Kwas borowy jest związkiem chemicznym o wszechstronnych zastosowaniach. Powszechnie występuje on w przyrodzie – pewne jego ilości znajdziemy w owocach, jest on również jednym ze składników soli morskiej. Czym dokładnie jest kwas borowy? Jakie właściwości posiada ten związek? Jakie są zastosowania kwasu borowego?
Co to jest kwas borowy?
Mianem kwasu borowego (inna nazwa to kwas borny; H3BO3) określamy nieorganiczny związek chemiczny, który po raz pierwszy został otrzymany z boraksu przez duńskiego lekarza – Wilhelma Homberga (pierwotnie był on nazywany solą uspokajającą Homberga). Jest to kwas słaby, który występuje w postaci rzadko spotykanego minerału – ssasolinu. Związek ten znajduje wiele zastosowań w przemyśle, a także w medycynie. Jest on mało odporny na działanie wysokich temperatur – podgrzany do temperatury stu stopni Celsjusza oddaje część wody, a następnie przechodzi w kwas metaborowy. Kwas borowy dość słabo rozpuszcza się w wodzie. Ma on zdolność barwienia płomienia na zielony kolor. H3BO3 trudno wydala się z ludzkiego organizmu, przez co łatwo może dojść do jego nadmiernego nagromadzenia. W nadmiarze jest on substancją toksyczną.
Jakie właściwości posiada kwas borowy?
Kwas borowy posiada właściwości przeciwgrzybicze, antyseptyczne, ściągające, złuszczające, przeciwwirusowe, antybakteryjne (wyjątkowo skutecznie zwalcza pałeczkę ropy błękitnej), czy wysuszające.
Zastosowanie kwasu borowego w medycynie i kosmetyce
Ze względu na charakterystyczne właściwości kwas borowy jest powszechnie wykorzystywany w medycynie. Stosuje się go zewnętrznie – ma on właściwości przyspieszające gojenie się ran (należy unikać stosowania go na rozległe rany, czy błony śluzowe – bardzo łatwo się wchłania, a jego nadmiar ma działanie toksyczne). Najlepsze efekty uzyskamy stosując kwas borowy miejscowo.
H3BO3 posiada działanie przeciwgrzybicze, przeciwwirusowe, czy przeciwbakteryjne, dlatego często stosuje się go w przypadku różnego rodzaju grzybic. Jest on pomocny w walce z grzybicą stóp i paznokci, grzybicami narządów płciowych (można wykorzystywać go do irygacji pochwy; wchodzi on w skład dopochwowych globułek przeznaczonych do leczenia grzybicy). Szacuje się, że skuteczność kwasu borowego w przypadku takich schorzeń jak grzybica pochwy wynosi około siedemdziesięciu procent. Jako, że choroba ma skłonności do nawrotów, często trzeba powtarzać całą kurację.
Warto wykorzystywać kwas borowy na drobne oparzenia, czy uszkodzenia skóry. Jest on skuteczny również w terapii trądziku i różnego rodzaju wykwitów skórnych. W przypadku zapalenia spojówek można wykorzystać go do przemywania oczu.
Kwas borowy skutecznie niszczy bakterie, dlatego znajduje zastosowanie w produkcji kosmetyków zapobiegających nadmiernej potliwości stóp. Jego działanie polega nie tylko na zmniejszeniu ilości wydzielanego potu, ale również na neutralizacji nieprzyjemnego zapachu. Możemy dodawać go do talku do stóp, a także wsypywać bezpośrednio do przepoconego obuwia – usunie on nieprzyjemny zapach.
H3BO3 może być stosowany do płukania gardła, gdyż skutecznie zapobiega infekcjom górnych dróg oddechowych. Będzie pomocny również w sytuacji, kiedy mamy problem ze stanami zapalnymi błony śluzowej nosa.
Inne zastosowania kwasu borowego
Kwas borowy znajduje zastosowanie w przemyśle metalurgicznym, chemicznym (tu wykorzystuje się go do produkcji preparatów impregnujących drewno, produkcji nawozów, szkła – produkuje się z niego szkło boro-krzemowe, farb). Jest on wykorzystywany w garbarstwie. Dzięki właściwościom dezynfekującym i neutralizującym znajduje on zastosowanie w laboratoriach.
Co ciekawe kwas borowy jest obecny w niektórych produktach, które spożywamy na co dzień. W przemyśle spożywczym jest on stosowany w formie konserwantu (oznacza się go symbolem E284). Jego zadaniem jest hamowanie rozwoju grzybów, bakterii i wirusów.
Mało kto zdaje sobie sprawę, że kwas borowy może okazać się niezwykle skuteczny w zwalczaniu insektów. Jest on składnikiem mieszanek przeznaczonych do walki z karaluchami (choć poradzi sobie takie z innego typu insektami).
Niskie ceny, a także powszechna dostępność kwasu borowego sprawiają, że coraz częściej wykorzystuje się go do produkcji tak zwanej „zielonej chemii” (pozwala na znaczne ograniczenie szkodliwych związków chemicznych).
Przeciwwskazania do stosowania kwasu borowego
Choć kwas borowy jest powszechnie uważany za związek bezpieczny, mało toksyczny, należy zdawać sobie sprawę, że jego długotrwałe stosowanie może być niebezpieczne dla ludzkiego organizmu. Problem z kwasem borowym jest taki, że nasz organizm ma problem z jego wydalaniem. Kiedy stosujemy go często – zaczyna się on kumulować. Jest on odkładany przede wszystkim w wątrobie i tkance nerwowej. Z czasem nadmierne korzystanie z dobrodziejstw H3BO3 może doprowadzić do niewydolności układu sercowo-naczyniowego, a także poważnych zatruć.
Kwasu borowego nie powinny stosować kobiety w ciąży (może on doprowadzić do uszkodzenia płodu), a także dzieci (zwłaszcza te, które nie ukończyły jedenastego roku życia). Jeszcze jakiś czas temu kwasu borowego używano do pielęgnacji skóry niemowląt (był on szczególnie pomocny w przypadku leczenia pieluszkowego zapalenia skóry). Współcześnie pochodne tego związku (konkretnie czteroboran sodu) są obecne w maści o nazwie tormentiol.
Należy mieć świadomość, że kwas borowy ma działanie toksyczne na nerki i wątrobę. Z tego względu, jeżeli mamy jakiekolwiek problemy z tymi narządami – powinniśmy go unikać.
Co niezwykle istotne H3BO3 może wchodzić w reakcje z metenaminą, koloidalnymi roztworami srebra, a także z balsamem peruwiańskim – środków tych nie należy łączyć.
Inne konsekwencje nadmiernego, długotrwałego stosowania kwasu borowego to zaburzenia miesiączkowania, stany zapalne skóry, anemia i wypadanie włosów.
Jeżeli zdecydujemy się na użycie H3BO3, pamiętajmy, żeby odstawić go maksymalnie po czternastu dniach użytkowania.
Jak stosować kwas borowy?
Kwas borowy jest dostępny w aptekach bez recepty. Możemy kupić go w postaci proszku, z którego należy przygotować roztwór (zazwyczaj jest to roztwór o stężeniu od 1 do 3 procent).
Kwas borowy stosujemy tylko zewnętrzne. Zaleca się przemywanie nim niewielkich partii podrażnionej skóry, a także przygotowywanie nasiadówek.
