Jeszcze do niedawna smalec uważany był za złej jakości tłuszcz, który regularnie spożywany miał przyczyniać się do rozwoju chorób krążenia. Dziś odchodzi się od tej opinii. Współcześnie coraz więcej osób dostrzega pozytywne walory zdrowotne tłuszczu zwierzęcego. Tradycyjna kromka chleba ze smalcem od czasu do czasu jest więc jak najbardziej wskazana. Jakie wartości odżywcze ma smalec? Jak naprawdę wpływa on na nasze zdrowie?
Co to jest smalec?
Mianem smalcu określamy tłuszcz zwierzęcy, który powstaje w wyniku topienia tkanek ssaków i ptaków. Ma on stałą konsystencję (podobnie jak olej kokosowy), a rozpuszcza się pod wpływem wysokich temperatur. Skład smalcu to w dziewięćdziesięciu dziewięciu procentach tłuszcze, przy czym większość z nich, bo więcej niż pięćdziesiąt pięć procent stanowią zdrowe nienasycone kwasy tłuszczowe. Wytapiany ze słoniny wieprzowej smalec jest elementem tradycyjnej kuchni polskiej. Wbrew powszechnej opinii nie powoduje on podniesienia poziomu złego cholesterolu we krwi. Współcześnie znajduje on zastosowanie również w przemyśle farmaceutycznym.
Smalec – wartości odżywcze
Smalec to w dziewięćdziesięciu dziewięciu procentach tłuszcze. Z tego pięćdziesiąt pięć procent to nienasycone kwasy tłuszczowe. Jedenaście procent stanowią wielonienasycone kwasy tłuszczowe. Trzydzieści dziewięć procent to nasycone kwasy tłuszczowe (jednak około trzydzieści pięć procent wszystkich nasyconych kwasów tłuszczowych stanowi kwas stearynowy, który korzystnie wpływa na zdrowie obniżając poziom złego cholesterolu). Należy zaznaczyć, że ostateczny skład smalcu jest zależny od paszy, jaką karmione były zwierzęta. Proporcje te mogą nieco różnić się w zależności od produktu.
Niezwykle ważną informacją, która świadczy o przewadze smalcu nad wieloma olejami roślinnymi jest bardzo korzystny stosunek kwasów omega-3 do omega-6 (proporcja ta wynosi około 1:10). Jest to ważne, gdyż odpowiednia proporcja tych kwasów tłuszczowych chroni nasz organizm przed rozwojem chorób nowotworowych.
Należy podkreślić, że smalec jest jednym z lepszych źródeł witaminy D. To między innymi dzięki niemu ludzki organizm jest w stanie przyswajać witaminy rozpuszczalne w tłuszczach i inne cenne dla zdrowia związki.
Smalec jak każdy tłuszcz jest produktem wysokokalorycznym – w 100 g znajdziemy około 900 kcal (przy czym spożywamy go zazwyczaj w mniejszych ilościach).
Wpływ smalcu na zdrowie
Regularnie spożywany smalec może obniżać poziom złego cholesterolu we krwi. Jego najzdrowsza odmiana, czyli smalec z tłuszczu gęsi ma właściwości rozgrzewające i przeciwzapalne. Poleca się go przy zapaleniu oskrzeli i uporczywym kaszlu. Korzyści zdrowotne odczujemy stosując go zarówno wewnętrznie, jak i zewnętrznie. Dobrej jakości smalec ma pozytywny wpływ na układ krążenia, wątrobę, skórę i układ immunologiczny.
Zastosowanie smalcu w kuchni
Smalec był jednym z tłuszczów, bez których w kuchni nie mogły obejść się nasze babcie. Jego wielką zaletą jest wysoka temperatura dymienia (nie ulega on przemianom chemicznym w trakcie obróbki termicznej), dzięki której świetnie sprawdza się on do smażenia (niektórzy przedkładają go nad oliwę z oliwek czy olej rzepakowy).
Warto dodać, że smalec ma przewagę nad wieloma olejami roślinnymi, ze względu na swoją niską cenę i powszechną dostępność. Co więcej charakteryzuje się on znacznie lepszą trwałością niż masło.
Przepis na domowy smalec
Do przygotowania tradycyjnego smalcu z cebulą i jabłkami będziemy potrzebowali:
- około kilograma słoniny bez skóry, koniecznie zmielonej,
- trzech jabłek (wybieramy te większe),
- trzech cebul,
- około 150 g wędzonego boczku,
- dwóch łyżeczek soli.
Patelnię stawiamy na niewielkim ogniu, dodajemy słoninę i sól, a następnie topimy. Po około dwudziestu minutach dodajemy pokrojoną w drobną kostkę cebulę i boczek. Pilnujemy, żeby wszystkie składniki smażyły się równomierne. Kiedy zauważymy, że zarówno cebula, jak i skwarki są już przyrumienione, dodajemy obrane i pokrojone jabłka (dobrze jest pokroić je w kostkę o średnicy około jednego centymetra). Po piętnastu minutach wyłączamy palnik i przelewamy smalec do słoików. Po ostudzeniu można go przechowywać około dwóch tygodni.
Taki smalec świetnie smakuje na pieczywie. Warto posypać go solą i podawać w towarzystwie kiszonego ogórka.
