Owies zwyczajny – charakterystyka, wartości odżywcze, walory prozdrowotne owsa

0

Owies jest jednym z popularniejszych zbóż. Produkuje się z niego płatki owsiane, mąkę i kaszę. Warto zdawać sobie sprawę, że roślina ta oprócz walorów odżywczych, jest ceniona za korzystny wpływ na nasze zdrowie i urodę. Co warto wiedzieć na temat owsa zwyczajnego?

Czym jest owies zwyczajny?

Owies zwyczajny jest to jednoroczna roślina zaliczana do rodziny wiechlinowatych. Owies zwyczajny został udomowiony przez człowieka już w czasach prehistorycznych – około 6000 lat temu. Roślina jest w stanie osiągnąć do 110 centymetrów wysokości. Owies posiada sztywną łodygę, długie, pochwiaste liście i dość duże kwiatostany, które zakończone są zwisającymi kłosami. Jest on trawą samopylną. Współcześnie owies uprawiany jest w Europie, Ameryce Północnej i Azji – owies rośnie przede wszystkim na obszarach o klimacie umiarkowanym. Roślina ma małe wymagania glebowe i klimatyczne. Wykorzystywana jest jako pokarm (z owsa wytwarza się mąkę owsianą i płatki owsiane) i w celach leczniczych (w celach leczniczych wykorzystuje się słomę i części zielne tej rośliny). Polska wytwarza około 1,3 miliona ton owsa w ciągu roku (korzystne warunki klimatyczne sprawiają, że uprawa jest możliwa na terenie całego kraju).

Owies zwyczajny – wartości odżywcze

Owies zwyczajny charakteryzuje się dużą wartością odżywczą i energetyczną. Warto podkreślić, ze zawiera on nawet trzy razy więcej tłuszczu niż inne zboża. Jest szczególnie bogaty w nienasycone kwasy tłuszczowe. W jego składzie znajdziemy duże ilości kwasu oleinowego, linolowego, linolenowego, a także eikozapentaenowy, dokozaheksaenowy i arachidowy.

Ziarno owsa może zawierać nawet 15% białka. Jest też źródłem skrobi, celulozy i polisacharydów. Owies dostarcza nam cennych witamin z grupy B, witaminy E, związków mineralnych (w tym sodu, wapnia, magnezu, miedzi, rozpuszczalnej w wodzie krzemionki). W składzie owsa obecna jest lecytyna, peptydy, sterole, saponiny, lipoproteiny, aminokwasy.

Owies zwyczajny – wpływ na zdrowie

W przypadku owsa zwyczajnego surowcem zielarskim są ziarno, ziele, płatki owsiane, otręby owsiane i mąka owsiana.

W celach leczniczych szczególnie dobrze sprawdza się świeże ziele z młodych roślin. Zbiera się je jeszcze przed kwitnieniem, a następnie suszy. Dużą popularnością cieszy się także słoma owsa (pozyskuje się ją, gdy ziarna dojrzewają).

Działanie prozdrowotne owsa zwyczajnego jest wielokierunkowe. Udowodniono, że zawarte w nim związki obniżają poziom złego cholesterolu we krwi, zmniejszając tym samym prawdopodobieństwo zachorowania na miażdżycę. Związki zawarte w owsie zwyczajnym regulują poziom glukozy we krwi, obniżają indeks glikemiczny pokarmów, co jest wyjątkowo ważne dla osób chorych na cukrzycę i zagrożonych tą chorobą. Owies okazuje się przydatny także w leczeniu nadciśnienia tętniczego (efekt ten można uzyskać na przykład poprzez regularne spożywanie płatków owsianych).

Owies zwyczajny ma dobroczynny wpływ na funkcjonowanie ludzkiego układu pokarmowego. Jest to po części zasługą błonnika, który obniża wartość energetyczną posiłków, przyspiesza procesy trawienia, przeciwdziała zaparciom. Współcześnie owies zwyczajny wykorzystywany jest to leczenia zatwardzenia, zespołu jelita drażliwego, a nawet zapalenia żołądka. Owies pomaga w oczyszczaniu organizmu z toksyn, co w dłuższej perspektywie czasu może chronić przed nowotworami.

Owies zwyczajny zawiera wiele substancji, które wspierają pracę układu pokarmowego. Korzystny wpływ na nasze zdrowie psychiczne mają między innymi nalewki z owsa. Owies jest w stanie zmniejszyć objawy wyczerpania nerwowego, przeciwdziałać depresji, ułatwiać zasypianie (obecnie owies jest wykorzystywany w leczeniu bezsenności), a nawet pomóc osobom cierpiącym na epilepsję, czy pląsawicę. Przypuszcza się, że może on dawać dobre efekty w profilaktyce chorób neurodegeneracyjnych.

Właściwości owsa powinni wykorzystać mężczyźni, u których stwierdzono zbyt niski poziom testosteronu. Istnieją badania pokazujące, że owies może podnosić poziom testosteronu, przyczyniając się tym samym do poprawy libido u mężczyzn.

Owies zwyczajny ma pozytywny wpływ na funkcjonowanie ludzkiego układu immunologicznego, dlatego zaleca się korzystanie z niego, gdy nasz organizm jest bardziej podatny na infekcje.

Owies zwyczajny – jak stosować?

Owies zwyczajny można stosować na wiele sposobów. Odwar ze słomy owsa nadaje się do przygotowania kompresów, a także do kąpieli lub moczenia stóp (taki zabieg powinien trwać nie więcej niż dwadzieścia minut). Ze słomy owsianej możemy również przygotować herbatę.

Z zielonego owsa przygotujemy nalewkę, którą można dodawać do herbaty lub wody. Z kolei ziarno owsa dobrze jest spożywać w formie otrębów lub płatków owsianych.

Jeżeli zależy nam na wsparciu układu krążenia lub zmniejszeniu stężenia cukru we krwi możemy dodatkowo łączyć owies zwyczajny z kurkumą, imbirem, czy magnolią. Osoby pragnące wzmocnić mięśnie, podnieść poziom testosteronu i poprawić libido powinny łączyć preparaty zawierające owies z żeń-szeniem, tragankiem błoniastym, maczużnikiem i ashwagandhą.

Zastosowanie owsa w kuchni

płatki owsiane, miska, drewniana łyżkaOwies należy do zbóż, które znajdują szerokie zastosowanie w kuchni. Z płatków owsianych możemy przygotować bardzo popularną i zdrową owsiankę, a także ciasteczka będące fantastycznym źródłem błonnika i białka.

Dodawanie otrębów owsianych do potraw jest dobrym sposobem na obniżenie ich indeksu glikemicznego. Mąka owsiana bardzo dobrze sprawdzi się do wypieków. 

Osoby stosujące dietę wegańską chętnie zastępują mleko zwierzęce mlekiem owsianym – można dodawać je do kawy, zup i koktajli. 

Owies zwyczajny w kosmetyce

Owies zwyczajny ma korzystny wpływ na naszą skórę, dlatego znalazł zastosowanie w kosmetyce. Wyciągi z owsa możemy znaleźć w kosmetykach drogeryjnych. Ciekawe efekty uzyskamy wykorzystując go do produkcji domowych preparatów kosmetycznych. Na bazie owa możemy przygotować maseczki, które znakomicie sprawdzą się w pielęgnacji skóry ze skłonnością do alergii i bardzo wrażliwej.

W owsie znajduje się β-glukan, czyli związek, który podobnie jak kwas hialuronowy wiąże cząsteczki wody, zapewniając tym samym odpowiednie nawilżenie skóry. Co więcej kosmetyki z owsem bardzo skutecznie łagodzą stany zapalne (dzięki czemu mogą sprawdzić się w pielęgnacji skóry trądzikowej).

Regularnie stosowany owies może poprawić elastyczność skóry, a także zredukować widoczność zmarszczek.

Owies zwyczajny na odchudzanie

Owies zwyczajny jest polecany wszystkim odchudzającym się osobom. Roślina ta łagodzi dolegliwości trawienne, przyspiesza oczyszczanie organizmu z toksyn. Dodatkowo owies dzięki zawartości błonnika zapewnia nam długotrwałe uczucie sytości, dzięki czemu łatwiej jest się powstrzymać przed podjadaniem pomiędzy posiłkami.

Związki zawarte w owsie działają kojąco na układ nerwowy, co może być bardzo pomocne podczas odchudzania. Zmniejszenie poziomu stresu jest ważne szczególnie dla osób, które mają skłonność do objadania się pod wpływem negatywnych emocji. Owies ułatwia zasypianie, a jak powszechnie wiadomo niedostateczna ilość snu skutecznie uniemożliwia chudnięcie (w wielu przypadkach prowadzi nawet do tycia).

Jeżeli zależy nam na większej kontroli łaknienia i przyspieszeniu redukcji masy ciała, warto jest łączyć owies zwyczajny z forskoliną, żeń-szeniem i pyłkiem sosnowym.

Przeciwwskazania do stosowania owsa zwyczajnego

Owies zwyczajny powszechnie uważany jest za roślinę bezpieczną. Na tyle bezpieczną, że może być stosowany przez kobiety w ciąży i kobiety karmiące piersią. Jedynym przeciwwskazaniem do jego stosowania jest alergia lub nadwrażliwość. Jednorazowe przyjęcie bardzo dużych dawek owsa zwyczajnego może spowodować bóle, a także zawroty głowy.

Owies zwyczajny – uprawa

blankUprawa owsa jest popularna ze względu na fakt, że wykazuje on duże zdolności adaptacyjne do niekorzystnych warunków klimatycznych i glebowych. Z tego względu szczególnie chętnie uprawia się go na terenach górskich i podgórskich.

Owies zwyczajny dość dobrze znosi przymrozki wiosenne, jednocześnie nie jest odporny na duże mrozy. Może on rosnąć w wielu glebach (ma on przewagę nad innymi zbożami, gdyż jego korzenie mają dużą zdolność pobierania substancji odżywczych znajdujących się w glebie). Wyjątkiem są piaski, gleby bardzo lekkie, czy gleby o wadliwych stosunkach wodnych. Najlepsze plony uzyskamy sadząc owies w glebie o pH wyższym niż 5.5. Jednocześnie zboże to poradzi sobie nawet w mocno zakwaszonych glebach.

Osoby zainteresowane sadzeniem owsa muszą zdawać sobie sprawę, że ma on duże zapotrzebowanie na wodę (krytyczny okres, w którym owies zwyczajny jest najbardziej wrażliwy na niedobory wody to faza strzelania w źdźbło). Nie powinno się uprawiać owsa na terenach, gdzie lato jest zazwyczaj bardzo suche i upalne.

Ziarno owsa może kiełkować już w temperaturze 2 stopni Celsjusza.

W Polsce do krajowego rejestru są wpisane 23 odmiany owsa – tym co je różni jest termin dojrzewania, a także kolor łuski.

Uważa się, że najlepszymi przedplonami dla owsa zwyczajnego są: ziemniaki, lucerna, żyto, pszenica, rzepak, bobik i koniczyna.

Owies jest bardzo wrażliwy na niedobory potasu, fosforu, miedzi i manganu w glebie, dlatego trzeba zwrócić uwagę, żeby nawozy były bogate w te składniki (dodatkowo na glebach lżejszych należy dodawać do nawozów magnez, który jest istotnym czynnikiem stabilizującym plony – w szczególności na glebach kwaśnych). 

Zbiory owsa mają miejsce zazwyczaj od III dekady lipca do II dekady sierpnia (nigdy wcześniej) – przeprowadza się je za pomocą kombajnu zbożowego. 

Czy wiesz, że:

– Informacje o wykorzystaniu owsa zwyczajnego pochodzą już ze starożytnego Egiptu.

– Owies zwyczajny największe uznanie zyskał dopiero w latach 80 XX wieku. Starożytni Rzymianie i Grecy uważali go za zepsutą pszenicę, która nadaje się raczej na paszę dla zwierząt niż pokarm dla ludzi.

– Najważniejszymi producentami owsa są: Rosja (19,1%), Kanada (14,2%), USA (6,5%). Polska(5,5%).

– Na całym świecie uprawia się owies na około 17,9 milionach hektarów co jest równe 3% areału zajętego przez zboża.

– Z 1 hektara najwyższe plony uzyskuje się w Irlandii (6t), Holandii (5,8t) i Anglii (5,5t). Na terenie Polski średnie plony owsa to 2,53 t/ha.

– Owies jest bohaterem wielu przysłów i anegdot, między innymi: „siej owies w błoto, będziesz miał złoto”.

4.8/10 - (3 votes)
reklama

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Please enter your comment!
Please enter your name here