Rzepik pospolity to ciekawa roślina lecznicza, która występuje w całej Polsce. Warto się nią zainteresować choćby ze względu na fakt, że pomaga leczyć dolegliwości wątroby. Jaki jest skład rzepiku pospolitego? W jaki sposób zioło to oddziałuje na nasze zdrowie? Czy istnieją przeciwwskazania do jego stosowania?
Czym jest rzepik pospolity?
Rzepik pospolity (znany także jako zioło wątrobowe) to wieloletnia bylina, którą zaliczamy do rodziny różowatych. Roślina posiada zieloną (ewentualnie czerwonawą), walcowatą łodygę, która osiąga od 30 centymetrów do 150 centymetrów wysokości. Łodyga rzepiku pokryta jest długimi włoskami (mogą być one proste lub splątane). Eliptyczne lub podłużne liście mają ciemnozieloną barwę na powierzchni, natomiast od spodu są szare i mocno owłosione. Drobne żółte kwiaty tworzą zwężający się ku górze kwiatostan (okres kwitnienia rozpoczyna się w czerwcu i trwa niekiedy nawet do października). Ich kielichy otoczone są przez haczykowate kolce. Rzepik to roślina miododajna. Owocem rzepiku pospolitego jest niełupka. Surowcem zielarskim są wysuszone kwitnące szczyty pędów. Zarówno kwiaty jak i liście charakteryzują się delikatnym zapachem i gorzkim smakiem. Rzepik pospolity występuje na terenie całej Europy, w Azji zachodniej, a także krajach basenu Morza Śródziemnego. Najczęściej można go spotkać na łąkach, miedzach, pastwiskach, na zboczach, przy drogach.
Rzepik pospolity – skład
W składzie rzepiku pospolitego znajdziemy olejki eteryczne (które odpowiedzialne są za przyjemny zapach tej rośliny), gorycze, garbniki (posiadające właściwości antyseptyczne) – katechiny i pochodne kwasu elagowego, flawonoidy (związki o działaniu antyoksydacyjnym, przeciwzapalnym i moczopędnym: kwercetyna, luteolina, apigenina, kempferol), triterpeny, leukocyjanidyny, fitosterole, pochodne C-procyjanidyny, kwasprotokatechowy, kwas wanilinowy.
Surowiec zielarski to także cenne źródło witamin z grupy B i witaminy K. Znajdziemy w nim związki mineralne – żelazo, siarkę i krzem.
Rzepik pospolity – wpływ na zdrowie
Rzepik pospolity był doskonale znany w medycynie ludowej. Roślinę tę stosowano przede wszystkim w leczeniu schorzeń wątroby (stąd też jego nazwa – ziele wątrobowe). Współczesna medycyna potwierdza, że rzepik charakteryzuje się działaniem przeciwzapalnym, ściągającym, rozkurczowym i antybakteryjnym.
Właściwości lecznicze rzepiku wykraczają poza ochronę wątroby. Rzepik okazuje się pomocny również jako roślina wspomagająca funkcjonowanie układu nerwowego (jest to zasługa między innymi witamin z grupy B i antyoksydantów). Roślina działa przeciwbólowo, dlatego znajduje zastosowanie w leczeniu reumatoidalnego zapalenia stawów. Rzepik skutecznie zwalcza wolne rodniki, dzięki czemu opóźnia procesy starzenia organizmu i chroni przed nowotworami.
Spożywanie preparatów z rzepikiem może wyleczyć biegunkę, zaburzenia trawienia, wzmocnić błony śluzowe, łagodzić objawy żółtaczki, obniżyć temperaturę ciała, zmniejszyć obfitość miesiączek. Roślina wykazuje działanie moczopędne, dlatego może zapobiegać chorobom nerek i przyspieszać oczyszczanie organizmu z toksyn.
Znany jest też korzystny wpływ rzepiku na funkcjonowanie układu sercowo-naczyniowego. Związki obecne w roślinie skutecznie obniżają poziom złego cholesterolu i poprawiają krążenie krwi.
Po rzepik można sięgać także podczas grypy, zapalenia oskrzeli i innych infekcji. Dzięki zawartości olejków eterycznych (ograniczają one gromadzenie się śluzu) roślina łagodzi ból gardła i kaszel. Warto również pamiętać, że rzepik pospolity przyspiesza gojenie się ran.
Roślina nadaje się do stosowania zewnętrznego i wewnętrznego.
Zastosowanie rzepiku pospolitego w kosmetyce
Rzepik pospolity jest ziołem, które wykorzystuje się w kosmetyce. Jego działanie przeciwzapalne i antybakteryjne, sprawia, że ma on bardzo pozytywny wpływ na kondycję skóry trądzikowej. W składzie rzepiku znajdziemy krzemionkę, która poprawia kondycję naszej skóry, włosów i paznokci.
Okłady z rzepiku przyspieszają gojenie się ran, są pomocne również przy zapaleniu spojówek. Przy pomocy rzepiku można leczyć niektóre choroby dermatologiczne – między innymi łuszczycę.
Napar, odwar i nalewka z rzepiku pospolitego
Do stosowania wewnętrznego dobrze sprawdzi się napar z rzepiku. Jego przygotowanie jest bardzo proste. Jedną lub dwie łyżeczki suszonego ziela zalewamy szklanką wrzącej wody. Następnie odstawiamy napar pod przykryciem na około piętnaście minut. W celach leczniczych zaleca się spożywanie do trzech szklanej naparu z rzepiku dziennie.
Do przemywania skóry, robienia okładów, czy płukania gardła sprawdzi się odwar z rzepiku. Do jego przygotowania będziemy potrzebować jednej łyżki ziela i szklanki wody. Ziele przesypujemy do małego naczynia, zalewamy wodą i gotujemy na małym ogniu przez mniej więcej dwadzieścia minut.
Możemy również przygotować nalewkę z rzepiku. Do jej przygotowania potrzebujemy suszonego ziela, spirytusu i słoja. Ziele wkładamy do naczynia i zalewamy alkoholem (w proporcji 1:5). Naczynie zakręcamy i odstawiamy na około dwa tygodnie. Po upływie tego czasu nalewkę przecedzamy i przelewamy do butelki.
Przeciwwskazania do spożywania rzepiku pospolitego
Rzepik pospolity w zalecanych ilościach jest bezpieczny dla większości osób. Przeciwwskazaniami do jego stosowania jest ciąża i karmienie piersią (nie dysponujemy badaniami potwierdzającymi, że jest on bezpieczny dla tych grup osób), a także alergia i nadwrażliwość na tę roślinę.
Stosując rzepik pospolity powinniśmy stosować się do zasad dawkowania zaleconych przez lekarza lub producenta. Przedawkowanie tego zioła może skutkować bólami brzucha i nudnościami (jeżeli pojawią się skutki uboczne, należy odstawić rzepik).
Rzepik pospolity – uprawa
Nasiona rzepiku sadzi się bezpośrednio do gleby w kwietniu. Osoby zamierzające uprawiać rzepik muszą pamiętać, że roślinie tej mogą zagrażać szkodniki. Zagrożeniem są szczególnie mszyca kapuściana, chowacze, czy pryszczarek kapustnik. Rzepik jest rośliną wieloletnią.
Kwitnące ziele zbiera się w okresie od czerwca do sierpnia (koniecznie przed zawiązaniem owoców). Surowiec zielarski jest następnie suszony w przewiewnym i zacienionym miejscu, w temperaturze nieprzekraczającej 40 stopni Celsjusza.
Czy wiesz, że:
– Rzepik pospolity może tworzyć mieszańce z rzepikiem szczeciniastym, a także z rzepikiem wonnym.
– Z pąków i liści rzepiku uzyskuje się barwnik o kolorze złocisto-żółtym.
– Rzepik pospolity znany jest pod takimi nazwami jak parzydło, jabłecznik, śmietannik, wątrobowe ziele, czy świeckie ziele.
– W dawnych czasach uważano, że rzepik pospolity posiada magiczną moc.
– Jako, że rzepik pospolity działa łagodząco na błony śluzowe gardła, picie go jest często zalecane mówcom i śpiewakom.
– W starożytności rzepik stosowany był powszechnie jako specyfik, który miał przyspieszać zabliźnianie się ran powstałych w wyniku ukąszenia węża.
