Niesteroidowe leki przeciwzapalne cieszą się w Polsce ogromną popularnością. Są dostępne nie tylko w aptekach, ale też w mniejszych i większych sklepach. Łagodzą one dolegliwości bólowe, działają szybko, są dostępne bez recepty, a dodatkowo niewiele kosztują. W efekcie sięgamy po nie bardzo często. Czym dokładnie są niesteroidowe leki przeciwzapalne? W jaki sposób wpływają one na nasz organizm? Czy stosowanie NLPZ jest bezpieczne?
Czym są niesteroidowe leki przeciwzapalne?
Mianem niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ) określamy grupę preparatów, które charakteryzują się działaniem przeciwbólowym, przeciwgorączkowym, a także przeciwzapalnym. Leki tego typu dzielimy ze względu na substancję aktywną, która jest odpowiedzialna za ich działanie. Współcześnie na rynku dostępne są NLPZ zawierające pochodne kwasu salicylowego, pochodne kwasu propionowego, fenylooctowego, antranilowego, pochodne nafytloketonow, pirazolu, benzotiazyny, pochodne alifatyczne i hetocykliczne, koksyby. Niesteroidowe leki przeciwzapalne przeznaczone są do uśmierzania bólów o nasileniu słabym do umiarkowanego. Należy zdawać sobie sprawę, że nie każdy niesteroidowy lek przeciwzapalny działa w ten sam sposób. Część z nich działa silnie przeciwgorączkowo, inne są skuteczniejsze w łagodzeniu dolegliwości bólowych. Różnią się one pomiędzy sobą siłą działania, a także toksycznością. Pomimo, że niesteroidowe leki przeciwzapalne sprzedawane są bez recepty, istnieje wiele przeciwwskazań do ich stosowania.
Jak działają niesteroidowe leki przeciwzapalne?
Niesteroidowe leki przeciwzapalne to bardzo różnorodna grupa leków. Różnice znajdujemy zarówno w ich budowie, jak i właściwościach. Część tego typu preparatów może działać przeciwbólowo, ale już nie przeciwzapalnie. Inne charakteryzują się silnym działaniem przeciwgorączkowym, jednak słabo uśmierzają ból.
Tym co łączy niesteroidowe leki przeciwzapalne to mechanizm działania. Ich głównym zadaniem jest hamowanie aktywności enzymu cyklooksygenazy, który bierze udział w syntezie przekaźników (prostaglandyn) pobudzających receptory bólowe. Dzięki tym właściwościom nie odczuwamy bólu, co więcej zmniejsza się temperatura ciała, a także ewentualny obrzęk.
Niesteroidowe leki przeciwzapalne są również w stanie hamować syntezę czynnika reumatoidalnego, a także aktywność enzymów odpowiedzialnych za degradowanie tkanki łącznej. Leki tego typu mogą ponadto blokować zlepianie się płytek krwi, dzięki czemu zapobiegają powstawaniu zakrzepów. Część z nich hamuje syntezę wolnych rodników.
Do niesteroidowych leków NLPZ, które charakteryzują się bardzo silnym działaniem przeciwbólowym należy metamizol. Najpopularniejszym lekiem przeciwbólowym i przeciwzapalnym jest ibuprofen. Natomiast zawierająca kwas acetylosalicylowy aspiryna (polopiryna) posiada umiarkowane właściwości przeciwbólowe, przeciwzapalne i przeciwgorączkowe.
Dotychczas przeprowadzone badania sugerują, że niesteroidowe leki przeciwzapalne mogą chronić przed wystąpieniem choroby Alzheimera, a także nowotworem jelita grubego.
Kiedy sięgnąć po niesteroidowe leki przeciwzapalne?
Stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych jest zalecane w przypadku różnego rodzaju dolegliwości bólowych. Będą one pomocne, jeżeli mamy problemy z:
- bolesnym miesiączkowaniem,
- bólami kostno-stawowymi,
- bólami zębów i mięśni,
- a także bólami głowy (w tym również tak silnymi jak bóle migrenowe).
NLPZ mogą okazać się skuteczne w przypadku łagodzenia objawów grypy i przeziębienia. Jako, że preparaty te rozrzedzają krew, zaleca się podawanie ich w przypadku wystąpienia objawów zawału serca (zapobiegają pojawianiu się zatorów). Mogą one zapobiegać również:
- udarom,
- zakrzepom,
- dusznicy bolesnej,
- gorączce reumatycznej,
- zapaleniom stawów kręgosłupa.
NLPZ – efekty uboczne
Niesteroidowe leki przeciwzapalne (podobnie jak większość leków) nie są wolne od efektów ubocznych. Do często pojawiających się skutków ubocznych należy zaliczyć dolegliwości ze strony układu pokarmowego, takie jak:
- zaparcia,
- biegunki,
- wymioty,
- nudności,
- wrzody żołądka,
- anemia,
- podrażnienie błony śluzowej żołądka,
- zaburzenia wchłaniania substancji odżywczych w jelicie,
- krwawienia z przewodu pokarmowego.
Regularne stosowanie dużych ilości niesteroidowych leków przeciwzapalnych może doprowadzić do tak poważnych dolegliwości jak śródmiąższowe zapalenie nerek, podwyższone ciśnienie tętnicze, zmniejszenie przesączania kłębuszkowego, zaburzenia czynności cewek nerkowych. U osób w podeszłym wieku, które nadużywają NLPZ dochodzi do nasilenia się objawów niewydolności układu krążenia.
Zauważono, że przyjmowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych może mieć negatywny wpływ na płodność u kobiet. Jednocześnie problemy te ustępują wraz z odstawieniem leków.
Osoby cierpiące na astmę oskrzelową (lub ci, którzy przebyli tę chorobę) muszą zdawać sobie sprawę, że niesteroidowe leki przeciwzapalne mogą spowodować skurcz oskrzeli.
W przypadku regularnego przyjmowania dużych dawek NLPZ zwiększa się nieznacznie ryzyko zawału serca, a także udaru mózgu.
Stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych może mieć negatywny wpływ na funkcjonowanie ludzkiego układu nerwowego. Preparaty tego typu mogą być przyczyną obniżenia nastroju, bólów głowy, zawrotów głowy, szumów w uszach, drżenia mięśni, neuropatii, aseptycznego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, a nawet zaburzeń osobowości.
Do dość rzadko występujących działań niepożądanych możemy zaliczyć zapalenie osierdzia i mięśnia sercowego, zapalenie naczyń krwionośnych, błoniaste zapalenie jelita cienkiego, niedokrwistość hemolityczną, toksyczne uszkodzenie wątroby, jałowe zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, niedokrwistość aplastyczna.
W skrajnych wypadkach może dojść do ciężkich uszkodzeń skóry, martwicy toksyczno-rozpływowej naskórka, zespołu Stevensa-Johnsona.
Jeżeli chcemy zmniejszyć ryzyko wystąpienia efektów ubocznych, powinniśmy unikać łączenia różnego typu niesteroidowych leków przeciwzapalnych. Bardzo duże znaczenie ma również odpowiednie ich dawkowanie. Tu należy przestrzegać zaleceń lekarza. W przypadku, gdy zdecydowaliśmy się przyjmować NLPZ na własną rękę, koniecznie stosujmy się do zaleceń producenta.
Niesteroidowe leki przeciwzapalne – interakcje
Zanim zdecydujemy się na stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych, powinniśmy zdawać sobie sprawę, że wchodzą one w interakcje z innymi lekami. Jeżeli połączymy je z pochodnymi kumaryny, zwiększy się prawdopodobieństwo wystąpienia powikłań krwotocznych pooperacyjnych.
W przypadku stosowania leków przeciwzakrzepowych, należy zachować szczególną ostrożność przy stosowaniu NLPZ. Niesteroidowe leki przeciwzapalne bardzo silnie wiążą się z albuminami. Należy zdawać sobie sprawę, że popularne leki przeciwbólowe zwiększają stężenie litu i metotrexatu, w związku z czym mogą osłabiać działanie hipotensyjne propranololu, alfa-adrenolityków, a także innych leków hipotensyjnych i preparatów o działaniu moczopędnym.
Jakie są przeciwwskazania do stosowania niesteroidowych leków przeciwzapalnych?
Niesteroidowych leków przeciwzapalnych w żadnym wypadku nie można podawać dzieciom, które nie ukończyły trzeciego miesiąca życia.
Do poważnych przeciwwskazań należą również:
- przewlekłe zapalenie jelit,
- choroby układu pokarmowego,
- nadciśnienie,
- zaburzenia krzepnięcia krwi,
- skaza krwotoczna,
- toczeń rumieniowaty,
- ciężka niewydolność wątroby, nerek lub serca,
- uczulenie na przynajmniej jeden składnik leku.
Jeżeli mamy jakiekolwiek wątpliwości czy są to leki dla nas – skonsultujmy się z lekarzem.
