Szelak to substancja pozyskiwana z wydzieliny owadów – czerwców. Znajduje ona zastosowanie w wielu dziedzinach przemysłu (w tym w przemyśle spożywczym). Jakie właściwości ma szelak? W jaki sposób wykorzystuje się ten związek? Czy E904 jest bezpieczny dla zdrowia?
Co to jest szelak?
Mianem szelaku (w branży spożywczej oznacza się go jako E904) określamy naturalną żywicę, którą pozyskuje się z wydzieliny czerwców – małych owadów zaliczanych do podrodziny pluskwiaków (w naturalnych warunkach żyją one w Indiach i Tajlandii na drzewach nazywanych szelakowymi; szelak jest skorupką dla ich larw). W zależności od drzewa, a którym występują czerwce szelak może przybierać barwę od żółtej po czerwono-brązową. E904 nie rozpuszcza się w wodzie, acetonie, eterze, czy tłuszczach. Wykazuje natomiast dobrą rozpuszczalność w alkaliach, alkoholach alifatycznych, z kolei średnią rozpuszczalność w benzenie, czy etanolu. Szelak jest oczyszczany i wybielany, ma postać błony, która następnie dzielona jest na mniejsze kawałki. W zależności od koloru jest on sprzedawany jako orange, lemon i rubin. E904 uznany został za nieszkodliwy dodatek do żywności, jednak u niektórych osób może wywołać alergię. Warto zdawać sobie sprawę,że do wyprodukowania jednego kilograma szelaku potrzeba jest trzysta tysięcy osobników czerwca. Współcześnie z pozyskiwania szelaku utrzymuje się w Indiach około trzech milionów ludzi.
Szelak (E904) – przykłady zastosowań
W przemyśle spożywczym szelak wykorzystywany jest w charakterze substancji glazurującej. Może pełnić funkcje ochronne i nabłyszczające w przypadku owoców takich jak jabłka i gruszki, pomarańcze i inne owoce cytrusowe, brzoskwinie, czy melony.
Dzięki E904 można w znaczącym stopniu zapobiegać utracie wody z owoców, a tym samym ich szybkiemu więdnięciu. Dodatkowo sprawdza się on jako nabłyszczacz do pieczywa, nabłyszczacz do wyrobów cukierniczych (łącznie z czekoladą), ale również orzechów, czy ziaren kawy.
Możemy znaleźć E904 w niektórych suplementach diety.
W Indiach już w starożytności szelak wykorzystywany był do barwienia tkanin na czerwono.
Pomiędzy rokiem 1895 a 1961 używano go do produkcji płyt gramofonowych.
Jest on ponadto składnikiem kamieni szlifierskich, dodatkiem do kitu (substancji uszczelniającej), składnikiem politury (jest to spirytusowy roztwór szelaku, który używa się w meblarstwie do wykańczania powierzchni drewna). Żywica wytwarzana przez czerwce znajduje zastosowanie przy produkcji farb i lakierów, tuszów. Używa się jej przy renowacji przedmiotów zabytkowych, a także modelowaniu kapeluszy.
Szelak (E904) – czy jest bezpieczny dla zdrowia?
E904 został uznany za substancję bezpieczną i dopuszczoną do obrotu w krajach europejskich. Nie została ustalona minimalna ilość szelaku jaką można spożyć w ciągu dnia. Jednocześnie dobrze jest mieć świadomość, że szelak w pewnych wypadkach może wywoływać alergie, a także podrażniać skórę. Z powyższych względów dobrym rozwiązaniem jest ograniczenie jego spożycia do minimum.
