspokoić zapotrzebowania naszego organizmu na niezbędne dla zdrowia substancje. W efekcie możemy spodziewać się bladej, przesuszonej skóry, łamliwych, wypadających włosów i kruchych paznokci.

Długotrwałe stosowanie głodówek wyniszcza organizm. Spadek odporności sprawia, że częściej chorujemy. Zła dieta powoduje wiele przykrych dolegliwości ze strony układu nerwowego. Niedożywiona kobieta jest drażliwa, nerwowa, ma problemy z pamięcią i koncentracją, nie jest w stanie cieszyć się życiem.

Jedynie dobrze zbilansowany jadłospis umożliwia uzyskanie szczupłego i zdrowego ciała.

Od czego zacząć zdrowe odchudzanie?

Nie odkładajmy odchudzania na ostatnią chwilę, nie podejmujmy również decyzji o diecie pod wpływem silnych emocji. Nadwaga nie pojawiła się u nas z dnia na dzień, dlatego musimy dać sobie czas na pozbycie się jej. Kiedy zdamy sobie sprawę z konsekwencji tak zwanych diet – cud, łatwiej będzie wybrać racjonalne, choć jednocześnie nieco bardziej czasochłonne odchudzanie.

Pierwsze od czego należy zacząć to pozbycie się domu wszystkich produktów, które stanowią zagrożenie dla naszego zdrowia i sylwetki. A więc:

• wysoko przetworzonej żywności,
• słodyczy,
• gazowanych napojów,
• i słodzonych soków.

Warto dać sobie nieco czasu na wprowadzenie nowych nawyków żywieniowych. W przypadku kobiet, które do tej pory nie wyobrażały sobie dnia bez słodyczy, zastosowanie restrykcyjnej diety niesie ze sobą duże ryzyko niepowodzenia. Znacznie bezpieczniej jest rozpocząć odchudzenie od małych kroków. W tym przypadku dobrze jest zacząć od rezygnacji ze słodyczy i chwilowym pozostaniu przy dotychczasowej diecie. Dopiero, kiedy uda się nam pokonać uzależnienie, możemy iść o krok dalej, na przykład wprowadzić do menu więcej warzyw i owoców.

Wiele odchudzających się kobiet popełnia zasadniczy błąd. A mianowicie uważają one dietę za przykry czas wyrzeczeń, po którym można powrócić do dotychczasowych przyzwyczajeń. Jeżeli chcemy schudnąć zdrowo i trwale, należy wprowadzić nowe nawyki żywieniowe na stałe. Gdy nie uda się nam ich zaakceptować, prawdopodobnie nasza dieta zakończy się niepowodzeniem.

Z powyższego względu znacznie większe szanse na sukces w odchudzaniu mają kobiety, dla których priorytetem jest zdrowie, a nie tylko i wyłącznie szczupła sylwetka. Ogromne znaczenie ma także nastawienie z jakim rozpoczynamy odchudzanie. Kobiety, które czują nienawiść do własnego ciała, mają skłonność do stosowania bardzo restrykcyjnych diet. Jednocześnie ich kuracje odchudzające częściej kończą się efektem jojo.

Odchudzanie a rodzina

Wiele kobiet, które podejmują decyzję o odchudzaniu staje przed trudnym zadaniem przygotowywania posiłków dla rodziny. Często przejście na zdrową dietę wiąże się nie tylko ze zmianą własnych przyzwyczajeń, ale też z przekonaniem do niej pozostałych członków rodziny, co niekiedy jest bardzo trudne.  

Jeżeli do tej pory cała rodzina odżywiała się niezdrowo, wprowadzenie nowych nawyków żywieniowych jest jak najbardziej uzasadnione. Jednocześnie zazwyczaj nie da się nikogo zmusić do zmiany przyzwyczajeń z dnia na dzień. Kobiety, które przygotowują jedzenie również dla rodziny, często (przynajmniej na początku) zmuszone są do gotowania dwóch obiadów, co jest nie tylko kosztowne, ale też czasochłonne.

Dobrym rozwiązaniem tego problemu jest przyrządzanie posiłków w wersji tradycyjnej i dietetycznej. Przykładowo, kiedy rodzina wybiera ziemniaki smażone na tłuszczu, część z nich można ugotować na parze. Kiedy smażymy kotlety schabowe, część mięsa można upiec w folii, uzyskując tym samym dietetyczne danie. Zanim dodamy do surówki majonezu i cukru, możemy odłożyć część warzyw i szybko stworzyć z nich dietetyczną sałatkę.

Odchudzanie dla mężczyzn

Mężczyźni, którzy decydują się na odchudzanie, chcą, żeby proces ten był prosty i skuteczny. W wielu wypadkach konieczne jest dostosowanie diety do rodzaju aktywności zawodowej. Współcześnie mało który mężczyzna może pozwolić sobie na spożywanie wszystkich posiłków w domu, dlatego konieczne jest przygotowanie obiadu do pracy. Nadwaga w przypadku wielu mężczyzn wynika z braku czasu na jedzenie. Osoby, które w przerwie w pracy udają się do restauracji typu fast-food powinny jak najszybciej zmienić swoje przyzwyczajenia.

Większość barów szybkiej obsługi oferuje żywność wysoko przetworzoną, która ma zgubny wpływ na zdrowie i sylwetkę. Warto zdać sobie sprawę, że takie odżywianie sprawia również, że jesteśmy mniej wydajni w pracy. Niezdrowa dieta ma negatywny wpływ na funkcjonowanie naszego mózgu – sprawia, że zaczynamy mieć problemy z pamięcią i koncentracją, stale czujemy się zmęczeni.

Najlepszym rozwiązaniem dla pracującego mężczyzny jest tak zwana dieta pudełkowa. Zamiast kupować obiad w restauracji, można przynieść go ze sobą. Do pudełka śniadaniowego wkładamy zdrowe produkty, takie jak:

• warzywa i owoce,
• pełnowartościowe białko (na przykład indyka),
• węglowodany złożone (przykładowo kasze lub brązowy ryż),
• zdrowe tłuszcze (przykładowo sezam, siemię lniane, oliwa z oliwek, awokado).

Ci, którzy z różnych przyczyn nie chcą samodzielnie przygotowywać posiłków, mogą skorzystać z usług firmy cateringowych. Współcześnie w większych miastach funkcjonuje wiele firm, które oferują usługi cateringu dietetycznego. Należy jednak liczyć się z faktem, że tego typu dieta, choć niewątpliwie wygodna, jest także kosztowna.

Oprócz spożywania zdrowych produktów ogromne znaczenie ma nawodnienie organizmu. Zawsze warto mięć przy sobie niegazowaną wodę mineralną lub źródlaną.

W sytuacji, kiedy nie jesteśmy w stanie obejść się bez porannej dawki kofeiny, zamiast kawy i napojów energetycznych, warto postawić na zieloną herbatę lub yerba mate.

Dieta a treningi

Jadłospis odchudzającego się mężczyzny musi uwzględniać uprawiane przez niego sporty. Im bardziej jesteśmy aktywni, tym większe jest nasze zapotrzebowanie kaloryczne. Dodatkowo menu osoby aktywnej fizycznie powinno zawierać odpowiednie ilości dobrze przyswajalnego białka.

Samodzielne zaplanowanie dietetycznego, a jednocześnie zdrowego jadłospisu, wielu osobom  (przynajmniej na początku) może sprawiać pewne trudności. Z tego względu warto skorzystać z pomocy dietetyka lub trenera.

Osoby uprawiające sporty powinny zwracać uwagę nie tylko na ilość spożywanych kalorii. Ważne jest również to co jemy przed i po treningach. Bezpośrednio przed rozpoczęciem aktywności dobrze jest sięgnąć po posiłek wysoko węglowodanowy (tu sprawdzą się węglowodany proste), który doda nam energii. Z kolei w posiłku po treningu powinno znaleźć się białko, które będzie chronić nasze mięśnie.

Dieta odchudzająca dla młodzieży

Proces odchudzania w przypadku młodzieży jest szczególnie ryzykowny, gdyż organizm człowieka przed dwudziestym rokiem życia cały czas się rozwija. Stosowanie nieodpowiedniej diety może doprowadzić do nieodwracalnych zmian. Choć kuracja odchudzająca w przypadku bardzo młodych ludzi jest bardzo ryzykowna, to oni mają szczególne skłonności do niezdrowych diet.

Jednocześnie nadwaga i otyłość są współcześnie prawdziwą plagą wśród młodych ludzi. Błyskawiczny rozwój technologiczny sprawił, że spędzają oni czas zupełnie inaczej niż ich rówieśnicy kilkadziesiąt lat temu. Odchudzanie młodzieży powinno opierać się o dobrze zbilansowaną dietę, a także aktywność fizyczną.

W przypadku młodych osób z zaburzeniami odżywiania konieczna może okazać się pomoc dietetyka i psychologa. Należy edukować młodzież w zakresie zdrowego odżywiania, tłumaczyć jaki wpływ na ludzki organizm ma częste sięganie po wysoko przetworzoną żywność.

W większości wypadków nadwaga i otyłość u młodych ludzi wiążą się z nawykami żywieniowymi wyniesionymi z domu. Często odchudzanie nastolatka wymaga zmian w diecie całej rodziny. Zmiana utrwalonych nawyków w zakresie jedzenia nie jest prosta. Jeżeli dziecko do tej pory na obiad jadło kebaby, na kolację jadło pizzę, którą popijało słodzonymi, gazowanymi napojami, może być trudno przekonać je do jedzenia lekkich sałatek.

Argumenty o zdrowiu zazwyczaj nie trafiają do młodzieży, która pomimo codziennego spożywania śmieciowego jedzenia czuje się świetnie. Rodzice, którzy nauczyli swoje dzieci niezdrowego odżywiania się, mogą spróbować dać mu dobry przykład zmieniając swoje złe nawyki, choć nie zawsze pociągnie to za sobą zmiany żywienia u nastolatków.

Wiele dobrego w tym przypadku mogą zdziałać autorytety. Warto przekonać młodego człowieka do uprawiania sportu, co wymusi na nim stosowanie racjonalnej diety.

Pirosiarczyn potasu (znany również jako disiarczyn potasu, E224) jest to substancja konserwująca, której używa się przede wszystkim po to, żeby przedłużyć trwałość rozmaitych produktów.

E224 używany jest przede wszystkim do konserwowania żywności i produktów przemysłowych. Substancja ta jest otrzymywana w wyniku ogrzewania wodosiarczynu potasu. Innym sposobem na jego uzyskanie jest reakcja wodnego roztworu siarczynu potasu z dwutlenkiem siarki.

Współcześnie uważany jest za niekorzystny dla ludzkiego zdrowia, gdyż jego nadmierne spożycie może wywołać przykre dolegliwości takie jak:

• nudności,
• bóle głowy,
• podrażnienie błony śluzowej żołądka,
• a w skrajnych sytuacjach nawet anafilaksję.

Dopuszczalna dzienna dawka E224 to 0,7 mg na każdy kilogram masy ciała.

Gdzie stosuje się pirosiarczyn potasu?

Zadaniem pirosiarczynu potasu jest niedopuszczenie do rozwoju bakterii, grzybów i wirusów w produktach spożywanych przez człowieka. Używa się go między innymi do konserwowania winogron, owoców liczi, borówki amerykańskiej.

Spotkamy go w:

• sosach i słodkich polewach,
• niektórych mrożonych warzywach,
• suszonych grzybach,
• orzechach,
• wiórkach kokosowych,
• suszonych pomidorach,
• suszonych owocach,
• warzywach w puszkach i słoikach,
• alkoholach takich jak piwo, wino czy miód pitny.

Przy jego użyciu przedłuża się również trwałość musztardy, dżemów, konfitur, galaretek, marmolad. E224 może pojawić się także w mrożonych owocach morza, żelatynie, cynamonie, a także zestawach do domowej produkcji wina.

Niekiedy używany jest także do barwienia tkanin i kapeluszy słomkowych.

U zdrowej osoby substancja ta (pod warunkiem, że przyjmowana jest w niewielkich ilościach) zostaje rozłożona w wątrobie, a następnie wydalona wraz z moczem. Ze względu na możliwe niepożądane skutki uboczne, należy unikać produktów zawierających E224 lub przynajmniej ograniczyć ich ilość.

Wielu ludzi wyobraża sobie poranka bez kawy. Cenimy ją za niepowtarzalny aromat i to, że jest w stanie szybko postawić nas na nogi. Dzieje się tak dzięki wysokiej zawartości naturalnej kofeiny, która oddziałuje na ośrodkowy układ nerwowy. Niestety nadmiar kofeiny powoduje wiele przykrych dolegliwości z bezsennością na czele. Kawa bezkofeinowa powstała z myślą o osobach, które chciałyby się cieszyć doskonałym smakiem kawy, jednak nie mogą spożywać kofeiny. Czy kawa bezkofeinowa jest bezpieczna dla naszego zdrowia? Czy mogą ją pić kobiety w ciąży?

Co to jest kawa bezkofeinowa?

Kawa bezkofeinowa to tradycyjna kawa, którą przy pomocy określonych procesów pozbawiono kofeiny. Jej smak i zapach pozostają niezmienione. Odczuwalną różnicą jest brak charakterystycznego pobudzenia po jej spożyciu. Znamy trzy metody pozyskiwania kawy bezkofeinowej .To, czy taka kawa jest zdrowa, zależy przede wszystkim od sposobu jej wytwarzania – bezpieczniejsze jest pozyskiwanie jej metodą wodną. Należy pamiętać, że kawa nie zawierająca kofeiny (pita w nadmiarze) także powoduje utratę wody i wypłukiwanie minerałów z organizmu. Dla kobiet w ciąży bezkofeinowa wersja jest zdecydowanie bezpieczniejsza niż kawa tradycyjna, jednak nie można powiedzieć, że nie zaszkodzi ona dziecku. Z tego względu zaleca się spożywanie jej okazjonalnie lub całkowitą z niej rezygnację.

Kawa bezkofeinowa – od czego się zaczęło?

Pierwsza kawa bez kofeiny została wyprodukowana około 1820 roku. Jej pomysłodawcą był sam Goethe. Niemiecki uczony pił ogromne ilości kawy i dotkliwie odczuwał efekty uboczne nadmiernego spożycia kofeiny – cierpiał na bezsenność. Nie chciał jednak rezygnować z ulubionej używki, dlatego poprosił swojego znajomego – chemika, żeby ten usunął z kawy substancję, która odpowiada za kłopoty ze snem. Chemik spełnił życzenie Goethego i tak powstała pierwsza w historii kawa bezkofeinowa.

Jak wytwarza się kawę bezkofeinową?

Współcześnie znane są trzy sposoby produkcji kawy bezkofeinowej. Pierwszy z nich wymaga użycia rozpuszczalnika organicznego takiego jak octan etylu lub chlorkometylen. Ziarna kawy zanurza się we wrzącej wodzie lub poddaje się je działaniu pary wodnej, w wyniku czego pęcznieją.  Kolejnym krokiem jest zanurzenie ich w wybranym rozpuszczalniku, który pozbawia ich kofeiny. Na koniec kawa jest oczyszczana z resztek substancji chemicznej.

Innym sposobem na pozbawienie ziaren kawy kofeiny jest metoda wodna. W tym wypadku nasiona kawy moczy się w wodzie, która następnie poddawana jest filtracji, podczas której usuwa się z niej kofeinę. Po pozbyciu się kofeiny ziarna ponownie umieszcza się w tej samej wodzie, by mogły na powrót wchłonąć utracone substancje odżywcze.

Kolejnym sposobem na otrzymanie bezkofeinowej wersji popularnego napoju jest użycie gazów nadkrytycznych. Ziarna kawy zostają zanurzone w nadkrytycznym dwutlenku węgla. Następnie dwutlenek węgla łączy się z obecną w nich kofeiną.

Czy kawa bezkofeinowa jest zdrowa?

Trudno jednoznacznie odpowiedzieć na pytanie czy bezkofeinowa kawa jest zdrowa. Wiele zależy tu od tego jakiej metody użyto do jej produkcji. Największe ryzyko to stwarza kawa bezkofeinowa uzyskana w wyniku procesów chemicznych. Należy zdawać sobie sprawę, że biorące udział w jej produkcji octan etylenu i chlorkometylen wykorzystuje się między innymi do produkcji rozpuszczalników farb. Mogą one przyczyniać się do rozwoju nowotworów. Natomiast my nie mamy gwarancji, że nasza kawa została dokładnie oczyszczona z tych substancji.

Warto zauważyć, że wytwarzanie kawy bezkofeinowej innymi metodami niż obróbka chemiczna jest znacznie droższe, co powoduje wzrost ceny kawy. Jeżeli kupujemy najtańszy produkt, musimy liczyć się z faktem, że jest ona potencjalnie niebezpieczna dla naszego zdrowia.

Dodatkowo należy zdawać sobie sprawę, że nawet bezkofeinowa alternatywa zawiera śladowe ilości kofeiny. Nie jest ona wolna od innych wad tradycyjnej kawy – podobnie odwadnia i wypłukuje minerały z organizmu. Spożywanie jej w dużych ilościach może owocować bolesnymi skurczami mięśni.

Kawa bezkofeinowa dla kobiet w ciąży?

Kobiety w ciąży nie powinny pić kawy, w tym kawy bezkofeinowej, gdyż może ona zaszkodzić rozwijającemu się płodowi. Kawa bez kofeiny jest jednak znacznie lepszą alternatywą dla swojego nieoczyszczonego odpowiednika. Kobieta, która spodziewa się dziecka może napić się takiej kawy raz na jakiś czas, niedopuszczalne jest jednak jej codzienne spożycie.

Pamiętajmy, że nawet śladowe ilości kofeiny mogą działać drażniąco na wątrobę dziecka. Co więcej kiedy wybieramy kawę bezkofeinową powinniśmy mieć pewność, że została ona wytworzona bezpiecznymi metodami.

Werbena cytrynowa jest popularnym składnikiem perfum, dlatego wiele osób kojarzy ją przede wszystkim z przemysłem perfumeryjnym. Warto zdawać sobie sprawę, że roślina ta ma również szereg właściwości odżywczych i leczniczych, dlatego znajduje zastosowanie zarówno w kuchni, jak i domowej apteczce. W czym może nam pomóc werbena cytrynowa?

Czym jest werbena cytrynowa?

Werbena cytrynowa (znana również jako lippia trójlistna) to dwuletnia bylina zaliczana do rodziny werbenowatych. Naturalnie występuje ona w Ameryce Północnej i Południowej, a także w Europie. Cechą charakterystyczną tej rośliny jest intensywny, cytrynowy zapach. Zazwyczaj osiąga ona wysokość do dziewięćdziesięciu centymetrów (jeżeli sadzimy ją w doniczce, będzie niższa – zazwyczaj w takich warunkach osiąga piętnaście centymetrów). Werbena posiada małe kwiaty w kolorze białym. Roślina ta ceniona jest za liczne prozdrowotne właściwości – korzystnie wpływa na kondycję układu nerwowego, poprawia trawienie, działa przeciwzapalnie, przeciwbakteryjnie i przeciwgrzybiczo. Jej właściwości przeciwbólowe sprawiają, że jest ona pomocna w leczeniu migren. Werbena powszechnie stosowana jest w przemyśle perfumeryjnym (cytrynowy zapach) i kosmetyce.

Jakie właściwości ma werbena cytrynowa?

Werbena pozytywnie wpływa na wiele aspektów naszego zdrowia. Zaleca się spożywanie jej w dolegliwościach układu nerwowego, pomaga również na trawienie, poprawia odporność organizmu – warto stosować ją przy infekcjach bakteryjnych i wirusowych. Lippia trójlistna działa moczopędnie, dlatego będzie pomocna przy leczeniu nerek. Posiada ona silne działanie oksydacyjne, z tego względu może okazać się cennym sprzymierzeńcem w walce z nowotworami i przedwczesnym starzeniem.

Werbena cytrynowa na mocne nerwy

Spożywanie werbeny cytrynowej może poprawić pracę układu nerwowego. Działa ona uspokajająco na nasz organizm. Warto wypić ją przed snem, gdyż ułatwia zasypianie. Dodatkowo spożywanie naparów z lippii trójlistna łagodzi negatywne skutki stresu. Warto pić ją w stanach wyczerpania fizycznego i psychicznego, gdyż pomaga w regeneracji organizmu.

Werbena na odporność

Nie ulega wątpliwości, że lippia trójlistna pozytywnie wpływa na układ immunologiczny. Roślina ta zawiera substancje działające przeciwzapalnie, przeciwbólowo, przeciwbakteryjnie, przeciwwirusowo, a także przeciwgrzybiczo. Odczujemy korzyści spożywając ją przez cały rok, jednak szczególnie zaleca się przyjmowanie jej w chwilach, kiedy organizm jest najbardziej podatny na infekcje.

Werbena zmniejsza gorączkę, łagodzi kaszel, jest nawet w stanie zahamować wzrost gronkowca złocistego. Ta niepozorna roślina jest źródłem antyoksydantów, które pomagają w walce z nowotworami (sprawiają, że komórki nowotworowe przestają rosnąć i giną), a także spowalniają procesy starzenia się skóry.

Właściwości przeciwzaplane sprawiają, że werbena pomaga w leczeniu chorób z autoagresji, takich  jak na przykład reumatoidalne zapalenie stawów. Jej spożywanie zmniejsza stan zapalny, a przy tym zwiększa ruchomość stawów.

Po werbenę cytrynową warto jest sięgać również w przypadku infekcji grzybiczych. Będzie ona pomocna w leczeniu grzybicy skóry, jak i grzybicy ogólnoustrojowej.

Werbena na lepsze trawienie

Napar z werbeny cytrynowej jest pomocny w wielu dolegliwościach układu pokarmowego. Łagodzi on mdłości, nudności, łagodzi też dolegliwości wątroby. Jako, że lippia trójlistna działa rozkurczowo na mięśnie gładkie, doskonale radzi sobie z zaburzeniami pracy żołądka i jelit. Przepłukanie ust naparem z werbeny znakomicie odświeża oddech.

Werbena cytrynowa w kosmetyce i przemyśle perfumeryjnym

Werbenę cytrynową możemy znaleźć w składzie wielu kosmetyków. Działa ona przeciwzapalnie i przeciwgrzybiczo, dlatego będzie pomocna przy skórze trądzikowej. Ze względu na zawartość antyoksydantów działa ona także przeciwstarzeniowo, dlatego wykorzystuje się ją także w preparatach przeciwzmarszczkowych. Wszystkie kosmetyki zawierające lippię trójlistną charakteryzują się przyjemnym orzeźwiającym zapachem.

Ze względu na charakterystyczny zapach werbena cytrynowa została doceniona także przez przemysł perfumeryjny – od dawna jest ważnym składnikiem zapachowym perfum. Lippia trójlistna świetnie sprawdzi się w perfumach na lato – lekkich i odświeżających.

Herbata z werbeny cytrynowej

Suszone liście werbeny cytrynowej możemy kupić w:

• sklepach zielarskich,
• aptekach,
• a coraz częściej także w zwykłych supermarketach.

Przygotowanie naparu z tej rośliny jest bardzo proste. Wystarczy łyżeczkę suszu zalać szklanką gorącej wody, przykryć i odstawić na około dziesięć minut. Po tym czasie herbata jest gotowa do spożycia. Jeżeli przeszkadzają nam liście, przed spożyciem możemy je odcedzić.

Aromatyczna lippia trójlistna uchodzi za roślinę w pełni bezpieczną, dlatego nie ma ograniczeń co do jej spożycia. Jedynym przeciwwskazaniem jest ciąża – werbena nie jest odpowiednia dla kobiet, które spodziewają się dziecka, gdyż powoduje skurcze macicy. Jej spożycie w skrajnych wypadkach może skończyć się nawet poronieniem.

Jednocześnie po napary z tej rośliny mogą sięgać mamy karmiące, gdyż pobudza ona laktację.

Witaminy są nam niezbędne do prawidłowego funkcjonowania. Warto dokładnie je poznać, żeby mieć pewność, że naszemu organizmowi niczego nie brakuje. Witaminy dzielimy na takie, które rozpuszczają się w wodzie i rozpuszczalne w tłuszczach, naturalne i syntetyczne. Co jeszcze powinniśmy o nich wiedzieć?

Witaminy rozpuszczalne w wodzie

Część znanych nam witamin rozpuszcza się w wodzie. Zaliczamy do nich witaminy z grupy B, a także witaminę C.

Witamina B1

Tiamina (witamina B1) występuje naturalnie między innymi w:

• mięsie wieprzowym,
• podrobach,
• otrębach,
• drożdżach,
• orzechach,
• czerwonej soczewicy,
• kaszy jaglanej i gryczanej,
• rybach takich jak makrela czy łosoś.

Warto zdawać sobie sprawę, że tiamina jest niezwykle ważna dla prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego, a także układu krążenia i układu immunologicznego.

Zarówno nadmiar jak i niedobór tej witaminy są groźne dla zdrowia. Przedawkowanie tiaminy zdarza się stosunkowo rzadko, gdyż jej wchłaniane jest ograniczone, a nadmiar szybko usuwany jest wraz z moczem. Nadmierne spożycie tiaminy grozi nam najczęściej, kiedy przyjmujemy suplementy diety niezgodnie z zaleceniami producenta. Objawy przedawkowania u większości ludzi to najczęściej:

• drżenie mięśni,
• nieregularne bicie serca,
• zawroty głowy, problemy z utrzymaniem równowagi.

Znacznie częstszy i bardziej niebezpieczny jest niedobór witaminy B1. Przydarza się on sportowcom i osobom ciężko pracującym fizycznie, ale także umysłowo. Niedobory mogą przydarzyć się również osobom starszym, a także wszystkim tym, którzy nie radzą sobie ze stresem. Pamiętajmy, że do wypłukiwania tiaminy przyczynia się również picie zbyt dużych ilości alkoholu, kawy i herbaty. Wynikiem niedoboru tiaminy są:

• choroba beri beri,
• problemy z zapamiętywaniem i koncentracją,
• oczopląs,
• drażliwość,
• niewydolność układu krążenia,
• chroniczne zmęczenie,
• biegunki,
• nudności i wymioty.

Witamina B2

Ryboflawina (witamina B2) to kolejna z witamin, które rozpuszczają się w wodzie. Dobrym źródłem ryboflawiny jest mięso – szczególnie wieprzowina i wołowina. Znajdziemy ją również w jajach kurzych i drożdżach. Mniejsze ilości ryboflawiny zawierają również:

• drób,
• mleko,
• twaróg,
• ryby takie jak makrele,
• fasola,
• kasza gryczana,
• banany,
• jabłka,
• czy pomarańcze.

Zazwyczaj nie spotykamy się z przedawkowaniem ryboflawiny. Jeżeli jednak spożyjemy zbyt duże ilości syntetycznej witaminy, musimy liczyć się z nudnościami i wymiotami.

Niedobór witaminy B2 to znacznie poważniejszy problem. Jeżeli w naszej diecie brakuje jej przez dłuższy czas, w naszej jamie ustnej pojawiają się afty i pleśniawki, nasze warki mogą zacząć pękać, typowym objawem są również bolesne zajady. Brak ryboflawiny może objawiać się wypadaniem włosów, problemami ze wzrokiem, światłowstrętem, infekcjami pochwy, zawrotami głowy, a nawet migreną,  kłopotami z zasypianiem.

Niacyna (znana także jako witamina PP, kwas nikotynowy lub witamina B3) występuje w mięsie, szczególnie w kurczaku, wołowinie i wieprzowinie. Duże ilości niacyny zawierają również:

• orzechy arachidowe,
• zarodki pszenne,
• ryby takie jak makrela,
• łosoś,
• mintaj,
• śledź,
• dorsz.

Znajdziemy ją także w:

• indyku,
• ziemniakach,
• pomidorach,
• kaszy jęczmiennej i gryczanej,
• brązowym ryżu,
• brokułach,
• pełnoziarnistym makaronie,
• czy bananach.

Kwas nikotynowy jest bardzo ważny dla prawidłowej pracy mózgu i całego układu nerwowego, bierze ona udział w syntezie hormonów płciowych, insuliny, tyroksyny, kortyzolu. Dodatkowo wspiera ona układ odpornościowy. Niebezpieczny jest zarówno niedobór, jak i nadmiar witaminy PP.

Jeżeli w naszym organizmie chronicznie brakuje kwasu nikotynowego istnieje ryzyko poważnej choroby – pelagry. Nadmiar witaminy PP może się z kolei skończyć cukrzycą insulinozależną, arytmią serca i chorobami skóry.

Witamina B4

Cholina (witamina B4) to kolejna witamina, która rozpuszcza się w wodzie. Znajdziemy ją w:

• podrobach,
• żółtkach jaj,
• mięsie,
• rybach,
• orzechach,
• kiełkach,
• a także roślinach strączkowych.

Witamina B4 jest niezwykle ważną witaminą dla kobiet w ciąży, gdyż jest współodpowiedzialna za rozwój mózgu i całego układu nerwowego płodu. Kontroluje ona pracę mięśni, pracę serca, układu oddechowego, jest ważna dla prawidłowego funkcjonowania wątroby. Cenna cholina odpowiada także za dobrą pamięć – zwłaszcza pamięć długotrwałą.

U osób, które spożyły zbyt duże ilości tej witaminy można zaobserwować obniżenie ciśnienia tętniczego, dolegliwości układu pokarmowego takie jak mdłości i biegunki. Takie osoby również nadmiernie się pocą nawet wówczas, kiedy pogoda temu nie sprzyja.

Długotrwały niedobór choliny może doprowadzić do stłuszczenia wątroby, dolegliwości układu pokarmowego takich jak zaparcia. Przy niedoborach można zaobserwować także bóle głowy, nieprawidłową pracę serca, nieuzasadnione ataki paniki i stany lękowe. Niedobór choliny u kobiety w ciąży może skończyć się wadami rozwojowymi płodu.

Witamina B5

Kwas pantotenowy (witamina B5) w dużych ilościach występuje w:

• wątróbce,
• mięsie kurczaka,
• tłustych rybach takich jak śledź czy makrela,
• mleku,
• jajach,
• serach,
• pestkach słonecznika,
• orzechach,
• pełnoziarnistym pieczywie,
• grzybach,
• a także niektórych owocach i warzywach.

Kwas pantotenowy bierze udział między innymi w utlenianiu i syntezie kwasów tłuszczowych, syntezie cholesterolu, hormonów – progesteronu, kortyzolu, testosteronu, neuroprzekaźników, a także witamin A i D. Dzięki witaminie B5 możliwe są procesy regeneracji skóry i błon śluzowych. Niezastąpiony kwas pantotenowy wzmacnia układ immunologiczny, a co ciekawe – zapobiega również siwieniu włosów.

Niepożądany jest zarówno niedobór, jak i nadmiar kwasu pantotenowego. Przedawkowanie nie zdarza się często. Zazwyczaj kończy się biegunką, ewentualnie reakcją alergiczną. Znacznie poważniejsze w skutkach są niedobory witaminy B5, które jednak nie należą do częstych. Jeżeli w naszym organizmie brakuje kwasu pantotenowego, prawdopodobnie będziemy mieć problemy z:

• nadmiernym wypadaniem włosów (w skrajnych wypadkach nawet z łysieniem),
• bólami mięśni i stawów, a nawet skurczami nóg,
• wzrokiem,
• skórą – typowym objawem niedoboru jest pękanie skóry w kącikach ust.

Witamina B6

Pirydoksyna (witamina B6) magazynowana jest w naszych mięśniach i wątrobie. W większych ilościach występuje ona w otrębach i zarodkach pszennych. Możemy ją spotkać w:

• mięsie z indyka,
• wołowinie,
• wieprzowinie,
• rybach takich jak łosoś i makrela (pamiętajmy, że obróbka termiczna mięsa i ryb prowadzi do zmniejszenia ilości pirydoksyny),
• kaszy gryczanej,
• kaszy jęczmiennej,
• brązowym ryżu,
• pieczywie,
• jajach,
• mleku i przetworach mlecznych,
• warzywach – szczególnie marchwi, brokułach i brukselce,
• owocach – kiwi, pomarańcze, banany, truskawki.

Jako witamina z grupy B pirydoksyna wspiera pracę układu nerwowego. Jest ona równie ważna dla układu krążenia – reguluje pracę serca, ciśnienie krwi i skurcze mięśni. Pirydoksyna współuczestniczy w tworzeniu przeciwciał, dlatego jest bardzo istotna dla układu immunologicznego. Innym jej zadaniem jest udział w procesie produkcji hemoglobiny, czyli czerwonego barwnika krwi. Warto zdawać sobie sprawę, że większe zapotrzebowanie na pirydoksynę mają osoby starsze, kobiety w ciąży, a także stosujący dietę wysokobiałkową.

Jeżeli źródłem pirydoksyny jest dla nas tylko i wyłącznie żywność, nie ma dużego ryzyka przedawkowania. Problemem mogą być natomiast suplementy diety. Długotrwałe przyjmowanie zbyt dużej ilości suplementów zawierających witaminę B6 może prowadzić do:

• problemów z koordynacją mięśni i mrowienia kończyn,
• chronicznego uczucia zimna,
• zwyrodnień tkanki nerwowej.

Konsekwencjami niedoboru witaminy B6 są przykre dolegliwości na tle nerwowym – w tym nawet depresja i bezsenność. Osłabieniu ulega również układ immunologiczny – nasz organizm staje się bardziej podatny na infekcje. Długotrwały niedobór pirydoksyny zwiększa ryzyko zachorowania na nowotwory. Widocznym objawem niedoboru witaminy B6 są także stany zapalne skóry i błony śluzowej.

Witamina B7

Biotyna (witamina B7) występuje naturalnie w ludzkim organizmie, gdyż wytwarzana jest przez florę bakteryjną jelit. Można ją znaleźć również w takich produktach spożywczych jak:

• mięso (wieprzowina, wołowina, drób),
• żółtka jaj,
• orzechy,
• soja,
• mleko,
• sery,
• drożdże,
• pieczywo pełnoziarniste,
• brązowy ryż,
• olej rzepakowy i słonecznikowy,
• niektórych owocach i warzywach.

Niedobory biotyny zdarzają się rzadko – są charakterystyczne dla kuracji antybiotykowych, uszkodzonej śluzówki jelita, bardzo ubogiej w składniki odżywcze diety. Kiedy brakuje nam witaminy B7 jesteśmy senni, apatyczni, rozdrażnieni, w skrajnych wypadkach chorujemy nawet na depresję. Nasza skóra jest szara, zaczynają nam wypadać włosy, paznokcie się rozdwajają i pękają. Inne objawy niedoboru to na przykład zapalenie spojówek czy drżenie mięśni.

Spożywanie większych ilości biotyny nie powoduje żadnych efektów ubocznych.

Witamina B8

Inzytol (witamina B8) to kolejna witamina, która rozpuszcza się w wodzie. Jest ona wytwarzana przez bakterie saprofityczne. Pewne jej ilości znajdziemy w mleku i przetworach mlecznych, produktach zbożowych i niektórych warzywach. Niestety produkty spożywcze zawierają zbyt małe ilości inzytolu, dlatego w wielu wypadkach konieczna jest suplementacja tego związku.

Inzytol chroni organizm kobiety przed zespołem policystycznych jajników, jest również w stanie przeciwdziałać tak poważnym chorobom psychicznym jak schizofrenia. Witamina B8:

• pozytywnie wpływa na płodność,
• łagodzi objawy napięcia przedmiesiączkowego,
• może zapobiegać wadom wrodzonym.

Współcześnie uważa się, że ludzki organizm powinien otrzymać dziennie około 1 g inzytolu.

Niedobór witaminy B8 występuje często u osób:

• zmagających się z chronicznym stresem,
• nadużywających kofeiny,
• spożywającym zbyt duże ilości alkoholu,
• stosujących antybiotykoterapię,
• a także stosujących nieprawidłową dietę.

Charakterystyczne objawy niedoboru witaminy B8 to obniżenie nastroju, zdenerwowanie bez wyraźnej przyczyny, pobudzenie, nerwica natręctw, wypadanie włosów, pogorszenie stanu skóry, podwyższony poziom cholesterolu, otyłość, niedowład mięśni, zaburzenia neurologiczne, a nawet bezpłodność.

Jako, że witamina B8 wydalana jest z ludzkiego organizmu wraz z moczem, nie ma możliwości jej przedawkowania nawet w przypadku przyjęcia zbyt dużej dawki.

Witamina B9

Floacyna (znana także jako kwas foliowy, witamina B11 czy witamina B9) jest niezbędna każdemu człowiekowi, a w szczególności kobietom w ciąży, gdyż jest współodpowiedzialna za prawidłowy rozwój płodu. Duże jej ilości znajdziemy w warzywach o barwie ciemnozielonej, produktach zbożowych roślinach strączkowych, a także niektórych owocach. Warto zdawać sobie sprawę, że obróbka termiczna jest w stanie pozbawić żywość nawet 70% witaminy B9. Kwas foliowy warto przyjmować w towarzystwie witaminy C, która przedłuża jego trwałość i chroni go przed rozpadem.

Kwas foliowy bierze udział w syntezie kwasów nukleinowych, a więc reguluje wzrost i rozwój wszystkich komórek w naszym ciele. Wraz z witaminą B12 jest on niezbędny także do tworzenia czerwonych krwinek, współcześnie uważa się, że może on zapobiegać rozwojowi niektórych nowotworów.

Niedobory witaminy B11 w naszym organizmie są bardzo niebezpieczne. Objawiają się między innymi niedokrwistością, zaburzeniami neurologicznymi, chorobami układu krążenia, osteoporozą, wadami wrodzonymi płodu, chorobami nowotworowymi.

Ryzyko przedawkowania kwasu foliowego nie jest duże, gdyż jest on wydalany z ludzkiego organizmu wraz z moczem. Zbyt duże jego dawki mogą jednak utrudniać diagnozowanie niedoborów witaminy B12.

Witamina B12

Kobalamina nazywana jest inaczej witaminą B12 lub czerwoną witaminą. Duże jej ilości znajdziemy w rybach (zwłaszcza w szczupaku), a także mięsie – wołowinie, wieprzowinie, cielęcinie i drobiu. Jest ona obecna w dojrzewających serach, jajach, mleku i przetworach mlecznych.

Witamina B12 jest potrzebna do prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego, odpornościowego, układu krążenia. Co więcej witamina ta pomaga w przetwarzaniu białek, tłuszczów i węglowodanów w energię. Nie do przecenienia jest również jej udział w syntezie serotoniny.

Niedobory czerwonej witaminy zdarzają się często osobom stosującym dietę wegańską, jako, że związek ten jest obecny przede wszystkim w produktach pochodzenia zwierzęcego. Jej długotrwały brak w organizmie objawia się między innymi zaburzeniami pracy układu nerwowego – możemy odczuwać mrowienie w kończynach dolnych, zaburzenia równowagi, osłabienie, rozdrażnienie, pogorszenie nastroju, zaburzenia pamięci i koncentracji. Inne objawy niedoboru to niedokrwistość, zwyrodnienia błony śluzowej układu pokarmowego, problemy z wchłanianiem substancji odżywczych z pokarmów.

Przedawkowanie czerwonej witaminy nie zdarza się często. Jeżeli jednak będziemy przyjmowali zbyt duże jej ilości przez długi czas, musimy liczyć się z reakcjami alergicznymi.

Witamina C

Kwas askorbinowy, czyli witamina C jest nam niezbędny do życia. Współcześnie wykorzystuje się go zarówno w medycynie, jak i w kosmetyce. Duże ilości witaminy C zawiera:

• acerola,
• rokitnik,
• dzika róża,
• owoce cytrusowe,
• czarna porzeczka,
• natka pietruszki,
• czerwona papryka,
• chrzan,
• czy brukselka.

Niezawodny kwas askorbinowy wzmacnia odporność organizmu, działa przeciwzapalnie i przeciwbakteryjne, jest także bardzo silnym przeciwutleniaczem, co oznacza, że usuwa z organizmu wolne rodniki. Witamina C jest bezcenna dla układu krążenia, układu nerwowego. Co więcej kwas askorbinowy chroni wzrok, przyspiesza gojenie się ran, zmniejsza uczucie zmęczenia. Warto mieć świadomość, że witamina C zwiększa również przyswajalność niektórych witamin i minerałów – na przykład żelaza i witaminy B12.

Niedobory witaminy C są dotkliwie odczuwalne. Jednym z bardziej charakterystycznych objawów jej braku jest szkorbut – choroba, która dotykała niegdyś przede wszystkim marynarzy. Kiedy w naszym organizmie jest zbyt mało kwasu askorbinowego czujemy się zmęczeni, nie mamy apetytu, możemy mieć problemy z oddychaniem, bolą nas mięśnie i stawy, na naszej skórze często pojawiają się siniaki. Inne typowe objawy to krwawiące dziąsła, długo gojące się rany.

Nasze zapotrzebowanie na witaminę C wzrasta, kiedy ciężko pracujemy fizycznie, uprawiamy sport, chorujemy na cukrzycę, cierpimy na zaburzenia układu trawiennego, jesteśmy narażeni na chroniczny stres, palimy papierosy.

Przedawkowanie kwasu askorbinowego nie zdarza się często, gdyż jest on wydalany wraz z moczem. W przypadku przyjęcia bardzo dużej dawki mogą pojawić się zaburzenia układu pokarmowego, a także zakwaszenie moczu, które prowadzi do powstania kamieni nerkowych.

Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach

Witamina A

Witamina A jest jedną z witamin, które rozpuszczają się tylko w tłuszczach. Oznacza to, że wchłonie się ona do naszego organizmu pod warunkiem, że spożyjemy ją w towarzystwie tłuszczu. Duże ilości witaminy A znajdziemy w mięsie – kurczaku, wieprzowinie i wołowinie (szczególnie w wątróbkach). Mniejsze ilości tej witaminy obecne są również w jajach, maśle, serach dojrzewających, mleku i jego przetworach.

Cenna witamina A jest potrzebna naszym oczom – zapobiega wadom wzroku. Dodatkowo wspiera układ odpornościowy – chroni przed infekcjami a nawet rozwojem nowotworów. Musimy wiedzieć, że witamina ta bierze udział w syntezie białek i lipidów, jest niezbędna dla prawidłowego procesu wzrostu, dzięki niej procesy regeneracji komórek przebiegają sprawnie. Jej obecność pozwala utrzymać skórę w dobrej kondycji.

Jako, że witamina A rozpuszcza się w tłuszczach i jest magazynowana w wątrobie i tkance tłuszczowej, jej niedobory nie są zbyt częste. Mogą przytrafić się osobom długotrwale stosującym dietę ubogą w składniki odżywcze, pijącym alkohol i palącym papierosy.

Kiedy w naszym organizmie brakuje witaminy A zaczynamy mieć problemy ze wzrokiem (kurza ślepota), odczuwamy suchość gałki ocznej, nasza skóra jest szorstka, pęka i łuszczy się. Długotrwałe niedobory witaminy A sprawiają, że nasz organizm jest bardziej podatny na infekcje. W dłuższej perspektywie czasu można zaobserwować zahamowanie wzrostu, zaburzenia miesiączkowania i bezpłodność. W przypadku osób w podeszłym wieku brak witaminy A może się objawiać uciążliwym dzwonieniem w uszach.

Nadmiar witaminy A jest niebezpieczny dla ludzkiego organizmu, gdyż w zbyt dużych ilościach jest ona toksyczna. Kiedy stężenie witaminy A przez długi czas przekracza normę jesteśmy drażliwi, boli nas głowa, mamy problemy żołądkowe, odczuwamy swędzenie skóry, nasze włosy wypadają, paznokcie są łamliwe. Co więcej u niektórych osób pojawia się światłowstręt, skóra przybiera nienaturalną barwę, powiększa się wątroba i śledziona.

Witamina D

Witamina D to kolejna ważna witamina, która rozpuszcza się tylko w tłuszczach. Jest ona wytwarzana w ludzkim organizmie pod wpływem promieni słonecznych. Znajdziemy ją także w żywności – jej największe ilości zawierają ryby morskie takie jak:

• śledź,
• makrela,
• węgorz,
• i łosoś.

Niedobory witaminy D zdarzają się zwłaszcza zimą, kiedy brakuje słońca. Są również problemem osób stosujących dietę wegetariańską i wegańską, które nie jedzą ryb. Żeby zaspokoić zapotrzebowanie na tę witaminę w inny sposób należałoby zjeść dziennie dwadzieścia jajek lub wypić osiemdziesiąt litrów mleka, co jest niemożliwe. Z tego względu witamina D jest często spożywana w postaci suplementów.

Witamina D jest bardzo ważna dla sprawnej pracy układu krążenia, a także zdrowe kości i zęby. Pomaga ona w utrzymaniu prawidłowej wagi, a także przeciwdziała rozwojowi niektórych nowotworów.

Niedobór witaminy D sprawia, że nie mamy apetytu, ciągle chce się nam pić, cierpimy z powodu bólów głowy, jesteśmy osłabieni, boli nas głowa, a także oczy. Inne charakterystyczne objawy niedoboru to nudności i wymioty, biegunka, a także nadmierne pocenie się.

Również przedawkowanie tej witaminy jest dla nas niebezpieczne i może owocować nieprawidłową pracą układu nerwowego, zaburzeniami pracy serca, chorobami kości.

Witamina E

Witamina E nazywana także witaminą płodności lub witaminą młodości jest kolejną witaminą, która rozpuszcza się w tłuszczach. Możemy ją znaleźć w wielu produktach spożywczych takich jak na przykład olej słonecznikowy, orzechy, oliwa z oliwek, nasiona słonecznika, ryby morskie, drób, pieczywo pełnoziarniste. W mniejszych ilościach jest obecna także w wielu warzywach i owocach.

Związek ten jako silny przeciwutleniacz usuwa z naszego organizmu wolne rodniki, dzięki czemu chroni przed nowotworami i spowalnia procesy starzenia. Zabezpiecza ona czerwone krwinki, przeciwdziała tworzeniu się zakrzepów, chroni wzrok. Jest ona ważna także dla prawidłowej pracy mięśni, jest współodpowiedzialna za płodność i prawidłowy rozwój mięśni.

Niedobór witaminy E w ludzkim organizmie objawia się zaburzeniami neurologicznymi, drżeniem mięśni, anemią, chronicznym zmęczeniem, bólami mięśni, a nawet ich zanikiem. W przypadku niedoborów organizm jest podatny na infekcje, skóra jest sucha i szybko się starzeje. Warto zaznaczyć, że niedobory witaminy E nie są w naszym społeczeństwie zbyt powszechne.

Przyjmowanie dużych dawek suplementów diety zawierających witaminę E prowadzi do jej przedawkowania. Objawia się ono zazwyczaj bólami głowy, osłabieniem mięśni, stałym zmęczeniem, problemami ze wzrokiem, a często również zaburzeniami żołodkowo-jelitowymi.

Witamina K

Ostatnią z grupy witamin rozpuszczalnych w tłuszczach jest witamina K, która przybiera dwie formy – witaminy K1 i witaminy K2. Witamina K1 występuje w warzywach o ciemnozielonych liściach takich jak jarmuż, brukselka, sałata, szpinak. Jest ona obecna także w brokułach, natce pietruszki, kalafiorze, wątróbce wołowej, orzechach, niektórych olejach roślinnych. Z kolei witamina K2 wytwarzana jest przez bakterie w naszych jelitach.

Związek ten odgrywa ważną rolę w procesach krzepnięcia krwi, zapewnia nam zdrowe kości i zęby, co więcej działa przeciwbólowo i przeciwzapalnie.

Niedobory witaminy K zdarzają się bardzo rzadko. Najczęściej dotyczą noworodków, gdyż w ich jelitach nie ma jeszcze bakterii wytwarzających tę witaminę. U osób dorosłych niedobory witaminy K mogą pojawić się w przypadku schorzeń jelit, a także długotrwałej antybiotykoterapii.

Przedawkowanie witaminy K może skończyć się niedokrwistością, rozpadem krwinek czerwonych, zbyt wysokim ciśnieniem, dolegliwościami układu krążenia, uczuciem gorąca i nadmiernym poceniem się. W przypadku najmłodszych może spowodować ono żółtaczkę, a nawet uszkodzenie komórek (z tego względu dzieciom do trzeciego miesiąca życia podaje się suplementy zawierające witaminę K).