Goździki są przyprawą, po którą bardzo chętnie sięgamy zimą. Dodajemy je do herbaty, grzanego wina, czy choćby aromatycznych pierników. Warto zdawać sobie sprawę, że goździki to coś więcej niż niesamowity aromat. Od dawna z powodzeniem wykorzystuje się je w ziołolecznictwie. Czym są goździki? Jakie mają wartości odżywcze? W jaki sposób wpływają na nasze zdrowie?
Czym są goździki?
Mianem goździków określamy przyprawę, która ma postać wysuszonych pąków kwiatowych drzewa goździkowego – rośliny zaliczanej do rodziny mirtowatych. Charakteryzuje ją pikantny smak i bardzo intensywny zapach. Goździki są od wieków wykorzystywane w medycynie chińskiej i indyjskiej. Ich lecznicze właściwości zostały docenione również przez medycynę zachodnią (w Europie stały się popularne w czasach średniowiecza). W przyprawie znajdziemy pewne ilości witamin, minerały, garbniki, olejki eteryczne, nienasycone kwasy omega-3. Goździki są pomocne w leczeniu przeziębienia i grypy, są pomocne w łagodzeniu dolegliwości trawiennych. Zauważono również, że posiadają silne właściwości przeciwbólowe – są polecane szczególnie w przypadku bólów zębów i stawów. Obecnie największym producentem tej przyprawy jest Tanzania.
Goździki – wartości odżywcze
Wysuszone pąki kwiatowe drzewa goździkowego dostarczają nam witamin i minerałów. Jako, że spożywamy je w minimalnych ilościach, nie są w stanie pokryć naszego dziennego zapotrzebowania na te składniki. Znajdziemy w nich między innymi witaminę C, A, E i K, witaminy z grupy B. Jeżeli chodzi o związki mineralne, możemy wyróżnić:
- magnez,
- żelazo,
- fosfor,
- potas,
- wapń,
- sód.
Roślina zawiera duże ilości garbników, które są odpowiedzialne za jej cierpki smak. Ich podstawowym zadaniem jest ochrona rośliny przed pasożytami. Jednocześnie wykazują pozytywny wpływ na ludzkie zdrowie. Działają one przeciwzapalnie, bakteriobójczo, ściągająco, przyspieszają gojenie się ran, chronią przed nadmiernym poceniem. Dodatkowo wykazują one działanie antyoksydacyjne, co oznacza, że pomagają w wychwytywaniu i usuwaniu wolnych rodników z organizmu. W efekcie mogą chronić przed nowotworami i przedwczesnym starzeniem się.
Głównym składnikiem olejku goździkowego jest eugenol – związek z grupy terpenów. Charakteryzuje go bardzo silne działanie antyseptyczne, a także miejscowo znieczulające, co sprawia, że jest on wykorzystywany w stomatologii. Olejek goździkowy zawiera ponadto salicylan metylu charakteryzujący się działaniem przeciwzapalnym, przeciwbólowym, a także rozgrzewającym.
Wpływ goździków na zdrowie
Jeżeli chcemy w pełni wykorzystać właściwości prozdrowotne goździków, unikajmy przyprawy w formie sproszkowanej. Jedynie suszone goździki posiadają wiele substancji korzystnie oddziałujących na nasze zdrowie.
Po goździki warto sięgać przede wszystkim w sezonie jesienno-zimowym, a także wczesną wiosną, kiedy wiele osób walczy z różnego rodzaju infekcjami. Podczas chłodnych dni z pewnością docenimy ich właściwości przeciwzapalne. Przyprawa wspiera pracę układu immunologicznego również dlatego, że działa przeciwbakteryjnie, przeciwzapalnie, przeciwgrzybiczo i przeciwpasożytniczo.
Goździki pomogą nam przy bólach gardła, problemach z oddychaniem, katarze, uporczywym kaszlu. Olejku goździkowego możemy użyć do aromaterapii, gdyż poprawia on samopoczucie, uspokaja, działa przeciwdepresyjnie i przeciwlękowo. Korzenny zapach z pewnością pomoże nam się wyciszyć. Dodanie go do oliwki i wykonanie masażu pomoże w łagodzeniu bólów mięśni i stawów. Goździki świetnie sprawdzą się do inhalacji.
Warto wykorzystać goździki do dezynfekcji jamy ustnej, a także do jako środek przeciwbólowy i znieczulający (na przykład w przypadku bólów zębów). Dobrze jest mieć go w domu także latem, gdyż zmniejsza swędzenie po ukąszeniach owadów.
Medycyna naturalna bardzo często poleca stosowanie olejku goździkowego w przypadku dolegliwości ze strony układu pokarmowego. Przyspieszy on trawienie pokarmów, pomoże również w przypadku zaparć, wzdęć, czy biegunek. Goździki mogą ponadto poprawić nasz apetyt.
Napar z goździków należy pić w przypadku chorób pasożytniczych. Z kolei żucie goździków to szybki i skuteczny sposób na odświeżenie oddechu (wykorzystywano go podobno już w starożytnych Chinach).
Regularne spożywanie goździków może pomóc nam w obniżeniu poziomu złego cholesterolu (LDL), a także trójglicerydów we krwi. Dodatkowo są one w stanie obniżać ciśnienie tętnicze. Z tego względu włączenie ich na stałe do naszej diety może chronić przed chorobami układu krążenia, na przykład miażdżycą. Co więcej efekt ten możemy uzyskać spożywając minimalne ilości tej przyprawy.
Goździkami warto zainteresować się ze względu na fakt, że są one w stanie nawet trzykrotnie zwiększyć poziom insuliny we krwi. Dzięki tej właściwości chronią nas przed cukrzycą.
Przyprawa może pełnić funkcję wspomagającą przy leczeniu kandydozy.
Zastosowanie goździków w kuchni
Goździki powszechnie stosowane są w kuchni. Są doskonałym dodatkiem do grzańca i pierników. Możemy dodać ich również do herbaty – zyska wówczas niepowtarzalny aromat i właściwości rozgrzewające. Aromatyczna przyprawa jest dobrym dodatkiem do słodyczy, a także dań mięsnych i warzywnych. Dobrze komponują się one z mięsem – baraniną, wieprzowiną czy dziczyzną. Możemy dodawać ich także do marynowanych ryb. Będą ponadto znakomitym uzupełnieniem dżemów, konfitur czy kompotów.
Przyprawę dobrze jest posiadać w kuchni również ze względu na fakt, że pomaga ona odstraszać mole spożywcze.
Nawet jeżeli potrzebujemy mielonej przyprawy, lepiej jest kupić goździki w całości i mielić je na bieżąco. Tylko wówczas zachowają one intensywny aromat i prozdrowotne właściwości.
Goździki należy przechowywać w szczelnie zamkniętym pojemniku, a także w chłodnym i zacienionym miejscu.
Czy wiesz, że:
- Dobrej jakości goździki powinny być ciężkie i tłuste. Po wrzuceniu do wody zazwyczaj toną lub przynajmniej są w stanie utrzymać się w pozycji pionowej.
- Wysoką jakość goździków rozpoznamy też na podstawie koloru. Trzonek powinien być brązowy lub brązowo-brunatny, a pączek znacznie jaśniejszy. Co więcej dobrej jakości goździki powinny trzaskać podczas łamania.
- Nazwa goździk wywodzi się od gwoździa, jako że przyprawa ta kształtem zbliżona jest do niewielkich gwoździ.
- Goździki zaliczane są do najstarszych przypraw wykorzystywanych przez człowieka. Chętnie korzystano z nich już w starożytnych Chinach.
- Informacje o goździkach znajdziemy w dziennikach Marco Polo.
- Istnieje legenda, zgodnie z którą na dworze cesarskim w starożytnych Chinach każdy dworzanin pragnący odezwać się do cesarza musiał mieć w ustach kilka goździków (celem odświeżenia oddechu).
- Współcześnie goździki produkowane są w Tanzanii – jest ona największym ich producentem. Ponadto część przypraw pochodzi z takich krajów jak Indonezja, Sri Lanka, Komory i Szeszele, czy Madagaskar.
- Zmielone goździki wchodzą w skład takich popularnych mieszanek przyprawowych jak curry czy gram masala.
- W Stanach Zjednoczonych popularnością cieszy się pieczona szynka aromatyzowana goździkami.
