Buraki zaliczane są do najzdrowszych warzyw. Niestety zbyt rzadko korzystamy z ich dobroczynnych właściwości, pomimo że mamy do nich dostęp przez cały rok, a ich cena jest bardzo niska. Dlaczego powinniśmy częściej jeść buraki?
Czym są buraki?
Mianem buraków określamy rośliny jednoroczne (ewentualnie dwuletnie) zaliczane do rodziny szarłatowatych. Pochodzą one z rejonów Morza Śródziemnego, a obecnie można je spotkać w wielu zakątkach świata, w tym również w Polsce. Dolne liście buraka są dość duże, jajowate, mają faliste brzegi. Z kolei liście łodygowe charakteryzują się podłużnym kształtem. W drugim roku życia rośliny pojawiają się kwiaty – są one zebrane w duże wiechy. Burak posiada spichrzowy korzeń. Jego owoce są jednonasienne, zrośnięte po kilka. Buraki są popularnymi roślinami uprawnymi. Pierwsze ślady ich upraw pochodzą z Babilonii. Warzywa te są źródłem cennych składników odżywczych. Znajdziemy w nich witaminy, minerały, duże ilości błonnika, a także azotany. Nie są one wysokokaloryczne. Charakteryzują się natomiast wysokim indeksem glikemicznym. Buraki mają korzystny wpływ na zdrowie. Ich spożywanie poleca się między innymi sportowcom, gdyż zwiększają wydolność ludzkiego organizmu. Wyróżniamy kilkanaście odmian buraka.
Jakie wartości odżywcze mają buraki?
Buraki są dobrym źródłem kwasu foliowego. W ich składzie znajdziemy również niewielkie ilości żelaza, sodu, cynku, potasu, fosforu i magnezu. Znajdziemy w nich również mało znane pierwiastki takie jak rubid, czy cez. Warzywa te zawierają pokaźne ilości azotanów, przez co są w stanie skutecznie obniżać ciśnienie.
Charakterystyczny kolor buraków wynika z zawartości w nich betaniny – jest ona silnym przeciwutleniaczem, który usuwa z organizmu wolne rodniki.
Buraki na odchudzanie
Buraki to warzywa, po które bez przeszkód mogą sięgać osoby odchudzające się. Zawierają one niewiele kalorii – w 100 g buraków znajduje się zaledwie 33 kcal. W ich składzie znajdziemy błonnik, który sprawia, że po zjedzeniu buraków odczuwamy sytość. Dzięki tej właściwości nie mamy tak wielkiej ochoty na podjadanie pomiędzy posiłkami. Co więcej buraki zwiększają wydolność naszego organizmu – włączenie ich do codziennego menu sprawia, że treningi stają się bardziej efektywne, a my chudniemy szybciej.
Wpływ buraków na zdrowie
Buraki mają korzystny wpływ na wiele aspektów naszego zdrowia. Przede wszystkim wspierają funkcjonowanie układu sercowo-naczyniowego. Dzieje się tak dlatego, że zawierają one tlenek azotu, który powoduje rozkurczenie naczyń krwionośnych i chroni przed nadmiernym zlepianiem się płytek krwi. Warzywa te mają silne działanie krwiotwórcze. Dzięki kwasowi foliowemu pomagają one usuwać z krwi homocysteinę, przez co zmniejszają ryzyko chorób serca.
Buraki mają działanie przeciwbakteryjne i przeciwwirusowe. Posiadają właściwości odkrztuśne.
Regularne spożywanie buraków pomaga obniżyć poziom złego cholesterolu we krwi, co redukuje prawdopodobieństwo zachorowania na miażdżycę.
Buraki wspierają funkcjonowanie układu immunologicznego. Za sprawą wysokiej zawartości przeciwutleniaczy są one w stanie przeciwdziałać rozwojowi chorób nowotworowych. Usuwają one z organizmu wolne rodniki, przez co chronią DNA. Z tego samego powodu spowalniają też procesy starzenia.
Znany i doceniany jest też wpływ buraków na funkcjonowanie układu nerwowego.
Spożywanie buraków jest zalecane sportowcom, gdyż warzywa te poprawiają wydolność organizmu, sprawiają, że lepiej toleruje on wysiłek i wolniej się męczy.
Bardzo ważną właściwością buraków jest fakt, że działają one zasadotwórczo. Dzięki nim możemy szybko przywrócić równowagę kwasowo-zasadową w organizmie.
Uważa się, że włączenie buraków do menu może łagodzić przykre objawy menopauzy. Są one zalecane także kobietom w ciąży – dzięki wysokiej zawartości kwasu foliowego mają pozytywny wpływ na rozwój płodu. Co więcej są w stanie szybko poprawić kondycję skóry, włosów i paznokci.
Jeżeli chcemy czerpać pełnię korzyści z buraków, wybierajmy odmiany: Czerwona Kula, Glob F1, czy Burak Opolski.
Buraki – przeciwwskazania
Nie ma poważnych przeciwwskazań do spożywania buraków. Jedynie osoby chore na cukrzycę powinny zachować ostrożność, gdyż warzywa te charakteryzują się wysokim indeksem glikemicznym. W sytuacji, gdy cierpimy na cukrzycę i mamy ochotę na buraki, wybierajmy warzywa surowe. Ich indeks glikemiczny to około 30. W przypadku buraków gotowanych zwiększa się on do 65.
Buraki – uprawa
Jeżeli chcemy cieszyć się burakami najwyższej jakości na co dzień, możemy rozważyć ich uprawę w przydomowym ogrodzie warzywnym. W sklepach możemy znaleźć wiele odmian buraka. Różnią się one kształtem, wielkością, a także stopniem nasycenia barwy. Uprawa buraków nie należy do najtrudniejszych, jednak należy mieć świadomość, że warzywa te mają dość duże wymagania. Warto zapewnić im glebę żyzną, wilgotną, próchniczą, charakteryzującą się pH obojętnym lub lekko zasadowym.
Stanowisko dla buraków powinno być ciepłe i nasłonecznione. Warzywa te źle radzą sobie podczas chłodów.
Buraki wysiewamy prosto do gruntu. Najlepszy czas na wysiew to późna wiosna i lato (ważne, żeby było już po przymrozkach). Rzędy powinny być oddalone od siebie o około czterdzieści centymetrów. W przypadku buraków duże znaczenie ma podlewanie (źle znoszą suszę), a także regularne odchwaszczanie.
Bardzo istotne jest także nawożenie tych roślin. Zaleca się jednak wykorzystywanie do tego celu nawozów naturalnych, gdyż buraki mają skłonność do gromadzenia toksycznych substancji.
Zastosowanie buraków w kuchni
W kuchni możemy wykorzystać zarówno korzeń, jak i liście buraka. Zdecydowanie najbardziej wartościowe są warzywa młode. Na ich bazie możemy przygotowywać surówki, sałatki, zupy (popularny barszcz). Buraki mogą być wykorzystywane na surowo, można je też ugotować (należy liczyć się z tym, że wówczas ich indeks glikemiczny wzrośnie o połowę). Bardzo dobrym wyborem jest sok wyciśnięty z surowych buraków. Jeżeli nie odpowiada nam jego charakterystyczny smak, możemy połączyć go z jabłkiem i marchewką.
Z buraków można przygotować pastę do smarowania pieczywa, można dodawać ich do deserów, czy też pasztetów warzywnych. Dobrym pomysłem na zwiększenie spożycia buraków jest dodawanie ich do kanapek.
Czy wiesz, że:
- Zawarta w burakach betanina jest wykorzystywanym na szeroką skalę barwnikiem spożywczym. Oznacza się ją symbolem E 162.
- Po zjedzeniu buraków mocz może przybrać barwę od różowej po ciemnoczerwoną.
- Buraki uprawiali już starożytni Babilończycy, a ich śladem poszli Grecy i Rzymianie.
- ’Zgorzel liści sercowych i sucha zgnilizna korzeni buraka’ jest to charakterystyczna dla tego warzywa choroba, którą wywołuje niedobór boru.
- Zwiększenia rozmiaru korzenia buraka dokonali w szesnastym wieku włoscy ogrodnicy.
- Buraki cukrowe stały się bardzo popularne za czasów Napoleona, kiedy to zaczęto szukać alternatywnych źródeł cukru.
- Buraki mogą wspomagać organizm po chemioterapii.
- Warzywa te mogą być pomocne w łagodzeniu skutków nadużycia alkoholu.
- Współcześnie w aptekach dostępne są suplementy zawierające ekstrakty z buraka.