W Polsce śledzie należą do bardzo popularnych ryb. Nie może zabraknąć ich na wigilijnym stole, podajemy je również z okazji innych świąt i uroczystości rodzinnych. Śledzie można przygotować na wiele sposobów. Warto je jeść, gdyż cechują się nie tylko ciekawymi walorami smakowymi, ale też korzystnie wpływają na stan naszego zdrowia. Co powinniśmy wiedzieć o śledziach?
Czym są śledzie?
Mianem śledzi określamy gatunki ryb zaliczanych do rodziny śledziowatych. W Polsce największą popularnością cieszy się śledź bałtycki, który jest podgatunkiem (jego skarlałą formą) śledzia atlantyckiego. Ryba ta osiąga do dwudziestu czterech centymetrów długości. Jej ciało jest wydłużone. Grzbiet ryby jest ciemny – ma zazwyczaj szarą lub ciemnozieloną barwę. Tułów jest srebrzysty, pokryty dużymi łuskami. Śledzie są smaczne, zawierają wiele cennych substancji odżywczych, a do tego są relatywnie tanie.
Jakie wartości odżywcze posiadają śledzie?
Jedzenie śledzi jest zalecane przede wszystkim ze względu na zawartość cennych składników odżywczych. W składzie tej ryby znajdziemy dużo zdrowych tłuszczów – są to wielonienasycone kwasy tłuszczowe. Mają one wpływ na funkcjonowanie ludzkiego układu nerwowego, układu sercowo-naczyniowego, a także układu immunologicznego. Kwasy omega-3 są w stanie skutecznie obniżać poziom złego cholesterolu, regulują ciśnienie tętnicze. Regularne ich spożywanie wzmacnia też kości i ma pozytywny wpływ na wzrok. Jedzenie śledzi może okazać się dobrą profilaktyką antydepresyjną (zwiększają one poziom serotoniny).
Atutem śledzi jest również wysoka zawartości dobrze przyswajalnego (zawierającego komplet aminokwasów) białka. Są one dobrą alternatywą dla mięsa. Zaleca się ich spożywanie sportowcom i osobom aktywnym fizycznie.
Śledzie są znakomitym źródłem witamin rozpuszczalnych w tłuszczach – witaminy A, E i D. W ich składzie pojawiają się również witaminy z grupy B – szczególnie witamina B i B12.
Warto jeść śledzie również dlatego, że dostarczają nam one dużych ilości cennych związków mineralnych:
- cynku,
- miedzi,
- żelaza,
- fosforu,
- jodu.
Śledzie na odchudzanie
Chociaż śledzie zaliczane są do ryb tłustych, nie oznacza to wcale, że musimy unikać ich na diecie redukcyjnej. Pomimo zawartości tłuszczu 100 g tej ryby to zaledwie 160 kcal (i nie są to puste kalorie). Śledzie dzięki wysokiej zawartości nienasyconych kwasów tłuszczowych mogą przyspieszać przemianę materii, a tym samym sprawić, że będziemy szybciej tracić na wadze.
Osoby odchudzające się powinny jednak zwracać szczególną uwagę na sposób przyrządzania śledzi (to nie sama ryba jest tucząca, a wszelkie dodatki do niej). Jeżeli lubimy śledzie w śmietanie, podczas odchudzania przygotowujmy je z dodatkiem jogurtu.
Zastosowanie śledzi w kuchni
Jeżeli myślimy o podaniu śledzi, powinniśmy zdawać sobie sprawę, że najzdrowsze są ryby świeże, ewentualnie mrożone. Problem w tym, że nie zawsze mamy do nich dostęp. W sklepach dostępne są przede wszystkim śledzie solone, które choć zasobne w nienasycone kwasy tłuszczowe, witaminy i minerały, zawierają również duże ilości sodu. A sód jak wiadomo zatrzymuje wodę w organizmie.
W przypadku, kiedy nie mamy dostępu do innych śledzi, kupmy śledzie solone, jednak przed przyrządzeniem namaczajmy je przez kilka godzin w wodzie lub w mleku (zmniejszymy w ten sposób ich zasolenie).
Kupujmy śledzie jak najmniej przetworzone. Popularne śledzie w oleju często zawierają duże ilości konserwantów i wzmacniaczy smaku, które mogą mieć zły wpływ na nasze zdrowie.
Współcześnie w sklepach możemy znaleźć:
- rolmopsy – to nic innego jak zawijane płaty śledziowe z cebulą, ogórkiem, a także innymi warzywami, w occie, z musztardą,
- pikling, czyli śledź wędzony w całości w gorącym dymie (nie usuwa się z niego wnętrzności),
- kipery, czyli oczyszczone śledzie wędzone na zimno,
- Bismarcki, czyli płaty śledziowe w zaleweie z octu, z dodatkami takimi jak olej, cebula, gorczyca, czy liście laurowe,
- matiasy, czyli młode śledzie, które zostały odłowione w maju (jeszcze przed pierwszym tarłem). Ich mięso jest delikatne w smaku i mniej tłuste niż w przypadku innych rodzajów śledzi.
Zdecydowanie najlepszą formą obróbki termicznej śledzie jest gotowanie na parze lub pieczenie. Ryby te nadają się również do duszenia.
Czy śledzie są zdrowe?
W przypadku śledzi uzasadnione obawy mogą dotyczyć zanieczyszczenia metalami ciężkimi i innymi niebezpiecznymi substancjami. Bałtyk jest jednym z najbardziej zanieczyszczonych mórz. W mięsie wielu ryb bałtyckich zaobserwowano zwiększone ilości dioksyn i dioksynopodobnych polichlorowanych bifenyli (dl-PCB). Jednocześnie w przypadku mięsa śledzi substancje te nie przekroczyły dopuszczalnych norm.
Nie musimy więc rezygnować ze śledzi. Należy jednak pamiętać, żeby spożywać je z umiarem.
Czy wiesz, że:
- Śledzie są jedną z dwunastu obowiązkowych potraw na wigilijnym stole.
- Statystyczny Polak w ciągu roku zjada ponad dwa kilogramy śledzi.
- Połowy śledzia bałtyckiego odbywają się przez cały rok.
- Połowy śledzi w Bałtyckim rozpoczęły się już w czasach średniowiecza.
- Śledź (tak jak i inne ryby) może okazać się alergenem pokarmowym.
- Śledzie są gatunkiem ławicowym. Ryby komunikują się między sobą na wysokich częstotliwościach używając pęcherzyków powietrza.