Jeżyny (znane również jako ostrężyny) są to jedne z najstarszych znanych człowiekowi owoców. Są one niezwykle smaczne, jednak ceni się je przede wszystkim za właściwości zdrowotne. Do celów leczniczych wykorzystywane są zarówno owoce, jak i liście jeżyn. Włączenie ich do codziennego menu spowoduje wzmocnienie układu odpornościowego, poprawi pracę układu krążenia, będzie również znakomitą profilaktyką przeciwnowotworową. Choć owoce te dostępne są jedynie w sezonie, z powodzeniem można je mrozić – niskie temperatury nie pozbawią ich dobroczynnych właściwości.
Czym są jeżyny?
Jeżyny są to wieloletnie rośliny zaliczane do rodziny różowatych. Mają one postać krzewów, których uzbrojone w kolce pędy często ścielą się po ziemi. Liście jeżyny są dłoniastodzielne, piłkowane i klapowane. Na ogonkach liści również znajdują się kolce. Kwiaty są niewielkie, często zebrane w grona, mają kolor biały, niekiedy różowy, bardzo rzadko – czerwony. Owoce jeżyny są jadalne – w smaku słodko-kwaśne. Przybierają one ciemno-fioletowy lub czarny kolor. Sporadycznie można spotkać owoce żółte. Współcześnie znamy wiele gatunków jeżyn. Część z nich posiada walory lecznicze. Surowcem leczniczym mogą być zarówno owoce, jak i liście lub korzenie. Rośliny te zawierają pokaźne ilości witaminy C, witaminy z grupy B, witaminę A, pektyny, garbniki, fitoestrogeny, a także minerały. Jeżyny bardzo pozytywnie wpływają na funkcjonowanie układu pokarmowego, nerwowego, odpornościowego. Ich spożywanie jest polecane w przypadku wahań hormonalnych lub problemów skórnych. Można je stosować wewnętrznie i zewnętrznie (na przykład w postaci okładów czy kąpieli).
Jakie witaminy i minerały znajdziemy w jeżynach
Niepozornie wyglądające jeżyny są prawdziwą skarbnicą witamin i minerałów. Zapewniają nam między innymi pokaźną dawkę witaminy C (jedna szklanka owoców w sześćdziesięciu procentach pokrywa zapotrzebowanie na tę witaminę u dorosłego człowieka), są bogate również w witaminy A, E, K, a także odpowiadające za prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego witaminy z grupy B.
Owoce te są znakomitym źródłem:
- potasu,
- magnezu,
- fosforu,
- i wapnia.
Zawierają ponadto sód, cynk i żelazo. Ostrężyny dostarczają nam również błonnika, garbników, kwasu elagowego, fitoestrogenów i antocyjanów.
Dlaczego warto pamiętać o jeżynach na diecie?
Ostrężyny to owoc idealny dla osób odchudzających się. Zawierają niewiele kalorii (100 g dojrzałych owoców to zaledwie 43 kcal), ogromną ilość niezbędnych dla prawidłowego funkcjonowania organizmu witamin i minerałów, a także sporo błonnika, który usprawnia funkcjonowanie układu trawiennego. Rozpuszczalny w wodzie błonnik zapobiega przykrym zaparciom i wzdęciom, a także ogranicza wchłanianie tłuszczów z pożywienia, co docenią osoby, którym zależy na zgubieniu kilku kilogramów. Ponadto błonnik znakomicie wypełnia żołądek zapewniając uczucie sytości na długie godziny. Jedząc jeżyny łatwiej jest uniknąć podjadania pomiędzy posiłkami i pohamować apetyt na słodycze.
Jeżyny są odpowiednie nie tylko na diecie redukcyjnej, ale również diecie osób walczących z cukrzycą. Charakteryzują się one niskim indeksem glikemicznym (IG 25), a ponadto regulują poziom cukru we krwi. Warto wspomnieć, że substancje aktywne zawarte w ostrężynach mają zdolności hamowania alfa-amylazy i alfa-glukozydazy, przez co działają podobnie jak przepisywane na receptę leki na cukrzycę.
Jeżyny dla kobiet
O włączenie jeżyn do swojej codziennej diety powinny postarać się kobiety w każdym wieku. A to między innymi dlatego, że owoce te zawierają fitoestrogeny – bardzo interesujące związki pochodzenia roślinnego, które w ludzkim organizmie działają podobnie do żeńskich hormonów. Dzięki obecności fitoestrogenów jeżyny są w stanie złagodzić przykre objawy zespołu napięcia przedmiesiączkowego (PMS). Ich spożywanie złagodzi także napady gorąca i wahania nastrojów u kobiet przechodzących menopauzę. Kobiety w okresie menopauzy docenią również fakt, że jeżyny wzmacniają kości. Jak powszechnie wiadomo menopauza to czas, kiedy zwiększa zagrożenie osteoporozą. Ostrężyny zawierają duże ilości magnezu, wapnia, a także witaminy K, które wspólnie bardzo korzystnie oddziałują na układ kostny. Dieta bogata w jeżyny zwiększa gęstość kości, a także chroni przed ich złamaniami.
Zwłaszcza kobiety docenią również wpływ jeżyn na urodę. Działanie tych roślin jest niezwykle skuteczne niezależnie od tego, czy stosujemy je wewnętrznie czy zewnętrznie. Jedzenie jeżyn i sporządzonych z nich przetworów opóźnia procesy starzenia się organizmu, a także chroni skórę przed negatywnym działaniem promieniowania słonecznego. Podczas słonecznych wakacji oprócz kremów z filtrem warto mieć pod ręką zapas jeżyn, które wzmocnią ochronę skóry. Ostrężyny są znacznie skuteczniejsze niż najdroższe kremy przeciwzmarszczkowe – zawartość dobrze przyswajalnych witamin A, C i E pomaga odbudowywać włókna kolagenowe, a także zapobiega pękaniu naczynek krwionośnych.
Jeżyny wspomagają funkcjonowanie układu nerwowego
Nie od dziś wiadomo, że jedzenie jeżyn to doskonały pomysł, jeżeli chcemy zadbać o swój mózg. W owocach tych znajduje się wiele przeciwutleniaczy, witaminy z grupy B, a także kluczowe dla działania układu nerwowego związki mineralne – magnez, wapń i potas. Włączając jeżyny do naszej diety z pewnością odczujemy poprawę nastroju, mniejszą podatność na stres. Co więcej będziemy lepiej spać, poprawie ulegnie także nasza pamięć i koncentracja.
Warto pomyśleć o zastąpieniu jeżynami leków poprawiających nastrój. Owoce te to pewne efekty, a jednocześnie brak charakterystycznych dla syntetycznych leków skutków ubocznych.
Jeżyny wzmacniają odporność
Spożywanie jeżyn jest wskazane wszystkim osobom pragnącym wzmocnić odporność swojego organizmu. Czarne owoce oprócz antyoksydantów, witamin i minerałów zawierają kwas salicylowy, który działa przeciwgorączkowo, napotnie, a także przeciwzapalnie. Po jeżyny i tłoczony z nich sok warto więc sięgać, kiedy dopada nas przeziębienia.
Jeżyny są polecane także po przebyciu ciężkiej choroby lub operacji. Dzięki nim organizm szybciej wróci do zdrowia. Po jeżyny powinny sięgnąć osoby cierpiące na reumatoidalne zapalenie stawów, gdyż owoce te zmniejszają stany zapalne.
Nie tylko owoce…
Warto zdawać sobie sprawę, że lecznicze właściwości mają nie tylko owoce jeżyn, ale również kwiaty i liście. Wywar z liści ostrężyn polecany jest między innymi przy kłopotach trawiennych. Przygotowany z nich wywar łagodzi objawy wrzodów żołądka i dwunastnicy, pomaga również na bóle żołądka, wzdęcia, zaparcia, a także biegunkę.
Jeżyny – przeciwwskazania
Choć jeżyny są niewątpliwie bardzo zdrowymi owocami, istnieje grupa osób, która powinna zrezygnować z ich spożycia. Warto zdawać sobie sprawę, że w niektórych przypadkach jeżyny mogą wywołać silne reakcje alergiczne. Zazwyczaj objawiają się one wysypką, biegunką, wymiotami, zawrotami głowy, a nawet zaburzeniem rytmu serca.
Jeżyny w kosmetyce
Dobroczynne właściwości jeżyn już dawno zostały docenione przez przemysł kosmetyczny. Ich działanie przeciwbakteryjne i przeciwzapalne pomaga w walce z wieloma dolegliwościami skórnymi, takimi jak na przykład trądzik. Kosmetyki z jeżyn opóźniają procesy starzenia się skóry, rozjaśniają ją, niwelują przebarwienia. Chronią wreszcie przed szkodliwym działaniem promieniowania słonecznego.
Czy wiesz, że:
- Jeżyna jest znana pod różnymi nazwami. Nazywa się ją niekiedy ostrężyną, siną jagodą, dziadem popielicą, czy plichem.
- Gatunek jeżyny nazywany popielicą można spotkać w zachodnich częściach Polski. Nazwa wzięła się stąd, że owoce jej pokryte są popielatym nalotem.
- Jeżyna pojawia się już w mitologii greckiej. Roślina ta miała powstać z krwi Tytanów, których pokonał Zeus w bitwie o władzę nad światem. Z tego właśnie powodu starożytni Grecy nazywali sok jeżynowy krwią Tytanów.
- Galen i Awicenna rekomendowali kurację liśćmi jeżyny w celu zwalczenia chorób skórnych takich jak na przykład łuszczyca.
- Jeżyna w symbolice chrześcijańskiej symbolizuje żal za grzechy, według innych źródeł ma ona symbolizować wygnanie Lucyfera z raju.
