Modafinil jest to lek wykorzystywany między innymi przy leczeniu choroby zwanej narkolepsją. W ostatnich latach stał się on bardzo popularny, gdyż w znaczący sposób zwiększa wydolność psychiczną i fizyczną. Podczas podróży służbowych miał go stosować sam prezydent Barack Obama. Lek ten podaje się astronautom wyruszającym w kosmos. W czasie II wojny światowej ułatwiał on pilotom dokonywanie nocnych nalotów bombowych. Czym dokładnie jest modafinil? W jaki sposób działa ten preparat? Czy jego stosowanie wiąże się z jakimiś skutkami ubocznymi?
Co to jest modafinil?
Modafinil (nazwy tego preparatu mogą się różnić w zależności od kraju, w którym jest sprzedawany) jest to inhibitor zwrotny wychwytu noradrenaliny i dopaminy. Jest on składnikiem leków oddziałujących na ośrodkowy układ nerwowy. Obecnie bardzo często stosuje się go u osób chorych na narkolepsję. Modafinil jest w stanie skutecznie zmniejszyć senność, a także pobudzić organizm do działania. Warto zdawać sobie sprawę, że jego zastosowania są uzależnione od prawa poszczególnych państw Unii Europejskiej. Tam gdzie pozwalają na to przepisy jest on wykorzystywany do leczenia bezdechu sennego, nadmiernej senności, zmęczenia wywołanego jet lag, czy przewlekłych zaburzeń snu wynikających z pracy na zmiany. Niekiedy stosuje się go w celu zmniejszenia objawów ADHD, jednak w Polsce jest to niemożliwe. Modafinil został wycofany z polskiego rynku, bywa jednak sprowadzany dla poszczególnych pacjentów (w przypadku niemożności stosowania innych leków pobudzających). Modafinil nie działa euforyzująco, nie stwierdzono u niego również właściwości narkotycznych. Istnieją jedna podejrzenia, że może on uzależniać.
Jak działa modafinil?
Modafinil pobudza i stymuluje układ nerwowy. Ma on wpływ na aktywność tych obszarów mózgu, które odpowiadają za kontrolę rytmu snu i czuwania. Po spożyciu modafinilu odczuwa się:
- ogromny wzrost energii,
- redukcję zmęczenia,
- a także chęć do podejmowania działania.
Lek ten działa długo – w przypadku zażycia go rano, sprawia, że jesteśmy aktywni nawet przez dwanaście godzin. Jednocześnie nie powoduje on skutków ubocznych takich jak zmniejszenie apetytu.
Najsilniejsze działanie preparatu jest odczuwane po około trzech godzinach od jego zażycia. Z powyższych względów nie zaleca się spożywania go na wieczór – spowoduje on wówczas problemy z zasypianiem (wyjątkiem jest oczywiście praca na nocną zmianę).
Inne pozytywne efekty związane z przyjmowaniem preparatu modafinil to:
- jasny umysł,
- szybsze przetwarzanie informacji,
- poprawa pamięci,
- dobre samopoczucie,
- bardzo wysoki poziom motywacji,
- poprawa kondycji fizycznej.
Zdania na temat skuteczności preparatu są jednak podzielone. Przeprowadzono wiele badań, które miały wykazać, czy modafinil w znaczącym stopniu wpływa na poprawę funkcji poznawczych. Okazało się, że jednorazowe podanie leku (dawka 100 lub 200 mg) nie poprawiło funkcjonowania osób, które spały wystarczająco długo. Pozytywne efekty były natomiast widoczne w przypadku grupy ludzi, których sen został znacznie skrócony, Jednocześnie należy podkreślić, że w tym przypadku nie zaobserwowano istotnych różnic pomiędzy działaniem modafinilu a działaniem kofeiny.
Kiedy stosuje się modafinil?
Jedną z chorób, w przypadku której stosowanie leku modafinil wydaje się uzasadnione jest narkolepsja. Do charakterystycznych objawów tej choroby należy nadmierna senność w ciągu dnia, a w skrajnych wypadkach nawet niekontrolowane zasypianie. Zdarza się, że osoba cierpiąca na narkolepsję zasypia w najmniej oczekiwanych sytuacjach, co z różnych względów jest kłopotliwe, a także niebezpieczne.
Modafinil może pomóc również w przypadku ADHD. U osób z ADHD preparat ten pomaga się wyciszyć i uspokoić (dodatkowo wydaje się on bezpieczniejszy niż amfetamina).
Lek ten okazuje się pomocny także u osób cierpiących z powodu chronicznego zmęczenia. Działa on tu podobnie jak w przypadku narkolepsji.
Modafinil znajduje zastosowanie w leczeniu zaburzeń kognitywnych. Sprawia, że osoba borykająca się z tego typu problemami ma jaśniejszy umysł, a także lepszą koncentrację, co zdecydowanie zwiększa skuteczność jej działania.
Preparat będzie przydatny także w terapii uzależnień.
Czy modafinil jest bezpieczny dla zdrowia?
Niestety, pomimo ogromnego potencjału leczniczego preparatu modafinil nie możemy powiedzieć, że jest on w pełni bezpieczny dla zdrowia. Pomimo, że nie uzależnia on jak narkotyki, przyjmowanie go wiąże się z wieloma efektami ubocznymi.
Do efektów ubocznych, które mogą pojawić się po zażyciu preparatu modafinil możemy zaliczyć:
- nudności,
- niestrawność,
- zawroty głowy,
- bóle głowy,
- wysypkę,
- nadmierną nerwowość,
- nieuzasadnioną złość,
- rozdrażnienie,
- suchość w ustach,
- utratę apetytu,
- podwyższone ciśnienie krwi,
- a także bezsenność.
W skrajnych wypadkach lek ten może doprowadzić do wystąpienia poważnych chorób. Zaliczmy do nich zespół Stevensa-Johnsona, rumień wielopostaciowy, martwicę toksyczno-rozpływową naskórka. Zdarza się, że modafinil ma bardzo negatywny wpływ na funkcjonowanie układu nerwowego. Może on spowodować drgawki, objawy pozapiramidowe, zaburzenia mózgowo – naczyniowe, objawy manii, myśli samobójcze, objawy psychozy.
U części osób modafinil będzie miał negatywny wpływ na układ sercowo-naczyniowy. Do działań niepożądanych zalicza się:
- zaburzenia rytmu serca,
- chorobę niedokrwienną serca,
- kardiomiopatię,
- niewydolność krążenia.
Należy zdawać sobie sprawę, że modafinil może wchodzić w interakcje z innymi lekami.
Modafinil – jakie są przeciwwskazania?
Ze względu na zwiększone ryzyko wystąpienia efektów ubocznych modafinil nie może być stosowany przez osoby, które nie ukończyły osiemnastego roku życia. Zabronione jest leczenie przy jego pomocy ADHD.
Modafinil nie może być stosowany przez osoby starsze, a także wszystkich tych, którzy mają problemy z zaburzeniami psychicznymi. Przeciwwskazaniami są również choroby serca i wątroby.
Szczególną ostrożność powinny zachować osoby przyjmujące środki antykoncepcyjne, leki przeciwdrgawkowe, propranolol, omeprazol, czy warfarynę (może dojść do niebezpiecznych w skutkach interakcji).
