Pasteryzacja i sterylizacja to sposoby na przedłużenie trwałości produktów spożywczych. Na etykiecie umieszczonej na opakowaniu powinniśmy znaleźć informację, czy produkt był pasteryzowany, ewentualnie sterylizowany. Jak przebiega pasteryzacja, a jak sterylizacja żywności? Jakie są pomiędzy nimi różnice?
Konserwowanie produktów spożywczych
Produkty spożywcze, które znajdziemy na sklepowych półkach mają zazwyczaj długi termin przydatności. Żeby przedłużyć ich trwałość stosuje się różne zabiegi konserwacji. Należą do nich pasteryzacja i sterylizacja, które polegają na poddaniu produktów spożywczych działaniu wysokiej lub niskiej temperatury. Dzięki tym procesom z żywności zostaną usunięte bakterie, które odpowiadają za szybkie psucie się produktów spożywczych, a co więcej stanowią zagrożenie dla ludzkiego zdrowia.
Co to jest pasteryzacja?
Mianem pasteryzacji określamy proces szybkiego podgrzewania produktów spożywczych do określonej temperatury. Jej twórcą jest francuski mikrobiolog – Louis Pasteur.
Żywność, która ma zostać poddana procesowi pasteryzacji umieszczana jest w specjalnych naczyniach, które następnie poddawane są działaniu wysokiej temperatury. Zazwyczaj nie przekracza ona jednak 100 stopni Celsjusza. Czas trwania procesu pasteryzacji waha się najczęściej od dwóch do pięciu minut. W jego wyniki niszczone są formy wegetatywne drobnoustrojów.
Należy podkreślić, że pasteryzacja jest nieskuteczna jeżeli chodzi o zwalczanie form przetrwalnych bakterii. Można je wyeliminować dopiero przy pomocy sterylizacji.
Procesowi pasteryzacji mogą być poddawane produkty stałe, płynne, opakowane lub nie. W jego wyniku trwałość poszczególnych produktów może zostać przedłużona o kilka, a niekiedy nawet kilkanaście dni. Proces ten wykorzystywany jest najczęściej do przedłużenia trwałości dżemów i konfitur, mleka, napojów czy soków.
Największą wadą pasteryzacji jest niszczenie witamin z grupy B (nie są odporne na działanie wysokich temperatur), a także witaminy C i soli wapnia organicznego.
Czym jest sterylizacja?
Proces sterylizacji (wyjaławiania) jest wykorzystywany w sytuacjach, gdzie pasteryzacja okazuje się niewystarczająca.
Zadaniem sterylizacji jest wyeliminowanie form wegetatywnych bakterii, a także ich przetrwalników. Jest ona przeprowadzana w temperaturze przekraczającej sto stopni Celsjusza – w większości przypadków jest to około 130 stopni. Czas trwania procesów sterylizacji to średnio trzy minuty. Zabieg ten może być wykorzystywany w przypadku produktów stałych, płynnych, a także nieopakowanych lub opakowanych.
Sterylizacja jest procesem zdecydowanie bardziej inwazyjnym niż pasteryzacja. Jednak dzięki niej termin przydatności produktu do spożycia znacznie się wydłuża.
Sterylizacji podlegają takie produkty jak mleko, mięso, czy wędliny, a także konserwy owocowe i warzywne o zasadowym pH. Niszczy ona drobnoustroje, a jednocześnie nie ma wpływu na smak i zapach żywności. Wadą jest (podobnie jak w przypadku pasteryzacji) utrata części wartości odżywczych produktu.
Kiedy stajemy przed wyborem – kupić produkt pasteryzowany lub sterylizowany, zdecydowanie lepiej jest wybrać ten pierwszy. W przypadku pasteryzacji straty wartości odżywczych są znacznie mniejsze.