Karambola jest egzotycznym owocem, który po przekrojeniu ma kształt podobny do gwiazdy. Owoc ten cieszy się popularnością na całym świecie ze względu na walory smakowe i bogate wartości odżywcze. Jaki jest skład karamboli? Jak jeść ten tropikalny owoc? Czy istnieją przeciwwskazania do spożywania karamboli?
Czym jest karambola?
Karambola (Averrhoa carambola L., oskomian pospolity, gwiaździsty owoc) jest to owoc drzewa o nazwie oskomian pospolity, które zaliczane jest do rodziny szczawikowatych. Oskomian pospolity to wiecznie zielone drzewo, które w sprzyjających warunkach osiąga do 10 metrów wysokości. Jego liście są pierzaste, naprzemianległe (zwijają się na noc i reagują na dotyk). Czerwone, drobne kwiaty zebrane są w grona (w jednym gronie mieści się około 20 kwiatów). Owoc (karambola) to żółta jagoda o wydłużonym kształcie (osiąga długość do 14 centymetrów), która po przekrojeniu ma kształt zbliżony to gwiazdy. Dojrzała karambola posiada woskowaną skórkę i 5 podłużnych żeber o brązowych wierzchołkach. Jej miąższ jest bardzo soczysty, żółty i jędrny. Oskomian pospolity tworzy kwiaty przez cały rok (czas dojrzewania owoców to maksymalnie 8 tygodni). Roślina uprawiana jest przede wszystkim dla swoich owoców (karambole przeznaczone do dłuższego transportu zbierane są jeszcze przed osiągnięciem dojrzałości). W naturalnych warunkach karambola występuje w Indonezji na wyspie Jawa, a także w Malezji. Można ją spotkać również w Ameryce Północnej i Południowej, Oceanii i Afryce.
Karambola – wartości odżywcze
Karambola jest owocem bardzo soczystym, w dużej mierze składającym się z wody. W jej składzie znajdziemy niewielkie ilości węglowodanów. Gwiaździsty owoc dostarcza nam dużych ilości witaminy C (jedna sztuka pokrywa ponad 50% dziennego zapotrzebowania na tę witaminę), zawiera również komplet witamin z grupy B, witaminy A i E.
Soczysty owoc jest źródłem błonnika i białka. W jego składzie obecne są flawonoidy (między innymi kwas galusowy, kwercetyna, epikatechina).
Owoc karamboli to cenne źródło minerałów:
– potasu,
– żelaza,
– wapnia,
– selenu,
– sodu,
– miedzi,
– magnezu,
– cynku,
– i fosforu.
W składzie owoców karamboli znajduje się również kwas szczawiowy (ze względu na jego obecność owoc gwiaździsty należy spożywać z umiarem).
Karambola – wpływ na zdrowie
Gwiaździsty owoc może mieć bardzo pozytywny wpływ na ludzkie zdrowie. Dzięki dużej ilości flawonoidów karambola przeciwdziała szybkiemu starzeniu się organizmu, wspiera funkcjonowanie układu immunologicznego, chroni też przed tak poważnymi chorobami jak nowotwory.
Soczysta karambola dobrze nawadnia organizm, a dzięki zawartości błonnika wspiera pracę układu trawiennego (chroni między innymi przed takimi dolegliwościami jak wzdęcia, zaparcia, czy biegunki). Dodatkowo błonnik ogranicza wchłanianie tłuszczu z pożywienia i przyspiesza detoksykację organizmu. Jego obecność sprawia, że toksyczne substancje krócej znajdują się w organizmie (co może zmniejszyć prawdopodobieństwo zachorowania między innymi na raka jelita grubego).
Karambola działa moczopędnie, dzięki czemu wspiera pracę nerek. Za sprawą wysokiej zawartości potasu obniża ciśnienie tętnicze i reguluje gospodarkę wodno-elektrolitową.
Zawarte w karamboli związki działają ochronnie na nasze oczy i skórę – mogą chronić przed negatywnym wpływem promieniowania UV.
Ze względu na niski indeks glikemiczny gwiaździsty owoc sprzyja utrzymaniu prawidłowego poziomu cukru we krwi (dlatego jest polecany osobom cierpiącym na cukrzycę).
Obecność witamin z grupy B i minerałów sprawia, że karambola wspiera funkcjonowanie układu nerwowego. Może obniżać stres, ułatwiać zasypianie, a także poprawiać pamięć i koncentrację.
Owoce oskomianu pospolitego działają przeciwzapalnie, antybakteryjnie, antyalergicznie, przeciwgrzybiczo i antywirusowo. Mogą też obniżać poziom złego cholesterolu we krwi, zmniejszając tym samym ryzyko zachorowania na miażdżycę.
Karambola na odchudzanie
Karambola jest jednym z owoców, na które bez obaw mogą pozwolić sobie osoby na diecie redukcyjnej. Gwiaździsty owoc jest niskokaloryczny – w 100 g zawiera 31 kcal. Wysoka zawartości wody sprawia, że nawadnia organizm.
Obecny w nim błonnik zapewnia nam długotrwałe uczucie sytości, dzięki czemu łatwiej jest nam opanować ochotę na podjadanie pomiędzy posiłkami.
Karambola korzystnie wpływa na funkcjonowanie układu nerwowego, co ma duże znaczenie dla osób mających skłonność do niekontrolowanego jedzenia pod wpływem stresu.
Dzięki pokaźnej ilości potasu owoc ten chroni nam przed zatrzymaniem wody w organizmie, i co się z tym wiąże – przed obrzękami i cellulitem wodnym.
Zastosowanie karamboli w kuchni
Owoce oskomianu pospolitego są bardzo soczyste, charakteryzują się słodko-kwaśnym smakiem. Można jeść je na surowo – po obraniu ze skórki (po starannym umyciu można je jeść nawet ze skórką). Dojrzała karambola jest żółta. Zielony kolor skórki sugeruje, że owoc jest jeszcze niedojrzały (przez co bardzo kwaśny).
Z karamboli można przygotowywać dżemy i desery. Będzie ona znakomitym dodatkiem do sałatek i koktajli. Gwiaździsty owoc dobrze pasuje zarówno do dań słodkich i wytrawnych.
Egzotyczne owoce nadają się do marynowania (sok z owoców karamboli może być fantastyczną marynatą do mięsa) i suszenia. Efektowny wygląd sprawia, że można ich używać (zwłaszcza po przekrojeniu) jako ozdoby do różnych potraw.
Na Hawajach bardzo popularny jest sorbet przygotowywany z owoców karamboli. Podsmażona na maśle, ewentualnie grillowana karambola jest wyśmienitym dodatkiem do owoców morza (szczególnie dobrze komponuje się z krewetkami).
Podczas zakupów należy zwracać uwagę, żeby owoce były jędrne i nie posiadały żadnych uszkodzeń. Karambola może być przechowywana w lodówce przez okres nawet kilku tygodni. W temperaturze pokojowej owoc ten dojrzewa bardzo szybko. Już po trzech dniach na jego powierzchni mogą pojawić się brązowe plamki.
Przeciwwskazania do spożywania gwiaździstego owocu
Karambola jest niewątpliwie bardzo smacznym owocem, jednak nie każdy może ją spożywać. Ze względu na wysoką zawartość kwasu szczawiowego jest ona niewskazane dla osób, które cierpią na schorzenia nerek (kwas szczawiowy przyczynia się do tworzenia kamieni nerkowych). Zawarty w karamboli kwas szczawiowy utrudnia przyswajanie wapnia, magnezu, a także innych cennych dla naszego organizmu substancji.
Trzeba zdawać sobie sprawę, że związki aktywne obecne w karamboli mogą wchodzić w interakcje z niektórymi lekami (w skrajnych wypadkach połączenia takie mogą doprowadzić do uszkodzenia wątroby; jeżeli przyjmujemy leki, dla własnego bezpieczeństwa skonsultujmy wprowadzenie karamboli do menu z lekarzem).
Karambola jest jednym z owoców, które mogą wywoływać alergię. Reakcje alergiczne są bezwzględnym przeciwwskazaniem do jej spożywania (w skrajnych wypadkach owoc ten może przyczynić się do śmierci). Gwiaździsty owoc nie będzie odpowiedni dla osób cierpiących na reumatoidalne zapalenie stawów.
U części ludzi po spożyciu gwiaździstego owocu mogą pojawić się skutku uboczne takie jak: nudności, bóle głowy, dezorientacja, czy drgawki.
Karambola – zastosowanie w kosmetyce
Właściwości a także zapach owoców karamboli sprawiły, że znalazły one zastosowanie w kosmetyce. Wyciąg z owoców karambol dodawany jest do płynów do kąpieli, kosmetyków antycellulitowych, balsamów do ciała, kremów do twarzy. Ze względu na atrakcyjny zapach karambola dodawana jest niekiedy do perfum, czy mgiełek do ciała.
Uprawa oskomianu pospolitego
Choć oskomian pospolity w naturalnych warunkach rośnie w krajach tropikalnych, w Polsce można spróbować uprawiać go w warunkach domowych. W niektórych sklepach kupimy sadzonki tej rośliny. Wyhodujemy ją także z nasion. Oskomian pospolity posiada duże walory ozdobne w postaci pięknych kwiatów i składających się na noc liści.
Roślina przez cały rok wymaga wysokiej temperatury (nie może ona spaść poniżej 15 stopni Celsjusza), a także wilgotnego podłoża i powietrza. Idealna gleba jest kwaśna, przepuszczalna i lekko wilgotna (nie powinna być jednak zbyt mokra, gdyż doprowadzi to do gnicia korzeni).
Stanowisko dla oskomianu pospolitego musi być widne, ale osłonięte od bezpośredniego słońca (postawienie jej na oknie mogłoby doprowadzić do poparzenia liści).
Jeżeli zapewnimy karamboli odpowiednie warunki, możemy liczyć na to, że po kilku latach zakwitnie. W Polskim klimacie roślina ta raczej nie wyda owoców.
Czy wiesz, że:
– W Chinach karambola uznawana jest jednocześnie za owoc, jak i warzywo. Owoce przed spożyciem obierane są ze skórki. Warzywo natomiast spożywa się ze skórką.
– W Malezji korzeń oskomianu pospolitego stosowany jest jako antidotum na trucizny.
– Karambola może być pomocna w walce z kacem.
– W polskich sklepach karambolę można kupić od wiosny do jesieni.
– Karambola jest jednym z owoców mających najwyższe stężenie kwasu szczawiowego (który jest składnikiem antyodżywczym).
– W Europie karambola pojawiła się dopiero w XVIII wieku. Przez długi czas była traktowana jedynie jako roślina ozdobna.
– Od 1974 roku karambola określana jest również jako starfruit.
– Kwaśne, niedojrzałe owoce karamboli sprawdzają się do czyszczenia i polerowania metalu (mają zdolność usuwania rdzy). Przy pomocy soku z karamboli pozbędziemy się śladów rdzy z naszych ubrań.